آتش سوزی بناهای تاریخی تهران از پلاسکو تا حسن آباد

طی چند روز گذشته خبر آتش سوزی میدان حسن آباد در شهر پیچید و جالب آنجاست که این خبر گویا برای ایرانیان چندان مهم نبود. این در حالی است که میدان حسن آباد جزو میدان های تاریخی ایران است که پیشینه بسیار زیادی دارد واز دوره قاجار تا به حال حدود دو قرن حافظه تاریخی را در خود حفظ کرده است.

حسن آباد در جنوب غرب تهران قرار دارد، در تقاطع خیابان امام خمینی با خیابان حافظ و خیابان وحدت اسلامی. همانطور که ذکر شد این میدان تاریخی  است و به همین دلیل در هر دوره تاریخی به یک نام خوانده شده است.

میدان ملک المتکلین، میدان 17 شهریور، میدان پهلوی و دست آخر دوباره به نام قدیمش به نام حسن آباد تغییر نام داد. این میدان تاریخی در سال 1376 جزو آثار ملی ایران قلمداد شد.

این میدان تاریخی قبل از آنکه به این شکل ساخته شود، باغ بزرگی بود و از املاک میرزا یوسف آشتیانی به حساب می آمد،  که وی این باغ را به نان پسرش حسن آباد نامید. اما پس از مرگ وی وراث این باغ را تکه تکه کردند و به فروش رساندند. همان طور که از تاریخچه پیداست در تاریخی بودن و ارزشمند بودن این میراث ملی برای ایرانیان شکی نیست.

 چند روزپیش در اثر یکسری اهمال کاری ها این بنای تاریخی دچار حریق شد. اما جالب آنجاست که عکس العمل ها نسبت به این حریق آنچنان که باید باشد نبود! این در حالی است که چندی پیش کلیسای نوتردام در فرانسه دچار حریق شد و این آتش سوزی در میان ایرانیان که در قاره ای دیگر و در کشور دیگری به سر می بردند به شدت جلب نظر کرد! در فضای مجازی در اینستاگرام سلبریتی های اینور آبی و آنور آبی همگی در از دست دادن یک بنایی تاریخی  و جهانی ابراز تاسف کردند! این که این بنای تاریخی چند صد ساله در بین ایرانیان  چنین مهجور مانده جای تعجب دارد.

جداره‌ ضلع شمال غربی میدان را آتش سیاه کرده، سقف طبقه بالای جداره کاملا فرو ریخته و علاوه بر اجناس سوخته شده  انبارهایی طبقه بالا، آب‌هایی که در زمان خاموش کردن آتش روی بدنه ریخته شده، به مرور سقف طبقه پایین را هم تهدید می‌کند.

محسن شیخ الاسلامی در خصوص چگونگی این آتش سوزی  بیان کرد:هر چند هنوز آتش‌نشانی علت اصلی این اتفاق را مشخص نکرده است، اما آن‌چه که واضح است روی نمای جداره‌های اطراف میدان، پر از سیم و برق است که با یک جرقه و اتصال کوچک  خطرساز می‌شوند. سیم گازی که کنار آن سیم برق است، نوری که هر روز در گرمای تابستان به آن‌ها می‌خورد، هر کدام یک عامل برای وقوع چنین آتش‌سوزی می‌توانند باشند، از سوی دیگر در طبقه بالای ساختمان این ضلع از میدان نیز انباری بوده که می‌توانسته‌اند قابل اشتعال باشند.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران در ادامه در باره میزان خسارت وارده به این بنای تاریخی افزود:  طبقه دوم این ساختمان به طور کامل درگیر آتش شد،   خرپای چوبی در وهله‌ی اول سوخته و از بین رفته است، در ادامه  سقف طبقه بالا نیز به طور کامل فرو ریخته است. از سوی دیگر به واسطه‌ی آب زیادی که استفاده کرده‌اند، در برخی از نقاط در طبقه اول مانند بانک شهرو  بانک صادرات، آوارهایی ریزش است، اما خوشبختانه پوسته‌ی نما و جرزهای بارور سالم هستند و آسیب زیادی ندیده‌اند.

آتش سوزی های اینچنینی در سراسر دنیا اتفاق می افتد. از پلاسکو تجاری که متعلق به چندی دهه گذاشته است تا بناهای تاریخی که مانند میدان حسن آباد و کلیسای نتردام سابقه شان به دو قرن باز می گردد. هر چند که در این میان  گویا خون کلیسای نتردام از همه پر رنگ تر بود و خیلی از جهانیان را متاثر کرد اما حسن آباد تاریخی  ما که در آتش سوخت خبرش به اندازه نتردام مردم ایران را شوکه نکرد! البته شاید یک دلیل اساسی اش این باشد که ما جماعت ایرانی به مصیبت خو کرده ایم! از پلاسکو و سانچی بگیر تا حسن آباد.

اگرچه مسوولان بر این باورند که با وجود آتشوزی این بنا آسیب آنچنانی ندیده است و قابل مرمت است اما آیا بهتر نیست به جای فکر کردن برای آوردن نوش دار پس از مرگ سهراب به فکر پیشگیری از وقوع چنین حوادث دردناکی باشیم! نگویید که تجربیات اینچنین نداشته اید، پلاسکو نمونه به شدت تاثر برانگیزی بود که همچنان داغش بر دل های همه ما ایرانیان باقی مانده است. بعد از تحقیقات انجام شده توسط آتش نشانان و مسوولان دلایل این آتش سوزی نیز عدم توجه به ایمنی ساختمان و برق کشی قدیمی این ساختمان بوده است. درست است که اقداماتی  انجام شده بود اما مدیریت کارآمدی در این میان وجود نداشت که منجر به چنان حادثه دردناکی شد. باید از چنین اتفاقات ناگواری درس گرفت و راه تکرار بر خطر بست. تا کی باید شاهد سوختن بناهای تاریخی در آتش سوزان عدم مدیریت های صحیح باشیم! مدیریت به معنای قاطعیت و تدبیر در انجام عملکرد های صحیحی که منجر به جلوگیری از فجایع تاریخی باشد. جلوی یکسری فجایع را نمی توان گرفت اما یکسری از حوادث ناگوار سلسله عوامل علت و معلولی است که زنجیروار به یک علت اصلی و اساسی می رسد که با یکسری عملکرد های درست می توان جلوی آن را گرفت.