اهداف و چشم انداز فولاد خوزستان در سال 1400

فولاد خوزستان در سال ۱۳۹۹ چه موفقیت‌هایی را در حوزه تولید داشته است؟

در سال ۱۳۹۹ با محدودیت‌های بسیاری مواجه بودیم. تشدید تحریم‌های ظالمانه از یک سو، شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌های مختلفی از سویی دیگر و همچنین محدویت‌های چندباره استفاده از برق باعث شد، سختی‌های بسیاری متوجه فولاد خوزستان شود. وجود هر یک از محدودیت‌ها به تنهایی می‌توانست تولید را با چالش جدی مواجه کند. اما به لطف پروردگار و همت مثال‌زدنی کارکنان مجموعه فولاد خوزستان موفق شدیم به میزان تولید برنامه‌ی پیش‌بینی شده، دست پیدا کنیم.

وضعیت فروش داخلی و صادراتی شرکت را در سال گذشته چطور ارزیابی می‌کنید؟

تولید شرکت فولاد خوزستان بر پایه صادرات است. محصولات این مجموعه در اقصی نقاط جهان خریدار دارد. حضور در بازارهای بین‌المللی باعث حفظ جایگاه کشور در میان تولیدکنندگان بین‌المللی می‌شود. از طرفی سیاست‌های وزرات صمت مبنی بر اولویت تامین شرکت‌های نوردی داخلی باعث شده، میزان صادرات با تغییراتی همراه شود. به طور متوسط پنجاه درصد تولید مجموعه فولاد خوزستان در سال ۱۳۹۹ صادر شد و مابقی در اختیار شرکت‌های نوردی داخلی قرار گرفت. بخش اعظمی از درآمدهای ارزی در سامانه نیما تزریق شد و مقداری هم به تهیه مواد و تجهیزات مورد نیاز شرکت اختصاص یافت. مجموعه فولاد خوزستان، همواره متعهد به پیروی از سیاست‌های وزرات صمت است.

فولاد خوزستان در سال گذشته چه طرح‌های توسعه‌ای را در واحد‌های زیر مجموعه افتتاح کرده است؟

توسعه رمز تولید پایدار است. برای دستیابی به تولید بیشتر و حفظ جایگاه در بازارهای داخلی و خارجی، باید به سمت نوسازی و توسعه تجهیزات گام برداشت. مهم‌ترین طرح افتتاح شده در سال گذشته، راه‌اندازی کارخانه گندله‌سازی شهید سلیمانی (سیمیدکو) بود. این طرح با هدف تکمیل زنجیره فولاد و با سرمایه‌گذاری ۱۱۵ میلیون یورویی مجموعه فولاد خوزستان طراحی و راه‌اندازی شد. این کارخانه ظرفیت تولید سالانه پنج میلیون تن گندله را دارد که در فاز اول ظرفیت دو میلیون ۵۰۰ هزار تنی آن به بهره‌بردای رسید و برای ۱۵۰۰ تن به طور مستقیم و غیر مستقیم ایجاد اشتغال کرد. از دیگر طرح‌های در دست اقدام می‌توان به: سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی کارخانه فولادسازی شادگان، کارخانه مگا مدول آهن اسفنجی (زمزم ۳)، احداث پست برق فشار قوی 230/400 کیلوولت، تکمیل فرآیند پساب صنعتی و توسعه طرح جمع‌آوری دود اشاره کرد.

فولاد خوزستان چه اقداماتی را در جهت بومی‌سازی خطوط تولید انجام داده و یا در دستور کار دارد؟

دستیابی به آخرین فن آوری روز دنیا در خطوط تولید صنعت فولاد و نورد و بکارگیری فن آوری جدید در صنایع فولادی برای رقابت جهانی کاملا ضروریست. ایران با توجه به معادن سنگ‌آهن، شرکت‌های متعدد فولادی و نوردی و انرژی فراوان این ظرفیت را دارد که با بهره گیری از فن آوری نوین در این صنعت به یکی از کانون‌های اصلی تولید فولاد جهان تبدیل شود. شرکت فولاد خوزستان از بدو تاسیس اقدام به تشکیل مدیریت ساخت و سفارشات با هدف بومی‌سازی قطعات کرد و شناسایی تولیدکنندگان داخلی و تهیه تجهیزات مورد نیاز صنعت فولاد از داخل کشور را در دستور کار قرار داده است. طراحی به روش مهندسی معکوس، استعلام ساخت و کنترل کیفیت از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های این مدیریت بود از طرفی این شرکت بخشی از تجهیزاتی که امکان ساخت آن از داخل کشور امکان‌پذیر است را در نمایشگاه‌های مختلف معرفی کرده تا با افراد حقیقی و حقوقی که توانایی ساخت و تولید آن را دارند، همکاری کند. در این سال ها، علاوه بر دعوت از تولیدکنندگان داخلی، با سازمان‌های مختلف از جمله: پارک‌های علم و فناوری، دانشگاه و شرکت‌های دانش‌بنیان ارتباط مستقیم برقرار کرده‌ایم. همچنین به دانشگاه ها اعلام کردیم، از طرح‌ها و پایان‌نامه‌هایی مرتبط با صنعت فولاد در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا حمایت کامل می‌کنیم. ثمره‌ی این دیدگاه تا به امروز، بومی‌سازی ۲۵ هزار قطعه مورد نیاز این صنعت در شرکت فولاد خوزستان بوده است. بسیاری از این تجهیزات نیز پس از آزمودن و ارزیابی در چرخه تولید بکار گرفته شدند؛ به‌ طوری‌ که سفارشات آن‌ها از خارج کشور برای همیشه لغو شد.

