پیام مبادله اسدالله اسدی چه بود؟

این روزها برای دیپلمات‌های کشورمان روزهای خوبی بود؛ پیش از ورود پادشاه عمان به ایران، خبر آمد که اسدالله اسدی از زندان بلژیک آزاده شده و به کشور بازمی‌گردد.

البته در زمان مطالعه این گزارش، دیپلمات آزاد شده، به وطن و به جمع خانواده بازگشته و احتمالاً خاطرات و تجربیات حدود 5 سال حبس در قبل اروپا را برای اطرافیانش بازگو می‌کند.

اسدالله اسدی کیست؟

اسدالله اسدی دبیر سوم سفارت جمهوری اسلامی ایران در وین (پایتخت اتریش) بود که تیرماه 1397 و در جریان سفر به آلمان، بازداشت شد.

اسدی در حالی که ایام تعطیلات خود را در نزدیکی شهر آشافنبورگ واقع در ایالت بایرن آلمان می‌گذراند، با حکم جلبی که توسط دولت بلژیک در اتحادیه اروپا صادر شده بود دستگیر شد. دادستانی کل آلمان مدعی شد که وی به یک زوج ساکن در آنتورپ در بلژیک سفارش داده تا میتینگ سالانه منافقین را منفجر کنند.

اتهام، مجازات، محکومیت

اسدی بعد از سه ماه از سوی آلمان به بلژیک استرداد شد و در پرونده‌ای که برنامه‌ریزی برای عملیات خرابکاری در تجمع گروهک مجاهدین در پاریس می‌پرداخت، به همراه سه متم دیگر با نام‌های مهرداد عارفانی، امیر سعدونی و نسیمه نعامی در سال 1399 در دادگاه آنتورپ بلژیک محاکمه شد. دادگاه مصونیت دیپلماتیک اسدالله اسدی را رد و او را به 20 سال زندان محکوم کرد. بعد از تایید حکم در حالیکه اسدالله اسدی درخواست استیناف و تجدید نظر را رد کرده بود، دولت بلژیک تضمین کرد که اسدالله اسدی را با هیچ زندانی غربی در ایران مبادله نخواهد کرد.

جنجال بلژیک برای استرداد زندانی با ایران

اما پس از آن ایران و بلژیک عهدنامه‌ای برای انتقال زندانی بین دو کشور امضا کردند که می‌توانست ابزاری برای آزادی و بازگشت اسدی به کشور باشد. پارلمان بلژیک این عهدنامه را تصویب کرد؛ هر چند با اعتراض‌هایی از سوی بسیاری از نمایندگان پارلمان بلژیک، قانونگذاران آمریکا، مقامات امنیتی آمریکا، سازمان عفو بین‌الملل و کنشگران حقوق بشر و فعالان اپوزیسیون ایران روبرو شد که در پی آن دادگاهی در بروکسل انتقال اسدالله اسدی، دیپلمات جمهوری اسلامی به ایران و هر کشور ثالث دیگری را تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام کرد.

اما مدتی بعد و در 12 مهر سال گذشته اعلام شد که یک دادگاه بلژیکی حکم لغو ممنوعیت موقت استرداد اسدالله اسدی به ایران را صادر کرده است. همزمان با آن امیدها برای آزادی اسدی افزایش یافت.

دیپلمات محکوم آزاد شد

تلاش‌های دیپلماتیک و قضایی از سوی دست‌اندرکاران کشورمان به ویژه وزارت امور خارجه و نیز معاونت بین‌الملل قوه قضاییه ادامه داشت تا اینکه در ساعات بعد از ظهر ۴ خرداد خبرگزاری رویترز خبری را روز خط خود منتشر کرد؛ «وزارت خارجه عمان ساعاتی پیش با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که عمان موفق به میانجیگری بین بلژیک و ایران برای حل مسأله شهروندان زندانی شد؛ افرادی که از سوی تهران و بروکسل آزاد شدند، امروز به مسقط منتقل خواهند شد.»

بعد از انتشار این خبر احتمال داده شد که شهروند آزاد شده از زندان‌های بلژیک اسدالله اسدی، دیپلمات ایرانی است که تیرماه سال 1397 با توطئه منافقین در آلمان دستگیر و سپس تحویل پلیس بلژیک شد.

تشکر وزیر از سلطنت عمان

در ادامه حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در توییتر اعلام کرد: «آقای اسدالله اسدی، دیپلمات بی‌گناه کشورمان که برخلاف حقوق بین‌الملل و به‌طور غیرقانونی بیش از دو سال در آلمان و بلژیک بازداشت بود، هم‌اکنون در راه بازگشت به وطن است و به‌ زودی وارد ‎ایران عزیزمان خواهد شد.»

امیرعبداللهیان در نوشته خود در شبکه‌های اجتماعی، از تلاش‌های مثبت سلطنت عمان برای آزادی اسدی تشکر کرد.

تلاش‌ها ادامه دارد؛ شاید برای حمید نوری

در ادامه هم کاظم غریب‌آبادی، معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: «با تلاش‌های به عمل آمده، اسدالله اسدی، دیپلمات ایرانی که به طور غیرقانونی در بلژیک در زندان به سر می‌برد، تا ساعاتی دیگر [جمعه شب] از طریق عمان وارد کشور عزیزمان خواهد شد.»

غریب‌آبادی خرداد سال قبل هم در نامه‌ای خطاب به کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، از بازداشت و محاکمه اسدالله اسدی انتقاد کرده و خواستار پاسخگو کردن دولت‌های آلمان و بلژیک شده بود.

غریب‌آبادی در پیام روز گذشته خود آزادی اسدالله اسدی را نتیجه تلاش‌های دستگاه‌های ذیربط در پیگیری حقوق هموطنان خود در خارج از کشور دانسته و گفته است: «این تلاش‌ها همچنان ادامه خواهد یافت.»

به نظر می‌رسد منظور غریب‌آبادی، ادامه تلاش‌ها برای آزادی حمید نوری، شهروند ایرانی باشد که در سوئد به حبس ابد محکوم شده است.

حمید نوری کارمند سازمان زندان‌ها در دهه 1360 بود که تعدادی از اعضای گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی در آن سال‌ها به اعدام محکوم شدند و حکم آنها نیز اجرا شد.

حمید نوری بنا بر دعوت یکی از دوستان خود در 18 آبان به سوئد سفر کرد و در بدو ورود به این کشور در فرودگاه بازداشت شد. اتهام او که در حال حاضر جلسات دادگاه تجدید نظرش برگزار می‌شود، مشارکت در اعدام اعضای مجاهدین خلق است.

مسعود ستایشی از 42 ماه نگهداری حمید نوری در زندان‌های انفرادی سوئد به عنوان یک رکورد یاد کرده است.

به هر حال ۴ روز پیش اسدالله اسدی با وساطت سلطنت عمان با اولیویه وندکاستیل، شهروند بلژیکی زندانی در ایران مبادله شد.

اولیویه واندکاستیل کیست؟

اولیویه واندکاستیل امدادگر ۴۱ ساله بلژیکی است که اسفند ماه سال ۱۴۰۰ در ایران توسط سپاه پاسداران دستگیر شد. اتهام او به گفته وزیر دادگستری بلژیک «جاسوسی» بود. دادگاه انقلاب واندکاستیل را در زمستان سال گذشته به ۴۰ سال زندان، ۷۴ ضربه شلاق، مصادره مال و جریمه نقدی محکوم کرد. این اتهام و در ادامه حکم صادره، اعتراض بلژیک را در پی داشت.