اگر دولت اراده کند ارز ۱۵ تومان می‌شود

امیرحسین جعفری/خبرنگار

فعالین و خبرنگاران اقتصادی ایران که سابقه‌ای طولانی در این حوزه دارند شوک‌های ارزی دهه هفتاد و پس از آن سال ۱۳۹۰ را به خاطر دارند. طی آن مقطع به دلیل ۲ اتفاق قیمت کالاها با افزایش شدیدی مواجه شد و متعاقب آن تورم نیز افزایش یافت. پس از سرکار آمدن دولت روحانی در سال ۱۳۹۲ این روند متوقف و آرامش به بازار ارز بازگشت اما این امیدواری چندان دوامی نیافت و در دولت دوم او شدیدترین شوک‌های ارزی رخ داد و‌ اقتصاد ایران بار دیگر با بحران مواجه شد. حامیان دولت جدید و به خصوص شخص رئیس جمهور در تابستان امسال معتقد بودند فصلی جدید در اقتصاد ایران آغاز شده و دیگر آن فشارهای تورمی تکرار نمی‌شود، درحالیکه پس از انتشار خبر شکست مذاکرات وین دلار وارد کانال ۳۰ هزار تومان شد. به جهت بررسی این موضوع گفتگو کردیم با آلبرت بغزیان، اقتصاددان و استاد دانشگاه که مشروح آن را می‌خوانیم:

افزایش قیمت دلار در روزهای اخیر، ناشی از تحولات سیاسی داخل و مذاکرات خارج است یا منطق بازار باعث این افزایش قیمت شده است؟ پیش بینی شما از قیمت دلار تا پایان سال چیست؟

اصولا همه‌ی عوامل در بازار ارز جمع می‌شود. در عرضه و تقاضا، عرضه کننده بانک مرکزی و خانوارها هستند، کسانی که سوداگر هستند.

متقاضی چه کسانی هستند؟واردکننده‌ها، دولت و افرادی که می‌خواهند ارز بخرند یا مسافرند و یا برای کار اقتصادی خرید می‌کنند. آنچه پشت تقاضا هست ممکن است یک خبر سیاسی باشد و عواملی مشابه آن را افزایش می‌دهد. عوامل دیگر عرضه را تغییر می‌دهند یعنی کسانی‌که صادرکننده بودند ممکن است با یک خبر تغییر کنند.

بنابراین عوامل سیاسی در بازار اثر خود را می‌گذارد. فرض کنید اگر اعلام شود که مذاکرات احیاء برجام شروع شد یک امیدواری ایجاد می‌شود و دارندگان ارز شروع به فروش می‌کنند، اگر به یک بن بست دچار شویم عرضه کننده‌ها عرضه نمی‌کنند.

متقاضی‌ها نیز برای خرید وارد بازار می‌شوند که باعث افزایش قیمت ارز می‌شود.

یعنی چه اتفاقی افتاده که ارز سه هزار تومان بالا می‌رود؟ آیا بانک مرکزی عرضه نکرده یا هجوم مردم به خاطر یک خبر سیاسی است؟

همه به خاطر بحث مذاکرات بوده است، این مسئله بی‌تاثیر نبوده است. در مراحل اول برجام اگر خاطرتان باشد نرخ ارز دائما کاهشی بود بعد که ترامپ برجام را پاره کرد نرخ بالا رفت؛ به همین سادگی! بنابراین بانک مرکزی باید این شرایط را کنترل و خنثی کند.

یعنی اگر ارز بالا می‌رود باید به بازار طبق هدف‌گذاری قیمت تزریق کند. حتی قیمت خودرو هم که بالا رفت به خاطر ارز بود. در روزهای آینده قیمت زمین و خانه نیز بالا می‌رود. اگر این اتفاق را ناشی از نقش مسئولین بانک مرکزی بگیریم باید از آن‌ها نیز علت آن را بپرسیم.