با توجه به شعار سال (تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها)، از نظر شما مهم‌ترین موانع تولید در صنعت فولاد چیست؟ این موانع و چالش‌ها، چگونه بر تولید و توسعه در صنعت فولاد تأثیر گذاشته‌اند؟ 

تولید و مصرف فولاد امروزه یکی از شاخص‌های اصلی توسعه یافتگی کشورها به شمار می‌آید. صنایع فولاد در سازندگی، بازسازی و توسعه کشور سهم مهمی را ایفا می‌کند. در چهار دهه اخیر در کشور بالغ بر ۱۵۰ میلیون تن فولاد خام تولید و ۲۰۰ میلیون تن فولاد مصرف شده است. تولید فولاد در دو بخش مصرف داخل و صادرات مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. توجه به مصرف داخل اولویت اول فولادسازان قرار دارد. اما به لحاظ توجه به صادرات با نگاه حضور در بازارهای بین‌الملل و ارزآوری، شرکت‌های فولادی را به سرمایه‌گذاری به منظور حضوری قدرتمند در بازارهای بین‌المللی ترغیب کند. یکی از موانعی که در سال‌های اخیر بر صادرات متناوب محصولات فولادی سایه انداخته، قوانین و دستور‌العمل‌های پی در پی و بعضا متفاوت از یکدیگر است. این شرایط باعث سردرگمی و ایجاد مشکلات در بحث صادرات است. انتظار صنعت فولاد از دولتی‌ها حمایت در جهت توسعه و حضور مقتدرانه در بازاهای جهانی است. قطعا با تکیه بر خرد جمعی و استفاده از خبرگان بخش فولاد، به راحتی می‌توان نیاز سالانه‌ی داخلی را برآورد کرد و مازاد آن را برای صادرات برنامه‌ریزی کرد. مرغوبیت تولید شمش فولادی شرکت فولاد خوزستان، باعث ایجاد رغبت در مشتریان جهانی شده است. با ایجاد موانع داخلی نباید چنین فرصت طلایی را بی‌اثر کرد.

فولاد خوزستان چه برنامه‌هایی را برای سال پیش رو در دستور کار دارد؟

یک دهه است که رهبر معظم انقلاب شعارهای هر ساله را با موضوع تولید و اقتصاد و رویکردهای اقتصاد مقاومتی انتخاب می نمایند که حکایت از نگاه دقیق ایشان به پیش شرط‌های تولید و حمایت از تولید دارد. شاید هم یکی از دغدغه‌های معظم له در این سال‌ها پویایی در اقتصاد و تولید بوده که با نام‌گذاری ایشان در این سال‌ها این موضوع بیشتر نمایان و مشهود شده است. سال گذشته به نام جهش تولید نام‌گذاری شد. در این سال، سعی کردیم با پیروی از منویات مقام معظم رهبری و بکارگیری تمامی ظرفیت‌ها علیرغم محدودیت‌های مختلف، در تولید سالانه خود افق بالاتری را از لحاظ کمی و کیفی نسبت به برنامه تولید محقق کنیم. همچنین امسال نیز که ایشان دستور پشتیبانی و مانع‌زدایی از تولید را صادر نموده‌اند، علاوه بر حفظ روند تولید پایدار و تلاش برای ارتقای آن، در حمایت از تامین‌کنندگان و تولیدکنندگان داخلی برنامه جدی داریم و گام های اساسی برمی‌داریم و بدون شک سال ۱۴۰۰ نیز، منویات و بیانات مقام معظم رهبری را نصب‌العین قرار می‌دهیم. سعی مجموعه فولاد خوزستان بر رفع نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت است. به عقیده‌ی بنده داشتن تفکر و روحیه جهادی لازمه‌ی تحقق شعار سال ۱۴۰۰ است.

