تبعات گرانی نان چیست؟

مورخان می‌گویند؛ «نان» از زمانی که در جیره غذایی انسان قرار گرفت، بیش از ۱۰ هزار سال را گذرانده تا به جایگاه امروزی رسیده است، جایگاهی به‌عنوان غذای پایه و مکمل غذایی در هر وعده غذایی‌. اهمیت نان برای فرهنگ‌ها و سنت‌ها و جوامع بشری، همیشه قابل تأکید بوده است و فرهنگ و سنت ایرانی هم از آن مستثنی نبوده است.

نان در جای جای زندگی ایرانیان حضور دارد

در اشعار و ادبیات کهن (ابر و باد و مه و خورشید و فلک درکارند / تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری)، در مجامع مذهبی و محفل‌های دینی (حفظ حرمت نان / برکت نان / حلال و حرام بودن نان ...)، در بزنگاه‌های سیاسی و اجتماعی (شعار معروف نون و پنیر و پونه / قوام ما گشنمونه)، در آموزش (بابا نان داد)، در فرهنگ خانواده (نان‌آور) و در ابعاد و زوایای مختلف فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌های ایران، نان یکی از اجزای هویت ماست و حتی در خاطره ذهنی جمعی هم، نان، محور تبیین بزرگی دو قحطی کشنده در دوره قاجار بوده که آن‌ها را با نام قحطی نان می‌شناسیم.

حالا برخی از ایرانیان که این همه به نان اهمیت می‌دهند، مدتی است در تهیه نان سالم و به‌اندازه دچار مشکل شده‌اند و احتمال دارد حتی مشکل‌شان بیشتر هم شود، به ویژه اینکه «اگر چیزی برای خوردن پیدا نشود، نان همیشه هست» دیگر گزاره قابل اتکایی نباشد چون ممکن است با گران شدن نان، عده‌ای نتوانند نان را به‌اندازه خریداری کنند و همچنان که مصرف هر روزه مرغ و گوشت و میوه و لبنیات به مصرف هفتگی و ماهانه ـ برای برخی خانوارهای فقیر حتی سالانه تبدیل شده ـ ممکن است مصرف نان برای هر وعده رفتاری مرفه و لوکس محسوب شود.

نان «غیرقانونی» گران می‌شود

این پیش‌بینی هولناک را به این جهت مطرح می‌کنیم که نان به صورت رسمی در حال گران شدن است.

با آزادسازی قیمت‌ها در اردیبهشت 1401 و تعیین قیمت‌های غیریارانه‌ای برای کالاهایی مانند نان آزادپز، انتظار گران شدن این محصول مورد نیاز خانوارها را نداشتیم؛ هر چند اقلام دیگری مانند مرغ، گوشت، لبنیات و ... در این یک سال چندین بار دچار افزایش قیمت شده‌اند؛ اما کنترل بر قیمت نان امر مهمی برای دولت محسوب می‌شود تا جایی که سید ابراهیم رئیسی فقط در تیرماه سال گذشته حداقل دوبار از ثابت ماندن قیمت نان سخن به‌میان آورد؛ یک بار در 4 تیرماه در گفت‌وگوی تلویزیونی با مردم اطمینان داد که «نان، دارو و بنزین گران نمی‌شود» و یک بار هم در 12 تیرماه و زمانی که در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت برای بررسی روند و نتایج اجرای طرح مدیریت هوشمند یارانه آرد و نان برگزار شده بود، بر لزوم ثابت ماندن قیمت نان در سراسر کشور تأکید کرد و گفت: «به‌هیچ عنوان افزایش قیمت نان مطرح نبوده و نخواهد بود.»

افزایش 40 درصدی قیمت نان در مشهد

با این حال سه‌شنبه نان در مشهد گران شد؛ آن هم 30 تا 40 درصد!

این افزایش قیمت نه برای نان‌های آزادپز بلکه برای نان‌ یارانه‌ای و نیمه‌یارانه‌ای لحاظ می‌شود؛ یعنی یا دولت 30 تا 40 از یارانه قانونی را به نان اختصاص نمی‌دهد یا اینکه افزایش درآمد مورد نیاز و الزامی نانوایی‌ها قرار است از جیب شهروندان پرداخت شود.

در عین حال با آنکه در سیستم اقتصادی کشور از سال قبل تاکنون اتفاقی نیفتاده و سیاست‌ها همان است که در زمان آزادسازی قیمت‌ها اعلام شد و طبق گفته وزیر دادگستری، ملاک و مبنای قیمت‌ها باید اردیبهشت 1401 باشد، اما نرخ‌نامه جدید نانوایی‌های آزادپز هم به‌زودی نصب خواهد شد تا شاهد افزایش کلی نان باشیم.

دیگر افزایش قیمت نان تکذیب‌ نمی‌شود

افزایش قیمت نان هر از چند گاهی مطرح می‌شود و هر بار دولت از طریق مسئولان وزارت جهاد کشاورزی آن را تکذیب می‌کند اما این بار افزایش نان در مشهد به‌صورت رسمی و با اعلام معاون فرماندار صورت گرفته است، امری که مدت‌هاست در دستور کار قرار دارد.

درباره علت گرانی نان با وجود وعده‌های قبلی از جمله وعده‌های رئیس جمهور مبنی بر تثبیت قیمت نان، وجود برخی مشکلات صنفی، ثابت ماندن درآمد با توجه به بالا رفتن هزینه‌ها، اجاره‌بهای نانوایی، افزایش دستمزد کارگران، افزایش مالیات و بهای آب، برق و گاز و ... عنوان شده است.

به هر حال نان گران شد غمِ نان به غم‌های پرشمار مردم اضافه می‌شود و باز هم وعده‌ای از وعده‌های دولت محقق نشد و انگار این دولت بر هر چیزی بیشتر اصرار می‌کند، نتیجه عکس آن حتماً اتفاق خواهد افتاد.