کوتاهی قد اجداد ما به کشاورزی برمی گردد!

یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که اجداد ما زمانی که ۱۲ هزار سال پیش، سبک زندگی خود را از شکارچی‌ به کشاورز تغییر داده‌اند، کوتاه‌تر شده‌اند.

یک تیم بین‌المللی از محققان با تجزیه و تحلیل دی‌ان‌ای گرفته شده از بقایای اسکلتی ۱۶۷ نمونه باستانی یافت شده در سراسر اروپا به این نتیجه رسیدند. قدمت این استخوان‌ها به قبل، بعد و یا در حدود زمان ظهور کشاورزی در اروپا در ۱۲ هزار سال پیش بازمی‌گردد.

به گفته محققان، تغییر سبک زندگی مردمان آن زمان از "شکارچی-گردآورنده" به "کشاورزی" به طور متوسط ​​چهار سانتیمتر از قد آنها کاسته است.

جامعه "شکارچی-گردآورنده"(Hunter-gatherer) جامعه‌ای است که اصلی‌ترین روش معیشت آن تغذیه مستقیم از گیاهان خوراکی و حیوانات حیات وحش است. این جامعه در جستجوی گیاه و در پی شکار حیوان بوده است و تلاش مهمی در پدید آوردن کشتزار یا اهلی کردن حیوانات نمی‌کند و بیش از ۸۰ درصد از غذای این جامعه از طریق جمع‌آوری فراهم می‌شود.

مرز میان جامعه شکارچی-گردآورنده و جوامعی که با تکیه بر اهلی‌سازی در عصر کشاورزی، چوپانی و نوسنگی زندگی می‌کردند، چندان مشخص نیست، چرا که بسیاری از جامعه‌های معاصر یکدیگر، از هر دو روش برای تثبیت جمعیت خود بهره می‌جستند.

محققان می‌گویند، قد کوتاه‌تر نشان‌دهنده سلامت ضعیف‌تر است، زیرا نشان می‌دهد که آنها تغذیه کافی برای حمایت از رشد مناسب نداشته‌اند. اولین کشاورزان اروپایی احتمالاً تغذیه ضعیف‌تر و افزایش بیماری را تجربه کرده‌اند که رشد آنها را تحت تاثیر قرار داده است.

سایر فشارهای اسکلتی که کشاورزانِ آن دوره ممکن است تجربه کرده باشند عبارتند از "لوروتیک هایپرسوزیس" که با مناطقی از بافت استخوانی اسفنجی یا متخلخل در جمجمه مشخص می‌شود.

این مطالعه جدید توسط پروفسور "استفانی مارسینیاک" استادیار پژوهشی در گروه مردم شناسی "دانشگاه ایالتی پن" رهبری شد.

پروفسور "مارسینیاک" می‌گوید، مطالعات اخیر سعی کرده‌اند تأثیر دی‌ان‌ای بر قد را بررسی کنند، اما مطالعه جدید گروه او همچنین شامل اندازه‌گیری استخوان‌های نمونه‌های باستانی با در نظر گرفتن مشارکت ژنتیکی است.

وی گفت: ما شروع به فکر کردن درباره سؤالات دیرینه در مورد تغییر از سبک زندگی شکارچی-گردآورنده به کشاورزی که کم‌تحرک‌تر بوده است، کردیم و تصمیم گرفتیم که تأثیرات سلامتی را با قد بررسی کنیم. رویکرد ما منحصر به فرد است، زیرا از اندازه‌گیری قد و دی‌ان‌ای باستانی استفاده می‌کنیم.

کشاورزی اجداد ما را کوتاه کرده است!

تغییر از شیوه زندگی شکارچی-گردآورنده به سبک زندگی کشاورزی ساکن در سراسر اروپا به طور همزمان رخ نداده است، بلکه در مکان‌های مختلف و در زمان‌های مختلف اتفاق افتاده است.

طبق دایره المعارف بریتانیکا، از حدود ۹ هزار سال پیش در یونان، اقتصادهای کشاورزی به تدریج در اروپا پذیرفته شدند، اگرچه مناطق غربی‌تر مانند بریتانیا تا ۲۰۰۰ سال بعد و اسکاندیناوی حتی تا آن زمان نیز تحت تأثیر قرار نگرفت.

