۷ چالش اساسی معادن کوچک ایران

 به گزارش روابط عمومی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، در این طرح پژوهشی که با مشارکت شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و گروه مهندسی معدن دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین صورت گرفته از “نبود پشتیبانی فنی و ارائه تضمین مناسب برای اخذ تسهیلات”، “تجهیز و تامین ماشین‌آلات مورد نیازاستخراج و فرآوری”، “عدم شناسایی سرمایه‌گذار مناسب و نبود سازوکار تعاملی مناسب بین سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر”، “نبود بانک اطلاعاتی جامع و کامل معادن کوچک”، “عدم تمایز بین قوانین معادن کوچک و معادن بزرگ مقیاس”، “نبود ارتباط و پشتیبانی امکانات و زیرساخت ها  توسط معادن بزرگ مقیاس”،  “تعدد سیاست گذاران و ناهماهنگی بین دستگاههای اجرایی و صدور بخشنامه های متعدد و بعضا متناقض” به عنوان هفت چالش اصلی پیش‌روی احیای معادن کوچک در ایران نام‌برده شده است. در بخش دیگری از این مطالعه، از مشکلات مدیریتی این بخش نظیر نامشخص بودن ساختار سازمانی و جایگاه یک مجموعه به عنوان متولی مدیریت معادن کوچک و تفسیرهای متفاوت از قوانین در سازمان‌های درگیر معادن به عنوان موانع اصلی پیش روی احیای معادن  کوچک مطرح شده است.

این طرح پژوهشی در نهایت ۸۲ راهکار را برای احیای معادن کوچک و متوسط کشور پیشنهاد داده است. بر این اساس “ایجاد صندوق حمایت از توسعه معادن کوچک با شرایط وام دهی مناسب و پذیرش اوراق بهادار معدنی به عنوان وثیقه اخذ تسهیلات”، “الزام به استاندارد سازی فعالیت ها و ارزیابی ها در معادن کوچک منطبق بر استانداردهای جهانی جهت جذب سرمایه‌گذاری خارجی”، “نحوه حمایت مجموعه های بزرگ معدنی از معادن کوچک”، “تسریع در حل و فصل موضوعات اداری و قانونی معادن کوچک در قالب کارگروه رفع موانع تولید و شورای معادن با رویکرد رشد تولیدات معادن کوچک”، “طراحی و اجرای بانک اطلاعاتی معادن ASM کشور”، “ایجاد گروه سیاستگذاری و نظارت بر امور معادن کوچک مقیاس در ساختار دفتر نظارت بر امور معدنی”، “ایجاد دفتر حمایت و توسعه معادن کوچک در ساختار ایمیدرو” و “برنامه حمایت از تشکیل کنسرسیوم معادن ASM” از مهم‌ترین راهکارهای ۸۲ گانه این طرح پژوهشی است. در بخش دیگری از این طرح پژوهشی چند مدل مختلف مشارکت عمومی- خصوصی در حوزه فرآوری سیار و نیز توسعه بهره برداری معادن کوچک پیشنهاد شده است. دست‌اندرکاران این طرح پژوهشی مدل های تغییریافته  B.O.T،  B.O.O، امتیازی،  مشارکت در سرمایه‌گذاری و مدل بیع متقابل جهت تسهیل فرآیند جذب سرمایه‌گذاری در معادن کوچک را به عنوان مدل‌های قراردادی برای مشارکت در احیای معادن کوچک و متوسط عنوان کرده اند. بنا بر نتیجه‌گیری صورت گرفته، یکی از موثرترین و مهمترین خروجی‌های این تحقیق، نیاز به کوچینک واحدهای نوپا و مجموعه‌های دارنده مجوز معادن کوچک برای هدایت، اطلاع رسانی و شفاف سازی فرآیندهای اجرایی در معدنکاری کوچک مقیاس از ابتدای فرآیند تا اتصال به پایان زنجیره تولید و ارزش مواد معدنی و محصولات نهایی است.