برای اینکه از چالش‌های صنعت فولاد، مانع‌زدایی صورت گیرد و مسیر اعتلای این صنعت هموارتر شود، چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟

مهم‌ترین رکن بازگشت نهادهای نظارتی به اصل خویش است. سپردن اداره‌ی بازار به فعلان حوزه و بکارگیری نخبگان هر صنعت در تعریف سیاست‌گذاری و پیشبرد اهداف موثرترین روش به حساب می‌آید. نقش دولت و مجلس می‌تواند نظارتی و تعیین‌کننده‌ی سیاست‌های کلی باشد. از طرفی دولت می‌تواند در ایجاد زمینه‌ی حضور موفق شرکت‌های فولادی و دیگر صنایع در بازارهای بین‌الملل رایزنی کند. ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری، ترغیب بخش خصوصی، بکارگیری معافیت‌های صادراتی و مواردی از این دست، می‌تواند به شکوفایی صنعت کمک شایانی کند. با توجه به کاهش درآمدهای نفتی، توجه به بخش صنعت فولاد با نگاه ارزآوری، به جایگزینی این بخش به جای تکیه به درآمدهای نفتی منجر می‍‌شود. صنعت فولاد ایران از پتانسیل بالقوه‌ای برای رشد برخوردار است. انرژی ارزان، نیروی انسانی ارزان و متخصص، دسترسی به دریا و وجود نسبی مواد اولیه و... سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد ایران را می‌تواند جذاب و عرضه رقابتی فولاد در بازار جهانی را تسهیل کند.

شرکت‌های فعال در زنجیره فولاد به کدام پشتیبانی‌ها نیاز ضروری دارند؟ لطفاً توضیح دهید.

معدن، شمش فولاد و در نهایت نوردکاران سه رکن اصلی زنجیره فولاد را تشکیل می‌دهند. مدیریت هزینه یکی از اصلی‌ترین چالش‌های این سه رکن است. تعامل این سه رکن باید به گونه‌ای باشد که به جای تعارض منافع، تعاملی دوسویه شکل بگیرد. محصولات معدنی و شمش فولادی در بازار بورس حضوری فعال دارند و به نوعی می‌توان گفت: عرضه و تقاضای این دو محصول مشخص و در نهایت قیمت نهایی در بازار تعیین می‌شود. این مهم در مورد نوردی‌ها کمی مبهم است. در واقع محصول نهایی صنعت فولاد تابعی از عرضه و تقاضا نیست.

قیمت‌گذاری منطقی فروش کنسانتره و گندله در زنجیره فولاد، قیمت‌گذاری منطقی و متوازن محصولات زنجیره فولاد از سنگ‌آهن تا شمش و نورد، تأمین ارز مورد نیاز جهت حمایت از تولید و اجرای پروژه‌های توسعه‌ای و زیرساخت، رفع موانع گمرکی و ثبت سفارش‌ها، بهبود و توسعه زیرساخت حمل‌ونقل دریایی و ریلی و ایجاد زیرساخت‌های تأمین انرژی مورد نیاز تولید و پروژه‌های صنعتی و زیربنایی توسعه‌ای می‌توانند به ترغیب حضور بیشتر سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد منجر شود.

سال گذشته، شرکت‌های فولادی با چالش‌هایی در حوزه تنظیم بازار داخلی، صادرات و محدودیت‌های مربوط به آن، مشکلات گمرکی و نحوه بازگشت ارز روبرو بودند. آیا این مشکلات کمرنگ‌تر شده است؟ انتظارات شما در این حوزه‌ها چیست؟

همانطور که قبلا هم گفتم، حضور در بازارهای بین‌المللی می‌تواند به کسب جایگاه و تثبیت صنعت فولاد کشور در بازراهای جهانی منجر شود. هرگونه تنش داخلی باعث به خطر افتادن و حتی حذف از بازار می‌شود. در سال های اخیر تشدید تحریم و محدودیت‌های مبادلات بانکی باعث شده حضور در بازار جهانی سخت‌تر شود. اما محدودیت‌های داخلی به مراتب مشکلات بیشتری را بوجود اورده است. در واقع نوعی خودتحریمی. سیاست توسعه صادرات با افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری رابطه‌ای نزدیک دارد. اصولا بنگاه‌ تولیدی بدون بهره‌وری قادر به رقابت در بازارهای جهانی نیست.

