حکمرانی خوب در حد شعار انتخاباتی باقی ماند

سرویس سیاسی مستقل: در مباحث توسعه‌یافتگی، «حکمرانی خوب» یکی از الگوهایی است که نظام‌های سیاسی می‌توانند طبق آن به توسعه‌یافتگی دست پیدا کنند. این اصطلاح که در ۲ دهه گذشته وارد ادبیات سیاسی جهان به ویژه کشورهای آسیای شرقی شده است، مدلی ارائه می‌دهد که با نقد حکمرانی و مقایسه یک مدل با روش‌ها و حکومت‌های دیگر، کشورهای در حال توسعه می‌توانند از آن استفاده کنند تا هم رضایت شهروندان خود را به دست بیاورند و هم بتوانند کشور را به توسعه‌یافتگی نزدیک کنند. در کشور ما اما شاخص‌ها با مشکلات بسیاری روبه‌رو است. در ابتدا باید بگوییم که حکم‌رانی خوب دارای فاکتورهای بسیاری است، که یکی از اصلی‌ترین آن‌ها دیپلماسی فعال و نتیجه‌بخش است. اما «دیپلماسی فعال» چگونه می‌تواند یکی از نمادهای «حکم‌رانی خوب» باشد. باتوجه به اینکه در برنامه چشم‌انداز توسعه ۲۰ ایران و سایر برنامه‌های توسعه بر تعامل با جهان بر پایه دیپلماسی پویا تاکید شده است، آنچه در عمل می‌بینیم تاکنون سیاست خارجه چنانکه باید، نتوانسته‌ کمکی به توسعه کشور کند. 

«حشمت‌الله فلاحت‌پیشه»، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی و مدرس دانشگاه در پاسخ به این سوال که برای «حکم‌رانی خوب» چه نیازی به «دیپلماسی فعال» داریم به «مستقل» می‌گوید: 

واژه حکم‌رانی خوب از جمله معدود مباحثی است که وارد ادبیات سیاسی شده است. در پی آن باید بگوییم که ۱۰ کشور آسیای شرقی برای رسیدن به اهداف توسعه، روش‌های سیاسی و اقتصادی را در دستور کار قرار دادند. مانند کشورهای «چین»، «ژاپن»، «مالزی»، «سنگاپور»، «کره جنوبی» و ... که تاکنون توانسته‌اند با اتکا بر حکم‌رانی خوب، خود را از سایر کشورهای جهان جدا کنند و به نتایج مناسبی دست پیدا کردند. در این مورد دولت‌ها ملزم شدند که همه توان و تلاش خود را در رابطه با توسعه داخلی انجام دهند و با دستاوردهایی که به شهروندان ارئه می‌دهند به آن‌ها نشان دهند که همواره به دنبال رسیدن به کشور ایده‌ال آن‌ها هستند. ناگفته نماند که از ابتدای دهه ۷۰ شمسی این اصطلاح وارد ادبیات سیاسی و برنامه‌های توسعه ایران هم شد ولی تاکنون نتوانستیم به نتایج قابل قبولی برای رسیدن به حکم‌رانی خوب دست پیدا کنیم.

این نماینده سابق مجلس با انتقاد از استفاده تبلیغاتی این واژه توسط سیاستمداران داخلی، ادامه می‌دهد: 

در کوران انتخابات می‌بینیم که نامزدها از شعار حکم‌رانی خوب و ارئه برنامه‌های خوب استفاده می‌کنند در حالی که نه‌تنها اطلاعی از این مفهوم ندارند بلکه به‌دنبال کسب اطلاعات بیشتر هم در این زمینه نیستند. در اینجا باید به سوال ابتدایی شما باز گردیم که سیاست خارجه چه دخلی به حکم‌رانی خوب دارد. بخش عمده این شعارها در زمینه بهبود روابط خارجه بود که البته می‌توانست به توسعه داخلی کمک زیادی بکند ولی می‌بینیم که نه‌تنها در حد شعار انتخاباتی باقی ماند بلکه هیچ یادی هم از آن نمی‌کنند. در الگوی حکم‌رانی خوب که ۱۰ کشور آسیای شرقی در دستور کار خود قرار دادند، بهبود روابط دیپلماتیک در راس همه فعالیت‌ها قرار گرفت و آن‌ها به معنای واقعی سیاست خارجه را در خدمت سیاست داخلی قرار دادند و حالا می‌بینیم که این کشورها جزو توسعه یافته‌ترین‌ها محسوب می‌شوند. ولی ایران همچنان به هیچ نتیجه‌ای حداقل در اقتصاد، دست پیدا نکرده‌ است. توجه داشته باشید که برای رسیدن به یک حکم‌رانی خوب باید به دو کلیدواژه دقت کرد. «توسعه در داخل» و «تنش‌زدایی در خارج».

 او در همین مورد و با اشاره به سند چشم‌انداز ۲۰ ساله، اضافه می‌کند:

این دو کلید واژه که به آن اشاره کردیم در سند ۲۰ ساله توسعه که قرار است در بسیاری موارد ایران را در صدر جدول قرار دهد هم، وجود دارد، که در آن تاکید شده است باید با همه دنیا به سمت تعامل سازنده حرکت کنیم. موضوعی که کماکان با آن فاصله داریم. به‌نظر می‌آید که این موضوع برای مسئولان و دولت‌ها اهمیتی ندارد چون در زمینه «برجام» و «جنگ اوکراین» می‌بینیم که سیاست‌خارجه هیچ نتیجه‌ای برای سیاست داخلی به‌همراه نداشت و اقدامی که به نفع توسعه داخلی ایران باشد، صورت نگرفت. در موضوع «عراق» و «سوریه» هم همین‌طور است، با توجه به اینکه در زمینه امنیتی هزینه‌های بسیاری صرف شد ولی در ادامه دیدیدم که این کشورهای رقیب تجاری بودند که اجازه برداشت‌های اقتصادی را به ایران نداند و گوی سبقت را ربودند.

فلاحت پیشه در پایان گفت:

توجه کنید، سایر کشورها در سفارتخانه‌هایشان تا نزدیک به ۲۰ رایزن اقتصادی دارند. در صورتی که ما هنوز هیچ برنامه‌ای در این خصوص نداریم و حتی در برخی سفارت‌خانه‌ها یک رایزن اقتصادی هم حضور ندارد. این موضوع نیاز به گفتگو و بحث زیادی دارد ولی به صورت مختصر و خلاصه باید بگوییم که «سیاست‌خارجه ایران» با «حکم‌رانی خوب» فاصله زیادی دارد.