دکتر رضا شکورشهابی، عضو هیات علمی گروه مهندسی معدن دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) و مجری طرح درباره دستاورده‌های طرح گفت: از مهمترین اهداف طرح می‌توان به شناسایی موانع اصلی بهره برداری از ذخایر کوچک معدنی کشور و راهکارهای افزایش نقش تولیدات ذخایر کوچک در توسعه بخش معدن و صنایع معدنی اشاره کرد. او افزود: تحلیل موانع و راهکارهای بازگرداندن معادن غیرفعال به چرخه تولید، امکان پذیری فنی و اقتصادی توسعه فرآوری موبایل مواد معدنی جهت توسعه بهره برداری معادن کوچک و در نهایت مشخص شدن ماموریت ها و برنامه های کلی تفکیکی وزارت صمت، ایمیدرو، ایمپاسکو، صندوق بیمه، تشکل‌ها و شرکت های بزرگ معدنی برای حمایت ساختاری از برنامه توسعه و فعال سازی معادن کوچک مقیاس از دیگر اهداف این طرح بوده است. شکورشهابی گفت: بر اساس مطالعات طرح از اردیبهشت ۹۹ تا آخر آذر ۹۹ به مدت ۸ ماه و  در ۵ فاز کلی شامل تحلیل وضعیت معادن کوچک و فرآوری موبایل در دنیا، عارضه‌یابی بهره‌برداری از معادن کوچک و غیرفعال ایران، بررسی تجربیات مدیریت کلان معادن کوچک مقیاس  در ایران، مطالعات میدانی امکان توسعه فرآوری موبایل در جهت فعالسازی ذخایر کوچک کشور و در نهایت تدوین رویکردهای کلی فعال‌سازی معادن کوچک وغیرفعال کشور) انجام گرفت. او افزود: بنا بر اطلاعات به دست آمده، از جمله خروجی‌های فاز اول طرح می‌توان به پیشنهاد طبقه‌بندی معادن کوچک مقیاس، تحلیل چالش‌ها و فرصت‌های معادن کوچک مقیاس در دنیا، تحلیل راهبرد و رویکردهای توسعه معادن کوچک مقیاس در سطح بین‌المللی، راهبردهای دستیابی به توسعه پایدار در حوزه معادن کوچک مقیاسASM،  تحلیل فناوری‌های فرآوری سیار مواد معدنی) اشاره کرد. مجری این طرح پژوهشی گفت: از سویی در فازهای دو، سه و چهار طرح چالش‌ها و مشکلات براساس چهار دسته بانک داده جداگانه مستخرج از فعالیت‌های پیشین در حوزه ASM مورد بررسی قرار گرفتند. این اطلاعات براساس آمارهای دریافتی از سازمان‌های صمت، پرسشنامه‌های تهیه شده از خبرگان و اطلاعات گردآوری شده در قالب طرح احیاء بدست آمده و به صورت بانک اطلاعاتِ قابل تحلیل تنظیم شده است. او افزود: برای تحلیل‌ اطلاعات موجود از فرآیند داده کاوی استفاده شده و به منظور تحلیل‌ چالش‌های مطرح در حوزه ASM  از اطلاعات مستخرج از پرسشنامه الکترونیکی و روش تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازی (FDAHP) بکار گرفته شد که به صورت ۵۹ چالش مطرح در حیطه معادن کوچک مقیاس ایران در حوزه هایی از قبیل (مدیریتی، اقتصادی، فناوری، اجتماعی، تقابل با معادن بزرگ مقیاس و محیط زیست) شناسایی شد که با تلفیق آنها ۲۶ چالش اصلی به عنوان خروجی حاصل شد. شکورشهابی تصریح کرد: با بررسی توان ساخت داخل در حوزه واحدهای فرآوری سیار مهمترین توانایی های کشور در حوزه  طراحی و ساخت واحدهای سنگ‌شکنی و آسیاکنی سیار، ساخت واحدهای مدولار و سیار لیچینگ، سیکلون واسطه سنگین و فلوتاسیون احصا شد لیکن نقصان های موجود کشور نیز در حوزه ضعف دانش فنی و تجربه کافی در زمینه طراحی و ساخت واحدهای ثقلی سیار، هیدرومتالورژی سیار و واحدهای مغناطیسی و آبگیری سیار مشخص شد.