واشنگتن پست: تأسیسات هسته‌ای نطنز احتمالاً در عمق بین ۸۰ متر تا ۱۰۰ متری است و با حملات هوایی نمی‌توان به آن آسیب رساند

واشنگتن پست نوشت: تأسیسات هسته‌ای ایران به قدری زیر زمین است که با حملات هوایی نمی‌توان به آن آسیب رساند

این تأسیسات که توسط آتش بار‌های ضدهوایی، سیم کشی و سپاه پاسداران ایران محافظت می‌شود، در ۲. ۷ کیلومتر مربع در فلات مرکزی خشک کشور گسترش یافته است.

واشنگتن پست، بنا به اظهار کارشناسان و تصاویر ماهواره‌ای تجزیه و تحلیل شده توسط آسوشیتدپرس، در نزدیکی قله‌ای از کوه‌های زاگرس در مرکز ایران، کارگران در حال ساختن یک تأسیسات هسته‌ای در عمق زمین هستند که احتمالاً فراتر از برد آخرین سلاح آمریکایی طراحی شده برای تخریب چنین مکان‌هایی است.

عکس‌ها و ویدئو‌های پلانت لبز (Planet Labs PBC) نشان می‌دهد که ایران در حال حفر تونل در کوه نزدیک سایت هسته‌ای نطنز است که در بحبوحه بن‌بست تهران با غرب بر سر برنامه اتمی‌اش، بار‌ها مورد حملات خرابکارانه قرار گرفته است.

با توجه به اینکه ایران اکنون پس از فروپاشی توافق هسته‌ای خود با قدرت‌های جهانی اورانیوم نزدیک به سطوح تسلیحاتی تولید می‌کند، این تأسیسات تلاش‌های غرب برای جلوگیری از توسعه احتمالی بمب اتمی تهران را پیچیده می‌کند، زیرا دیپلماسی بر سر برنامه هسته‌ای ایران همچنان متوقف شده است.

«کلسی داونپورت»، مدیر موسسه سیاست جلوگیری از گسترش سلاح‌های اتمی در انجمن کنترل تسلیحات مستقر در واشنگتن، هشدار داد که تکمیل چنین تأسیساتی کابوسی خواهد بود که خطر ایجاد یک مناقشه جدید را ایجاد می‌کند.

با توجه به اینکه ایران تا چه حد به بمب نزدیک است، جای کمی برای تقویت برنامه‌های خود بدون از بین بردن خطوط قرمز آمریکا و اسرائیل دارد. بنابراین در این مرحله، هر گونه تشدید بیشتر، خطر درگیری را افزایش می‌دهد.

ساخت و ساز در سایت نطنز پنج سال پس از خروج یکجانبه دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا از توافق هسته‌ای صورت می‌گیرد. ترامپ استدلال کرد که این توافق به برنامه موشکی بالستیک تهران و حمایت آن از شبه نظامیان در سراسر خاورمیانه نمی‌پردازد.

از زمان پایان یافتن توافق هسته‌ای، ایران گفته است که اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنی می‌کند، هرچند بازرسان اخیراً دریافتند که این کشور ذرات اورانیومی با خلوص ۸۳. ۷ درصد تولید کرده است. این تنها یک قدم کوتاه تا رسیدن به آستانه ۹۰ درصد اورانیوم با درجه سلاح است.

به گفته رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در ماه فوریه، بازرسان بین‌المللی تخمین زدند که ذخایر ایران بیش از ۱۰ برابر توافق دوران اوباما بوده و اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساخت «چندین» بمب هسته‌ای برای تهران وجود دارد.

جو بایدن، رئیس جمهور و نخست وزیر اسرائیل گفته‌اند که به ایران اجازه نمی‌دهند سلاح هسته‌ای بسازد. کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد: ما معتقدیم دیپلماسی بهترین راه برای دستیابی به این هدف است، اما رئیس‌جمهور همچنین گفته است که ما هیچ گزینه‌ای را از روی میز حذف نکرده‌ایم.

اما جمهوری اسلامی ایران هرگونه تلاش برای دستیابی به بمب اتمی را رد می‌کند، هرچند مقامات تهران اکنون آشکارا درباره توانایی‌شان برای دستیابی به سلاح هسته‌ای صحبت می‌کنند.

نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در پاسخ به سؤالات آسوشیتدپرس در مورد این ساخت و ساز، گفت: فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران شفاف و تحت پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. با این حال، ایران سال‌ها است که دسترسی بازرسان بین‌المللی را محدود کرده است.

ایران می‌گوید که ساخت و ساز جدید جایگزین مرکز تولید سانتریفیوژ‌های بالای زمینی در نطنز که در ژوئیه ۲۰۲۰ در اثر انفجار و آتش سوزی، از کار افتاد، خواهد بود. تهران مسئول این حادثه را اسراییل می‌داند که مدت‌ها مظنون به اجرای کمپین‌های خرابکارانه علیه برنامه خود بوده است.

تهران هیچ طرح دیگری را برای این تأسیسات اظهار نکرده است، اگرچه آنها اگر قصد وارد کردن اورانیوم به آن را داشته باشند، باید این سایت را به آژانس اعلام کنند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مستقر در وین به سؤالات مربوط به تأسیسات جدید زیرزمینی پاسخ نداده است.

پروژه جدید در کنار نطنز در حدود ۲۲۵ کیلومتری جنوب تهران در حال ساخت است. نطنز از دو دهه پیش که وجود آن مشخص شد، محل نگرانی بین‌المللی بوده است.

