اما و اگرهای لایحه کودک همسری

چندی پیش مطلبی در بخش حوادث پخش شد، زنی میان سال از داستان زندگیش گفته بود، زنی که در یک خانواده شلوغ و بزرگ 13 نفره به دنیا آمده و از آنجا که خانواده ای فقیر بودند دخترهایشان را در ده ،یازده سالگی شوهر می دادند. دخترک قصه ما نیز در سن ده سالگی به دست مادر شوهر سپرده می شود و از شهرستان کوچکش به تهران می آید.  با تور عروسی وارد خانه شوهر۲۰ ساله ای می شود که قبل از او با زنی بیوه ازدواج کرده و او همسر دوم است. دختر کوچولو خیلی زود باردار می شود و همسرش نیز خیلی زودتر از آنکه فکرش را می کرد رهایش می کند. دختر کوچولو اما تاب مقاومتش زیاد است، چون یک انگیزه قوی او را به زندگی وا می دارد، حرکتش می دهد از فکر خود کشی میرهاندش ، پسرش.

دختر جوان عزمش را جمع می کند، از خانه مادر شوهرش بیرون می آید و با دستفروشی در مترو خرج اجاره و خورد و خوراک خود و پسرش را فراهم می کند. زن 45 سال دارد اما آنقدر کار کرده است که به قول خودش انگار 100 سال از عمرش می رود و دیگر توان و رمقی برایش نمانده است!

این داستان، داستان یکی از هزاران هزار دختری است که در ۹ یا ۱۰ سالگی عروس می شوند. این نو عروسان نو نهال خیلی زود وارد دنیای خشم آلود و ستیزه جوی بزرگترها می شوند. هیچ از دوره کودکی خود نمی فهمند، در ۱۳ سالگی مادر شدن و به شدت کار کردن از این مادر _کودکان جوانان زود به پیری رسیده می سازد. در همین راستا چندی پیش حادثه دیگری رخ داد. یک معاون دادستان در مشهد از ازدواج دختری 9 ساله با یک مرد بزرگسال جلوگیری کرد.این دختر ۱۰ساله به همراه مادر و پسر ۲۳ساله‌ای که قرار بود به عقد او دربیاید با داشتن برگه آزمایش به یکی از دفترخانه‌های ثبت ازدواج سیرجان مراجعه کرده بود، اما از آنجا که شناسنامه این دختر عکس‌دار نبوده و از طرفی حکم دادستانی برای اجازه ازدواج را نداشت، دفترخانه از ثبت ازدواج آنها ممانعت می‌کند و از آنها می‌خواهد برای ثبت ازدواج، شناسنامه عکس‌دار و حکم دادستانی را با خود بیاورند. پس از این اتفاق، دفترخانه موضوع را به فرمانداری اطلاع داده و فرمانداری سیرجان نیزبلافاصله با دادستانی صحبت کرده و او نیز دستور توقف این ازدواج را صادر می‌کند.

سن ازدواج در ایران برای دختران 13 سال تمام است. سنی که دختران کم کم از کودکی بیرون می آیند تا دوره نوجوانی را تجربه کنند. اما همین سن نیز در دنیای مدرن کنونی برای  ازدواج نا معقول به نظر می رسد. در همین رابطه سر و صداهای زیادی به پا شد و قرار بر این شد که سن ازدواج برای دختران به حداقل 16 سال افزایش پیدا کند.

قرار بر آن شد تا فوریت این طرح توسط مجلس تصویب شود که با یکسری مخالفت هایی از سوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس مواجه شد.

حسن نورزوی سخنگوی کمیسیون حقوق مجلس در همین راستا سن ازدواج دخترانرا کامل و معقول دانست و استدلال کرد که زایمانشان راحت تر است و طلاق هم کمتر!

 معاون امور زنان و کودکان ریاست جمهوری  نیز خواهان رسیدگی هر چه زودتر این طرح است که بلاتکلیف در بین آسمان و زمین گیر کرده است! عده ای از نمایندگان بر این باورند که مشکل معیشتی و اقتصادی مردم مانده است و این طرح وقت گیر!

