داروها را چگونه در خانه نگهداری کنیم؟

مدیریت دارو اما یکی از مهم‎ترین کارهایی است که در هر خانه‌ای باید انجام شود. دانش نگهداری از داروها با سلامت اعضای خانواده رابطه مستقیم دارد. هرچند درستش این است که داروها به اندازه نیاز و برای درمان در زمان بیماری تجویز شود اما بسیاری از ما بیماری‎هایی داریم که برای کنترل و درمان همیشه به مصرف دارو نیاز دارد.

افرادی که به دیابت مبتلا هستند، فشار خون دارند یا افراد با بیماری‎های قلبی و افراد مبتلا به بیماری‎های خاص حتما باید همیشه داروهایی در خانه داشته باشند. در ادامه درباره مدیریت داروها در منزل صحبت کرده‌ایم.

دمای اتاق یا یخچال

مهم‌ترین بخش نگهداری داروها در خانه شرایط نگهداری است. هر کدام از شکل‌های دارویی، قرص و کپسول، پماد، آمپول و شربت، مواد شیمیایی دارند که اتفاقا همین مواد تشکیل‎دهنده است که تعیین می‌کند چطور نگهداری شوند. بی‎توجهی به نگهداری داروها می‌تواند فساد و حتی مسمومیت دارویی را همراه داشته باشد.

قرص و کپسول: بهتر است قرص‎ها و کپسول‌ها را در دمای اتاق نگهداری کنید. نگهداری قرص‎ها و کپسول‎ها در یخچال می‎تواند باعث فساد آنها شود. درون یخچال رطوبت بالاست و در نتیجه قرص‎ها و کپسول‎ها حتی با وجود پوشش می‎توانند فاسد شوند. دمای 25‌درجه دمای خوبی برای نگهداری قرص و کپسول است. نور هم می‌تواند باعث فساد قرص و کپسول شود. پس بهتر است در یک کیف یا جعبه دارو قرص‎ها و کپسول‎ها را به دور از حرارت، سرما، نور و رطوبت نگهداری کنید. اگر در آشپزخانه جعبه دارو را نگهداری می‌کنید بهتر است جعبه را در کابینت‎هایی که کنار یخچال، اجاق گاز، ظرفشویی و لباسشویی یا سینک ظرفشویی است قرار ندهید. برخی از قرص‌ها مانند قرص امگا 3 حاوی چربی است و بهتر است در یخچال نگهداری شود. این قرص‎ها با تغییر دما تغییر شکل و ماهیت می‌دهند پس در بروشور همه قرص‎ها به دمای دارو دقت کنید.

شربت‌: عمر شربت‎ها کوتاه است و عموما در زمان تجویز یا نهایت یک ماه بعد از آن باید مصرف شود. بیشترشان چون حاوی آنتی‌بیوتیک هستند و باید در یخچال نگهداری شوند. بهتر است دستورالعمل نگهداری هر شربت را با دقت مطالعه کنید. درصورتی که شربت‌ها تغییر رنگ، بو و غلظت دادند دیگر نباید از آنها مصرف کنید. احتمالا فاسد شده ‌اند.

پماد، کرم و ژل: دمای اتاق بهترین جا برای نگهداری پمادها و کرم‎های موضعی است. می‌توانید پمادها و ژل‎های موضعی را درون جعبه یا کیف نگهداری دارو بگذارید. برخی از پمادها اما حاوی روغن هستند و بهتر است در یخچال نگهداری شود. در فصل گرما که دمای اتاق هم افزایش پیدا می‌کند بهتر است پمادها را در یخچال نگهداری کنید. دقت کنید در پمادها، کرم‎ها و ژل‎ها را با دقت و محکم ببندید.پمادها، کرم‎ها و ژل‌های چشمی یک ماه بیشتر عمر نمی‌کنند و اغلب هم باید در دمای اتاق نگهداری شوند مگر این که روی بروشور نوشته باشد در یخچال نگهداری کنید. در نگهداری پمادها، کرم‎ها و ژل‎های واژینال دقت کنید. عمر آنها کوتاه است. دقت کنید و در آنها را محکم ببندید.