محققان برای مطالعه خود، بقایای ۱۶۷ فرد متوفی متعلق به آن دوران شامل ۶۷ زن و ۱۰۰ مرد را که در سراسر اروپا یافت شدند، مورد مطالعه قرار دادند. همه این افراد از ۳۸ هزار تا ۲۴۰۰ سال پیش زندگی می‌کرده‌اند، بنابراین متعلق به قبل، حین و بعد از تغییر سبک زندگی از شکارچی-گردآورنده به کشاورزی در حدود ۱۲ هزار سال پیش هستند. آنها شامل افراد پیش از دوره کشاورزی یعنی کسانی که مجبور به شکار و جمع‌آوری علوفه بودند، کشاورزان اولیه و کشاورزان بعدی هستند.

محققان از استخوان‌های بلند بقایای اسکلتی استفاده کردند که نمونه‌برداری شده بودند یا قبلاً برای آزمایش دی‌ان‌ای توسط محققان دیگر نمونه‌برداری شده بودند.

شناسایی قسمتی از بدن و اندازه‌گیری آنها حتی اگر استخوان‌ها تکه تکه شده بودند، به محققان اجازه می‌داد تا قد آن فرد را تخمین بزنند.

سپس محققان مدلی را ایجاد کردند که از قد نمونه‌ها، شاخص‌های فشار در استخوان‌ها، دی‌ان‌ای باستانی و نشانه‌های ژنتیکی نمونه‌ها استفاده می‌کرد.

محققان دریافتند افراد عصر نوسنگی به طور متوسط چهار سانتی‌متر(​​۱.۵ اینچ) کوتاه‌تر از مردمان پیش از خود و حدود دو سانتی‌متر(۰.۸۷ اینچ) کوتاه‌تر از مردمان بعدی خود بوده‌اند. آنها همچنین دریافتند که قد انسان‌ها در طول دوره مس(۰.۷۷ اینچ)، برنز(۱.۰۶ اینچ) و آهن(۱.۲۹ اینچ) نسبت به قد مردمان دوره نوسنگی به طور پیوسته افزایش یافته است.

با این حال، این نتایج زمانی که محققان علاوه بر این عوامل، تنوع در اصل و نسب ژنتیکی را نیز به حساب آورند، کمی تعدیل شد. به عنوان مثال، برخی از افراد نه به دلیل محیط‌هایی مانند شرایط کاری، بلکه به این دلیل که بلند قد بودن را از اجداد خود به ارث برده بودند، قد بلندتری داشتند.

به گفته نویسندگان این مطالعه، ۸۰ درصد قد ناشی از ساختار ژنتیکی فرد و ۲۰ درصد حاصل از محیط کار و زندگی است.

پروفسور "مارسینیاک" گفت: حرکت مردم، عموماً از شرق به غرب وجود داشته است. ما می‌خواستیم آن مهاجرت را که شاید نسبت‌های متفاوتی از گونه‌های ژنتیکی مرتبط با قد را به همراه داشته باشد، توضیح دهیم. هنگامی که تیم، اطلاعات مربوط به اجداد را در مدل گنجانید، متوجه شد که کاهش قد کمی کاهش یافته است، اگرچه کاهش قد در ابتدای دوران کشاورزی مشهود بود.

وی با توجه به اینکه این مطالعه فقط بر روی ۱۶۷ فرد متمرکز بود، گفت: تحقیقات آینده باید شامل مجموعه داده‌های بزرگ‌تری باشد.

وی افزود: ما باید بیشتر تلاش کنیم تا ببینیم علت کاهش قد به دست آمده در کنار در نظر گرفتن عوامل ژنتیکی در طول تغییر به سبک زندگی کشاورزی چیست.

محققان معتقدند که رویکرد آنها با مطالعات مربوط به سلامت انسان در گذشته سازگار است و می‌تواند در زمینه‌های دیگر نیز اعمال شود.

این مطالعه در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است.