ساختار فرهنگی مهم ترین دلیل ازدواج در سنین کودکی است

در همین خصوص خبرنگار مستقل آنلاین گفتگویی با دکتر مصطفی اقلیما در خصوص طرح کودک همسری انجام داد. نگاه دکتر اقلیمادر این مورد متفاوت است، دکتر اقلیما بر این باور است که این مسئله به شدت ابعاد فرهنگی پیدا می کند. در همین خصوص او مسئله را از بعد مددکاری مورد بررسی قرار داد و گفت: مطلبی که باید در این  میان مد نظر داشت این است که حتی اگر مجلس هم این قانون را تصویب کند،تغییری صورت نخواهد گرفت چرا که کسانی که بخواهند در سن پایین ازدواج کنند این کار را انجام می دهند و عقد شرعی خواهند کرد. شما باید فرهنگ منطقه را در نظر بگیرد برای مثال در یک روستا که تمام دخترانش در سن 11 سالگی عروس می شوند این یک امر کاملا پذیرفته شده است.

او ادامه داد: دریک روستا یا در یک شهرستان کوچک برای همه جا افتاده اصلا اگر دختری بشود 18 ساله و ازدواج نکرده باشد  ترشیده محسوب می شود !  پس شما یک نکته اساسی را درنظر نگرفتید و آن هم اقلیم و فرهنگ یک سرزمین و منطقه است .

این مددکار اجتماعی در خصوص بلوغ فکری و جسمی لازم برای ازدواج گفت: وقتی در یک روستا دختری برای شوهر کردن تربیت می شود نا خود آگاه برای مادر شدن و همسر شدن هم آموزش داده می شود. دکتر اقلیما بر این باور است که یک دختر شهری در سن ۳۰ سالگی ممکن است نتواند مادر خوبی باشد و یا با فامیل همسرش کنار بیاید اما دختری 18 ساله در روستا در کنار مادرشوهر به راحتی زندگی کند و مادر بسیار خوبی هم باشد چرا که برای این کار بزرگ شده است .

در تصویب یک قانون شرایط فرهنگی جوامع باید در نظر گرفته شود

 دکتر اقلیما معتقد است زندگی را نمی شود با کتاب خواندن آموخت بلکه باید زندگی کرد. این مددکار اجتماعی عنوان کرد : باید حقایق جامعه را لمس کرد و پذیرفت ، تنها به نظریه پردازی پرداختن کار بیهوده ای است بلکه نظریه ها باید از متن جامعه برخاسته باشند تا جوابگو باشند.

او  در پاسخ به این سوال که چگونه می توان فرهنگ ازدواج کردن در سن پایین را تغییر داد عنوان کرد: باید از آموزش و فرهنگ شروع شود و این مطلب زمان طولانی لازم دارد. آسیب اجتماعی زمانی معنا پیدا می کند که در آن جامعه یک آسیب تلقی شود، در یک روستا یا شهرستان که همه دخترانش در 13 سالگی ازدواج کرده اند ازدواج در این سن آسیب محسوب نمی شود. یک مثال دیگر برای شما میزنم یک دختر مدرسه ای فرانسوی در مدرسه به راحتی می گوید که مادرش 3 بار ازدواج کرده و او با پدر سومش زندگی می کند هیچ کس هم فکر نمی کند که مادر او زن بدی است که سه بار شوهر کرده اما در ایران این مطلب کاملا متفاوت است و همه نگاه ها به چنین زنی اصلا نگاه خوبی نیست.

تغییر در ساختار فرهنگی تنها راه حل مسئله کودک همسری

او در خصوص فرهنگ سازی جامعه در این مورد بیان داشت: باید در همان شهرستان و شهر کوچک یا روستا در مدارس آموزش را شروع کرد. به خصوص که در این مناطق روحانی ها نقش مهمی دارند و وقتی یک روحانی پذیرفته باشد که یک دختر ۱۳ ساله آمادگی ازدواج را دارد خطبه عقد شرعی را جاری می کند. اما وقتی طرز فکر او هم تغییر کند این کار را انجام نمی دهد،  همانطور که گفتم این مطلب نیاز به کار فرهنگی آنهم در طی یک نسل را دارد.