پهپادها در خط اول

از پیشنهادهای ظریف برای مذاکره گرفته تا ادعای زدن پهپاد ایران شاید چالش روانی‌ای باشد که در سیاست جدید کاخ سفید قرار گرفته باشد.

با این همه خبر برخورد و درگیری در منطقه خلیج فارس از سوی هرکه باشد، خوشایند نیست و طرف‌های درگیر باید تلاش کنند تا این مناقشات از طریق دیپلماسی برطرف شود.

"دانلد ترامپ"، رئیس جمهوری ایالات متحده، دیروز پنجشنبه از سرنگونی یک پهپاد ایرانی از سوی نیروی دریایی کشورش در تنگه هرمز خبر داد. بنا بر گزارش‌ها، این پهپاد پس از نزدیک شدن به شناور آمریکایی و بی‌توجهی به هشدارهای داده شده هدف قرار گرفته است.

ترامپ روز پنجشنبه ۲۷ تیرماه  در یک نشست خبری مشترک با مارک روته، نخست‌وزیر هلند در کاخ سفید گفت: «ناو تهاجمی یو.اس.اس.باکسر علیه یک پهپاد ایرانی که بسیار بسیار نزدیک شده بود وچندین هشدار رانادیده گرفت و پهپاد بلافاصله نابود شد».

او این اقدام را «دفاعی» و در راستای حفاظت از شناور و خدمه کشتی جنگی عنوان کرد.

ترامپ از همه کشورها خواست تا تلاش‌های ایران را برای آن چه که او اخلال در «آزادی کشتی‌رانی و تجارت جهانی» نامید محکوم کنند و از شناورهای خود در منطقه حفاظت نمایند.

هنوز به طور دقیق گفته نشده است که این پهپاد در چه منقطه‌ای از تنگه هرمز هدف قرار گرفته است. بخش شمالی تنگه هرمز در اختیار ایران است و در زمره حریم هوایی و دریایی ایران محسوب می‌شود.

رئیس جمهوری آمریکا، نزدیکی بسیار زیاد این پهپاد به ناو تهاجمی یو.اس.اس.باکسر را از جمله «تازه‌ترین اقداما‌های تحریک‌آمیز ایران علیه خطوط کشتی‌رانی» توصیف کرد.

پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا، نیز عصر پنجشنبه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که شناور یو.اس.اس.باکسر نیروی دریایی این کشور در «اقدامی دفاعی» یک پهپاد را هدف قرار داده است.

در واکنش پنتاگون، اشاره‌ای به ایرانی بودن این پهپاد نشده است.

در بیانیه وزارت دفاع آمریکا اشاره شده است که این برخورد نظامی ساعت ۱۰ صبح به وقت محلی رخ داده است.

شبکه خبری سی.ان.ان به نقل از مقام‌های دفاعی آمریکا نوشته است که پهپاد ایرانی به وسیله «انفجار الکترونیکی» سرنگون شده است.

در نخستین واکنش، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، دقایقی بعد از اعلام خبر سرنگونی یک پهپادایرانی از سوی ناو آمریکایی یو.اس.اس باکسر، با انتشار نقشه‌ای در صفحه توییتر خود، فاصله آمریکا و ایران را در واکنشی یک کلمه‌ای «یادآوری» کرد.

محمدجواد ظریف همچنین در مقر سازمان ملل خطاب به خبرنگارانی که از او در مورد سرنگونی یک پهپاد ایرانی در خلیج فارس پرسیدند، گفت: «امروز هیچ خبری در مورد از دست دادن یک پهپاد نداشتیم».

پهپادی که ترامپ گفته، سلامت به پایگاه‌ خود بازگشت

با گذشت ساعت‌ها از از اعلام خبر هدف قرار دادن یک پهپاد ایرانی، سردار "ابوالفضل شکارچی"، سخنگوی ارشد ستاد نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، سرنگونی پهپاد ایرانی از سوی ناو آمریکایی یو.اس.اس باکسر را تکذیب کرد و گفت: «بر خلاف ادعای واهی ترامپ، تمامی پهپادهای متعلق به ایران در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز از جمله پهپاد مورد نظر، به سلامت به پایگاه‌های خود بازگشته‌اند».

پیشتر  دو مقام ارشد وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش‌های خود «ایرانی بودن» پهپاد سرنگون شده از سوی ناو آمریکایی یو.اس.اس باکسر را «تکذیب» کردند.

 پهپاد ایرانی هدف قرار نگرفته است

در نخستین واکنش، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، دقایقی بعد از اعلام خبر سرنگونی یک پهپاد ایرانی از سوی ناو آمریکایی یو.اس.اس باکسر، با انتشار نقشه‌ای در صفحه توییتر خود، فاصله آمریکا و ایران را در واکنشی یک کلمه‌ای «یادآوری» کرد.

