دولتی‌ها باید بدانند، دوره آزمون و خطا گذشته است

سرویس اقتصادی مستقل: «از آنچه وعده دادیم در ایجاد یک میلیون شغل عقب نیستیم و قریب این عدد شغل را ایجاد کرده‌ایم‌ ما می‌خواهیم دولت صادق الوعد باشیم. ما تهدیدها را می‌دانیم» ابراهیم رئیسی در گفتگویی که چند شب پیش در تلویزیون داشت، با این اظهارات از تحقق یکی از مهمترین وعده‌هایش خبر داد.

یکی از انتقادات دیرپا و شناخته شده در مورد نحوه محاسبه نرخ بیکاری، تغییر تعریف شاغل و بیکار و تمایز آن است. 

از نظر سازمان جهانی کار (ILO)، بیکار کسی است که بیش از ۱۵ سال سن داشته باشد اما نه مشغول تحصیل و نه آموزش به منظور کسب مهارت باشد و حتی برای یکساعت در هفته برای کار مراجعه نکرده باشد یا طی یک تا سه ماه به‌دنبال یافتن شغل بوده باشد. در قوانین و تعاریف حوزه اشتغال و بیکاری ایران اما این تعریف سال ۱۹۸۲ سازمان جهانی کار وجود نداشت و اتفاقا نگاه واقع‌بینانه‌تر و انسانی‌تری به تعریف شاغل حقیقی مشاهده می‌شد. طبق این تعریف قدیمی از بیکار، فرد فاقد شغل یا بیکار فرد غیر محصل بالای ۱۶ سالی محسوب می‌شد که در عین جستجوی کار، نتواند شغلی داشته باشد که به صورت هفتگی بیش از ۱۶ ساعت (۲ روز کاری کامل) در آن مشغول به کار باشد. این تعریف در دولت دوم سیدمحمد خاتمی تغییر و با تقلیل آن به تعریف سازمان جهانی کار در سال ۱۳۸۱، به یک ساعت در هفته (۴ ساعت در ماه) تنزل یافت. به این ترتیب بسیاری از افرادی که تا دیروز تقریبا بیکار محسوب می‌شدند، ناگهان در زمره شاغلان محسوب شده و آمار بیکاری کاهش یافت. 

مرتضی افقه، تحلیلگر اقتصادی در گفت و گو با مستقل در این رابطه اظهار داشت:

بیکاری یکی از معضلات بسیار جدی مردم است و می‌توان گفت، عدم اشتغال، بخش پررنگی از جامعه را به طور جدی گرفتار کرده است. به همین دلیل هرگونه اظهارنظری درباره این موضوع باید با دقت و بررسی‌های لازم صورت بگیرد. در واقع طرح «ایجاد یک میلیون شغل» آنهم در حالی که هیچ نشانه‌ای از این اتفاقِ ادعایی دیده نمی‌شود، بیشتر موجب دلسردی قاطبه مردم از دولت و حتی سیستم حکمرانی خواهد شد.

این تحلیلگر اقتصادی در ادامه گفت:

برای تعریف صحیح شغل باید گفت، اگر فردی در جایی مشغول به کار شود و برایش بیمه رد کنند، به این معنی است که یک فرصت شغلی ایجاد شده است. حالا اگر دولت ادعای کارآفرینی یک میلیونی دارد، باید در گزارشی رسمی به مردم اطلاع بدهد که چه تعداد نیرو در کدام بخش‌های اقتصادی مشغول به کار و مشمول بیمه شده‌اند. در غیر اینصورت دولت به عدم صداقت در نزد افکار عمومی متهم خواهد شد.

او افزود: البته شاید آقایان دست‌فروشان، واسطه‌های بخش‌های مختلف اقتصاد و ... را هم در ردیف شاغلین رسمی به شمار می‌آورند. اگر به هر دلیل این درست باشد، آن وقت است که پدیده‌های ضداشتغال توسط دولت شغل به حساب آمده و وارد آمار رسمی شده‌اند که این رفتار، مصداق تهدید امنیت مالی جامعه است.

وی توضیح داد: بیکاری به خودی خود نگران کننده است و می‌توان آن را آفت آسایش دانست. حالا اگر مردم در شرایطی بیکار شوند که اقتصاد به مرحله ورشکستگی رسیده است، دیگر نمی‌توان به راحتی با آن کنار آمد. یعنی وقتی قیمت‌های کالاهای مصرفی در طول یکسال بالای ۱۰۰ درصد و بعضاً بیشتر از ۲۰۰ درصد گران می‌شوند و اجاره بهای خانه هم ماه به ماه سیر صعودی دارد، طبقه متوسط و متوسط به پایین جامعه را به معنای واقعی با بحران مواجه می‌کند. بحران‌هایی که به وضوح هیچ راهی برای پشت سرگذاشتن‌شان نیست و به همین دلیل می‌توان گفت، شرایط این روزها از بحران و نگرانی هم چند قدم عبور کرده است.

مرتضی افقه در پایان گفت: دولت آقای رئیسی حدود ۲۰ ماه است که مسئولیت اجرایی کشور را بر عهده دارد. به نظر من دولتی‌ها باید بدانند، مقطع آزمون و خطا گذشته است و حالا زمانی است که دولت باید به راهکارهای لازم برای خروج از بحران معیشت برسد. اگر اینطور نشود، با موجی از ناامیدی و بی‌اعتمادی مواجه خواهیم شد که بالطبع در شرایطی که دنیا بنای تخاصم با ایران را دارد، تحت هیچ شرایطی نباید ناامیدی و بی‌اعتمادی به وجود آید. در پایان تاکید می‌کنم، همنشینی بیکاری و گرانی آفت جوامع است.