این تأسیسات که توسط آتش بار‌های ضدهوایی، سیم کشی و سپاه پاسداران ایران محافظت می‌شود، در ۲. ۷ کیلومتر مربع در فلات مرکزی خشک کشور گسترش یافته است.

عکس‌های ماهواره‌ای که در ماه‌آوریل توسط پلانت لبز گرفته شده و توسط آسوشیتدپرس تحلیل شده است، نشان می‌دهد که ایران در کوه کلنگ که درست آن طرف حصار جنوبی نطنز است، در حال تونل زدن است.

مجموعه متفاوتی از تصاویر تجزیه و تحلیل شده توسط مرکز مطالعات منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای جیمز مارتین نشان می‌دهد که چهار ورودی به دامنه کوه حفر شده است، دو ورودی به سمت شرق و دو ورودی دیگر در غرب، هر کدام ۶ متر عرض و ۸ متر ارتفاع دارند.

مقیاس کار را می‌توان در تپه‌های خاکی بزرگ، دو تا در غرب و یکی در شرق اندازه‌گیری کرد. بر اساس اندازه انبوه خاک‌ها و سایر داده‌های ماهواره‌ای، کارشناسان مرکز به آسوشیتدپرس گفتند که ایران احتمالاً تأسیساتی را در عمق بین ۸۰ متر تا ۱۰۰ متری می‌سازد. تجزیه و تحلیل این مرکز، که به طور انحصاری در اختیار آسوشیتدپرس قرار گرفت، اولین تحلیلی است که عمق سیستم تونل را بر اساس تصاویر ماهواره‌ای تخمین می‌زند.

مؤسسه علوم و امنیت بین‌الملل، یک مؤسسه غیرانتفاعی مستقر در واشنگتن که مدت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بود، سال گذشته خبر داد که این تونل‌ها می‌توانند حتی عمیق‌تر شوند.

کارشناسان می‌گویند اندازه پروژه ساخت و ساز نشان می‌دهد که ایران احتمالاً می‌تواند از تأسیسات زیرزمینی برای غنی‌سازی اورانیوم نیز استفاده کند و نه فقط برای ساخت سانتریفیوژ. آن سانتریفیوژ‌های لوله‌ای شکل که در آبشار‌های بزرگی از ده‌ها ماشین قرار گرفته‌اند، به سرعت گاز اورانیوم را برای غنی‌سازی آن می‌چرخانند. چرخش آبشار‌های اضافی به ایران این امکان را می‌دهد که به سرعت اورانیوم را تحت حفاظت کوه غنی‌سازی کند.

بنابراین عمق تأسیسات نگران‌کننده است زیرا برای ما بسیار سخت‌تر خواهد بود. «استیون دی لا فوئنته»، یکی از همکاران پژوهشی در این مرکز که رهبری تجزیه و تحلیل کار تونل را بر عهده داشت، گفت: نابود کردن با استفاده از سلاح‌های متداول، مانند بمب‌های سنگرشکن، بسیار سخت است.

تأسیسات جدید نطنز احتمالاً حتی عمیق‌تر از تأسیسات فردو ایران، یکی دیگر از سایت‌های غنی‌سازی است که در سال ۲۰۰۹ توسط ایالات متحده و دیگر رهبران جهان افشا شد. این تأسیسات باعث ایجاد ترس در غرب شد که ایران برنامه خود را از حملات هوایی محافظتر می‌کند.

به گفته ارتش آمریکا، چنین تأسیسات زیرزمینی باعث شد که ایالات متحده بمب GBU-۵۷ نفوذگر مهمات انبوه را بسازد که می‌تواند حداقل ۶۰ متر از زمین را قبل از انفجار جلو برود. بنا بر گزارش‌ها، مقامات آمریکایی درباره استفاده متوالی از دو بمب از این قبیل برای اطمینان از تخریب یک سایت بحث کرده‌اند. مشخص نیست که این دو ضربه بتواند به تأسیساتی به عمق نطنز آسیب برساند.

با وجود چنین بمب‌هایی، ایالات متحده و متحدانش گزینه‌های کمتری برای هدف قرار دادن سایت دارند. اگر دیپلماسی شکست بخورد، ممکن است حملات خرابکارانه از سر گرفته شود.

نطنز قبلاً هدف ویروس استاکس نت قرار گرفته است که تصور می‌شود ساخته اسرائیل و آمریکا باشد و سانتریفیوژ‌های ایران را نابود کرده است. همچنین گمان می‌رود که اسرائیل دانشمندانی را که در این برنامه دخیل بودند کشته (به شهادت رسانده) است و با پهپاد‌های حامل بمب به تأسیسات حمله کرده و حملات دیگری را انجام داده است. دولت اسرائیل از اظهار نظر در این خصوص خودداری کرده است.

کارشناسان می‌گویند که چنین اقدامات مخرب ممکن است تهران را حتی بیشتر به بمب نزدیک کند و برنامه آن را در کوهی که حملات هوایی، خرابکاری‌های بیشتر و جاسوسان ممکن است نتوانند به آن دست یابند، حتی عمیق‌تر کند.

داونپورت، کارشناس جلوگیری از گسترش سلاح‌های اتمی گفت: خرابکاری ممکن است برنامه هسته‌ای ایران را در کوتاه‌مدت به عقب بیندازد، اما این یک استراتژی قابل دوام و بلندمدت برای محافظت در برابر ایران مجهز به سلاح هسته‌ای نیست. هدایت برنامه هسته‌ای ایران بیشتر به زیرزمین خطر گسترش سلاح‌های اتمی را افزایش می‌دهد.