قطره‌: عمر قطره‎های چشم و بینی کوتاه است. تاریخ انقضای اغلب‌شان یک‌ماهه است. قطره‎ها ماده نگه‌دارنده دارند و نیازی به نگهداری در یخچال ندارند هرچند مدت زمان استفاده آنها هم کوتاه است و هیچ‎گاه به مرحله نگهداری نمی‌رسند و زود تمام می‎شوند. دقت کنید اگر قطره را در یخچال نگه می‌دارید، ممکن است یخ بزند  یا تغییر رنگ دهد در این صورت قابلیت استفاده ندارد.

شربت ‎های سوسپانسیون که عموما آماده‌اند و برخی هم با آب جوشیده درست می‌شوند به گرما حساس هستند. سوسپانسیون‎ها در دمای اتاق تا هفت روز و در یخچال تا 14 روز قابل نگهداری هستند اما اگر تغییر رنگ دادند یا مواد جامدشان ته‎نشین شد و بعد از تکان دادن یکنواخت نشد، باید بدانید فاسد شده‌اند.

شیاف: شیاف‎ها حاوی مواد روغنی هستند و باید در دمای یخچال نگهداری شوند. بهتر است آنها را در ظرفی دربسته به دور از رطوبت و در طبقه‎ای جداگانه از دیگر مواد غذایی نگهداری کنید تا فاسد نشوند.

آمپول: عمر مصرف آمپول‎ها کوتاه است و اغلب هم بعد از تجویز مصرف می‌شوند اما در شرایطی ممکن است مجبور به نگهداری از آمپول شوید. آمپول‎هایی که در دوره‎های خاص نگهداری می‎شوند همین شرایط را دارند. اگر آمپول شما مواد روغنی دارد، بهتر است  در یخچال نگهداری شود. مراقب باشید سرما باعث یخ‌زدگی آمپول نشود. خوب است آمپول را در طبقاتی نگهداری کنید که سرما در آنجا کمتر است مانند طبقات پایینی یخچال.

سرنگ، گاز استریل و دستکش استریل: سرنگ، گاز استریل و دستکش هم تاریخ انقضا دارد. لازم نیست آنها را در یخچال نگه‌ دارید اما دقت به تاریخ انقضای آنها مهم است. اگر بسته‌بندی‌شان باز شده باشد دیگر قابل استفاده نیست، چراکه از حالت استریل خارج شده است.

اسپری: اسپری‌های تنفسی و بینی عمر کوتاهی دارند و اغلب هم باید در دمای اتاق نگهداری شوند. مگر این که در بروشور تاکید شده باشد در دمای یخچال نگهداری شود. اسپری‎ها را نزدیک به دمای زیاد و آتش نگهداری‌نکنید.

مدیریت دارویی

 بعید نیست مقدار زیادی قرص و شربت در خانه داشته باشید؛ داروهایی که نمی‌دانید باید با آنها چه کار کنید. در ادامه درباره مدیریت داروهای اضافه گفته ایم.

ببخشید: طبق دستورالعمل سازمان غذا و داروی کشور هیچ داروخانه‌ای بعد از فروش دارو نمی‌ تواند دارویی را از مشتری تحویل بگیرد، چراکه ممکن است شرایط نگهداری دارو در فضایی غیر از داروخانه تغییر کند و این می‌ تواند ایمنی دارو را به خطر بیندازد. پس فکر پس دادن داروهای اضافه به داروخانه‌ها را از سرتان بیرون کنید. البته داروخانه‎های هلال‌احمر، مراکزی دارند که دارو را پس می‌گیرند تا به دست نیازمندان برسانند.

برخی گروه‌های نیکوکارانه هم این کار را انجام می‌دهند و داروهایی که شما نیاز ندارید به نیازمندان می‎دهند اما اگر تاریخ انقضای دارویی گذشته است، می‎دانید در نگهداری دارو دقت لازم را به خرج نداده‌اید و حتی دارو فاسد است آن را دور بیندازید. هیچ‎گاه بدون تجویز پزشک به دوستان و اعضای خانواده داروی خود را هدیه ندهید.

دور بریزید: اگر داروی اضافه دارید، اگر دارو فاسد شده و اگر تاریخ انقضای داروی شما تمام شده است، دارو را امحا کنید. شربت‎ها را در فاضلاب خالی کنید. قرص‎ها را بشکنید و در کیسه‎ای جداگانه و در زباله‎های تر نگهداری کنید. با این کار هم به محیط زیست آسیب نمی‎زنید و هم داروها را درست  امحا کرده‌ اید.