ظریف همچنین وقتی در مقر سازمان ملل از سوی خبرنگاران در مورد سرنگونی یک پهپاد ایرانی در خلیج فارس مورد سئوال قرار گرفت، گفت: «امروز هیچ خبری در مورد از دست دادن یک پهپاد نداشتیم».

او پس از دیدار با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، در یک مصاحبه کوتاه با چند رسانه که عموما رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی بودند، گفت: «موضوع پهپاد تحت بررسی است».

ظریف البته همچنان تاکید کرد که «بر اساس آخرین اطلاعاتی که از تهران دریافت کردم ما هیچ اطلاعی درباره از دست دادن پهپاد نداریم».

واکنش بعدی صبح امروز از سوی "عباس عراقچی"، معاون سیاسی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، ابراز شد. عراقچی در واکنش به سخنان روز پنجشنبه ترامپ درباره سرنگونی یک پهپاد ایرانی در توییتی نوشت:«ما پهپادى را نه در تنگه هرمز و نه در هیچ جاى دیگر از دست نداده ایم. نگرانیم ناو هواپیمابر باکسر، پهپاد آمریکایى را به اشتباه ساقط کرده باشد».

توقیف نفتکش "ریاح"

روز سه شنبه ۲۵ تیر ماه و در پی انتشار اخباری درباره ناپدید شدن نفتکش «ریاح» در تنگه هرمز، عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، اعلام کرد که این نفتکش به «دلیل نقص فنی» به ایران منتقل شده تا «تعمیر» شود.

سخنگوی وزارت امور خارجه، همان روز گفت: «یک نفتکش خارجی به علت نقص فنی در خلیج فارس دچار مشکل شد که نیروهای ایرانی پس از دریافت درخواست کمک به سوی آن رفتند و توسط یدک کش آن را به سمت آب‌های ایران منتقل کردند».

موسوی حتی گفت که «یک نفتکش خارجی به علت نقص فنی در خلیج فارس دچار مشکل شد که براساس مقررات بین المللی، نیروهای ایرانی پس از دریافت درخواست کمک به سوی آن رفتند و توسط یدک کش آن را به سمت آب‌های ایران منتقل کردند».

او تاکید کرد که هدف از انتقال این نفتکش به ایران این است که «تعمیرات لازم روی آن انجام شود» و  «جزئیات بیشتر دراین باره متعاقبا اعلام می شود».

دو روز بعد، پنج‌شنبه ۲۷ تیرماه، اما روابط عمومی منطقه یکم دریایی سپاه پاسداران در اطلاعیه‌ای به صراحت از «توقیف» این نفتکش خبر داد و اعلام کرد که گشت‌های شناوری این نیرو در خلیج فارس و تنگه هرمز، «پس از اطمینان از حمل قاچاق سوخت توسط یکی از کشتی‌های خارجی» و «پس از هماهنگی و حکم مراجع قضایی»، این کشتی را روز یکشنبه ۲۳ تیر در جنوب جزیره لارک توقیف کرده‌اند.

پس از اطلاعیه سپاه پاسداران، محمدجواد ظریف برخلاف سخنان قبلی سخنگوی وزارتخانه تحت امرش که گفته بود نفتکش ریاح به دنبال «درخواست کمک» به آب‌های ایران منتقل شده است، گفت: «ایران هر روز با قاچاقچیان سوخت مقابله می‌کند و توقیف اخیر یک کشتی در خلیج فارس نیز در همین چارچوب صورت گرفته است».

آنچه مسلم است اینکه خبر سرنگونی پهپاد ایران چه درست و چه غلط و اخلال در امر کشتیرانی و شناورها همگی یک چالش بزرگ محسوب می‌شود که در صورت یک خطا از سوی طرفین می‌تواند پیامدهای زیانباری برای کشورهای منطقه و جهان داشته باشد.

ایران پیش‌تر نیز ثابت کرده از دل گفت‌وگو می‌تواند امتیاز بگیرد ضمن اینکه درحال حاضر منطق ایران، منطقی پذیرفته شده در بین بیشتر کشورهای جهان است و از آرایش فعلی در کنار این منطق می‌توان استفاده کرد.

حوزه سیاسی، حوزه‌ی متغیری است و ممکن است فردا آرایش و موضع‌گیری‌های کشورها بر اساس تبلیغات قدرتمندتر و یا منافع ملی کشورها تغییر کند و دیپلماسی خردگرا آن است که بتواند از کوچکترین فرصت‌ها، بزرگترین بهره‌ها را ببرد چرا که ممکن است فرصت‌های امروز، فردا دیگر در دسترس نباشد.