 جایگزین ارز ۴۲۰۰ تومانی چیست؟

 رئیس بانک مرکزی گفته: دسترسی قابل توجه به منابع ارزی؛ اوضاع به زودی بهبود می‌یابد و گفت ارز ۴۲۰۰ شارژ شده است بنظر شما منبع این ارز چیست؟

حتما رئیس بانک مرکزی از چیزی خبر دارد که این حرف را می‌زند.

شاید فروش نفت بیشتر شده و یا پول‌های بلوکه شده آزاد شده است. امیدواریم این حرف‌ها بلوف نباشد. چیزی‌که از اخبار برمی‌آید این است که ارز از طریق دور زدن تحریم، صادرات و ورود از طریق رمز ارز و تهاتر ارز وارد می‌شود.

با عدم توافق و برجای ماندن تحریم منابع بودجه دولت چه خواهد بود؟ آیا دولت باز هم ناچار به چاپ پول خواهد شد؟

در کوتاه مدت سخت است بگوییم توافق نتیجه مشخص داشته باشد. اما در کوتاه مدت اگر توافق حاصل نشود که بنظر هم نمی‌شود باید از طریق این سیاست‌های جایگزین اثرات آن را خنثی کنیم.

از نظر اقتصادی هیچ تحریم بلند مدتی به نفع یک کشور نیست بالاخره باید یک راه حل پیدا شود که آن‌ها مجاب شوند و تحریم‌ها رفع شود.

در عین حال آمریکا ممکن است تحریم‌ها را سنگین‌تر کند و اگر دولت نظارت خوبی نداشته باشد و سرمایه‌گذار داخلی بدنبال سود کوتاه مدت باشد عملا با مشکلات جدی برخورد می‌کنیم. دولت نباید دست روی دست بگذارد و باید اقداماتش در راستای پر کردن سفره‌ی مردم باشد.

 آیا ایران با عضویت در شانگهای می‌تواند تامین ارز کند؟

ما در هر پیمان منطقه‌ای که بتوانیم عضو شویم و متحد اقتصادی داشته باشیم به فروش نفت، کالاهای تحت تحریم و.. کمکمان می‌کند که در مقابل آن ارز معتبر بگیریم و یا با کالا تهاتر کنیم.

به هر حال ما مواد اولیه و تکنولوژی لازم داریم و ممکن است اعضای پیمان شانگهای بتوانند این کالاها را تامین کنند که باعث می‌شود وابستگی ما به دلار کمتر شود، اما ما باید زرنگ باشیم که از این اعضا به بهترین نحو استفاده کنیم یا با سرمایه‌گذاری که از طرف آن‌ها وارد ایران شود و یا فرض کنید نفت بفروشیم و ارز بگیریم. مسئله این است که باید بتوانیم تحریم را از طریق این پیمان دور بزنیم.

 چندی پیش گزارشی از سازمان برنامه بودجه منتشر شد که دلار در صورت ادامه تحریم‌ها به بالای ۲۰۰ هزارتومان و در صورت رفع کامل آن‌ها در طول سال‌های پیش رو به ۵۵ هزار تومان می‌رسد. نظر شما در این باره چیست؟

رفع تحریم‌ها مسلما نرخ ارز را کاهش می‌دهد مگر اینکه بانک مرکزی اراده نداشته باشد.

اگر دولت اراده داشته باشد دلار ۱۰۰ تومان شود می‌شود. اگر بخواهد ۱۵ تومان شود هم می‌شود. باید جزییات و پایه این گزارش نیز در نظر گرفته شود وگرنه انسان‌های بدبین حتما اینطور صحنه را می‌بینند و شاید ارز دارند که دعا می‌کنند گران شود اما اگر دید ملی داشته باشیم باید تلاش شود دلار ارزان شود.

امیدوارم به بن بست در مذاکرات نخوریم و راهگشای مشکلات اقتصادی کشور باشد و شرکای تجاری ما نیز ما را تنها نگذارند. شرکایی که با یک تهدید کوچک آمریکا مثل کره جنوبی و فرانسه و هند پشت ما را خالی کردند و پول ما را نمی‌دهند. ما هم نیازمند ایجاد یک ساختار جدید در روابط سیاسی با این کشورها هستیم.