درصورتی‌که سیاست توسعه صادرات به‌صورت جدی و مستمر دنبال شود، به‌واسطه توسعه بازار و افزایش مقیاس تولید و کاهش شکاف فناوری، به‌تدریج توان رقابت‌پذیری بنگاه‌های داخلی افزایش خواهد یافت. اصلاح محیط کسب‌وکار در مقدماتی‌ترین شکل آن نیازمند اتخاذ تصمیم‌های سخت از سوی دولت‌هاست که متاسفانه مورد توجه قرار نمی‌گیرد. فرآیندهای مرتبط با گمرک، ثبت سفارش و نظام ارزی به هیچ عنوان پاسخگوی کسب‌وکارهای صادراتی نیستند. چالش‌های اصلی صنعت فولاد به چهار مساله حمل‌‌و‌‌نقل، ظرفیت‌های بندری، آب و کسری سنگ‌آهن برمی‌گردد. از دولت انتظار می‌رود نقش اصلی یعنی برنامه‌ریزی و تعیین سیاست‌های کلان را ایفا کند.

چالش تقریباً دائمی شرکت‌های فولادی، دسترسی پایدار به مواد اولیه خصوصاً سنگ آهن است. چگونه می‌توان این تهدید را از بین برد؟

برای تولید ۵۵ میلیون تُن فولاد، تقریباً باید به تولید ۱۵۶ میلیون تُن سنگ آهن برسیم. با توجه به میزان تولید فولاد در سال ۱۴۰۰، در حلقه گندله و کنسانتره آهن و به ویژه کنسانتره، کسری خواهیم داشت. علت این کسری نیز به کاهش سرمایه گذاری در بخش سنگ آهن برمی گردد. در زنجیره فولاد، میزان سرمایه‌گذاری در بخش معدن به نسبت احداث شرکت‌های فولادی و نوردی کمتر بوده است. باید به سمت ایجاد توازن در میزان تولید سنگ آهن و محصولات فولادی حرکت کرد. البته در چند سال اخیر، برخی از معدنی‌ها به سمت احداث کارخانه‌های فولادی سوق پیدا کرده‌اند. این رویه شاید به ظاهر و با نگاه منطقه‌ای خوشایند به نظر برسد، ولی از نگاه علمی و با توجه به بافت جفرافیایی، ادامه‌ی این روند با صدمات جبران‌ناپذیر زیست محیطی همراه خواهد بود. صنعت فولاد، وابستگی مستقیم به آب دارد. از لحاظ جانمایی مجاورت و دسترسی به آب، مهم‌ترین رکن تعریف و احداث طرح‌های فولادی است. از طرفی معادن کشورمان در مکان‌هایی واقع شده‌اند که به لحاظ دسترسی به آب شرب هم دچار مشکل هستند، در چنین شرایطی که منطقه با تنش آبی مواج است، احداث شرکت‌های فولادی با توجیه بعد مسافت با منطق و کار علمی سازگاری ندارد. باید بخش خصوصی را به سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف و بهره‌برداری از معادن ترغیب کرد. البته باید در این میان سهم معادن از سود نهایی زنجیره به شکل عادلانه تعیین شود. یعنی اگر نیاز  شرکت‌های فولادی و نوردی به سنگ آهن باعث شود، شرکت‌های معدنی از صادرات صرفنظر کنند، باید سود شرکت‌های معدنی جبران شود.

چشم‌انداز صنعت فولاد ایران در قرن جدید که امسال سال نخست آن است را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در کشور ایران تا افق ۱۴۰۴ تولید ۵۵ میلیون تن فولاد با نگاه به بازارهای جهانی تعریف شده است. برای دستیابی به چنین رقمی چند فاکتور مدنظر است. تامین سنگ آهن که در سوال قبل توضیح داده شد. توسعه زیرساخت‌های کشور شامل: حمل و نقل جاده‌ای و ریلی، آب، برق، گاز و تجهیزات معدنی باید مورد توجه قرار گیرد. میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای دستیابی به ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد در سال ۱۴۰۴ بالغ بر ۸.۱ هزار میلیارد یورو برآورد شده که حدود ۲.۸ هزار میلیارد یورو برای شمش فولاد و دو هزار میلیارد یورو برای آهن اسفنجی و۱.۳ هزار میلیارد یورو برای گندله‌سازی و در نهایت ۱.۶ هزار میلیارد یورو برای کنسانتره سنگ آهن باید مهیا شود. تحقق اهداف سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ در بخش فولاد، نیازمند تکمیل زنجیره ارزش از معدن تا انتقال محموله‌ها به بازارهای هدف است.

ایجاد تناسب بین صادرات و واردات در حوزه فولاد می‌تواند به تحقق افق ۱۴۰۴ کمک کند. فولاد خوزستان مصمم است با در نظر گرفتن شرایط بازار و تکیه بر تولید با کیفیت علاوه بر حفظ جایگاه در بازارهای بین‌الملل و تامین داخل، نسبت به تعریف و اجرای طرح‌های تکمیلی و توسعه‌ای اقدام کند.