درباره بیماری کشنده این روزهای جهان چه می دانید؟

در حالیکه هنوز کرونا به طور کامل دست از سر بشر برنداشته، بیماری های دیگر از گوشه و کنار جهان سر بر می آورند. هرچند بعد از تجربه تلخ کرونا، احساس نگرانی بشر نسبت به بیماری های عفونی بیشتر شده اما به نظر می رسد باید نسبت به برخی از این بیماری ها نگران تر بود تا حادثه پاندمی کرونا تکرار نشود

یکی از بیماری های مرموزی که به تازگی در آفریقا ظهور کرده «ویروس ماربورگ» است. بر اساس بیانیه «سازمان جهانی بهداشت» (WHO)، چند نفر در غنا به این بیماری ویروسی مبتلا شده اند. موارد کشف‌شده که در انتظار بررسی آزمایشگاهی بیشتر هستند، می ‌توانند نخستین موارد این بیماری بسیار عفونی باشند که تاکنون در این کشور واقع در غرب آفریقا پیدا شده است.

ماربورگ از طریق تنفس انتقال نمی یابد و به همین علت می تواند تا حدی دیر منتقل شود اما به شدت خطرناک و کشنده است و در طول چند روز می تواند فرد مبتلا را از پای در بیاورد. موسسه خیریه جهانی واکسن موسوم به «Gavi» در سال گذشته، ماربورگ را به عنوان یکی از چندین ویروسی معرفی کرد که می ‌تواند عامل همه ‌گیری جهانی آینده باشد.

در این گزارش سعی داریم مروری اجمالی بر ویژگی ها، علائم و درمان این بیماری ویروسی داشته باشیم.

چرا ویروس ماربورگ؟

ویروس ماربورگ، عضوی از خانواده ویروس‌های «فیلوویریده» (Filoviridae) است و با بیماری ابولا شباهت خانوادگی دارد. این ویروس نامش را از شهر ماربورگ آلمان گرفته است، جایی که اولین بار در سال 1967 شناسایی شد. این ویروس وقتی کشف شد که در آزمایشگاهی در این شهر، کارگران با میمون ‌های سبز آلوده که از اوگاندا وارد شده بودند در تماس بودند.

 بعد از شناسایی ماربورگ، این ویروس در بسیاری از مناطق کشاورزی و جنگلی به خصوص در آفریقا شناسایی شد. بیشتر کشورهای آفریقایی فقیر مانند آنگولا، اوگاندا، کنیا و غنا درگیر این بیماری هستند و هر از چند گاهی با آن دست به گریبان می شوند.

ماربورگ چگونه منتقل می شود؟

ماربورگ از طریق تنفس انتقال نمی یابد. معمولا از طریق تماس، مایع و خون فرد ناقل این بیماری کشنده منتقل می شود. حیوانات جنگلی و به خصوص پستانداران غارنشین (مثل خفاش) حامل این ویروس‌اند اما از آن بیمار نمی شوند و قادرند این ویروس را به انسان هایی که در مجاورت آنها زندگی می کنند انتقال دهند.

علائم ماربورگ و مدت زمان ظهور آنها

ظهور علائم ابتلا به ویروس ماربورگ بین 2 تا 20 روز طول می کشد. این بیماری در مرحله نهایی منجر به علائم ناگهانی تب و سردرد شدید، درد عضلانی، استفراغ و اسهال می شود. علائم این بیماری شبیه بیماریهایی مانند تیفوئید و مالاریا است و همین امر تشخیص آن را سخت می کند.

بعد از شدت گرفتن بیماری، دوره‌های خونریزی آغاز می شود. این خون در استفراغ یا مدفوع دیده می شود و گاهی نیز از بینی، لثه و واژن مشاهده می شود. بعد از بروز این علائم و شدت گرفتن تب، فرد مبتلا ممکن است در طول دو هفته از دنیا برود.

ماربورگ هیچ درمانی ندارد؟

هیچ نوع واکسن یا درمانی برای بیماری ماربورگ وجود ندارد. با این حال، در صورت رسیدگی زودرس به این مرض و قوی بودن بنیه فرد مبتلا ممکن است درمان شود. استفاده زیاد از آب در مرحله اول بیماری و پیش از خونریزی به بقای بیمار کمک می کند. همچنین، بر اساس گزارش یورو نیوز استفاده آزمایشی از آنتی‌بادی مونوکلونال تاکنون امیدوار کننده بوده و نتایج خوبی را برای درمان این بیماری به ثبت رسانده است.

ماربورگ چقدر کشنده است؟

ابتلا به ماربورگ که مشابه عفونت ناشی از ویروس ابولا است، به تب هموراژیک شدید منجر می‌شود و با میزان مرگ و میر بین 20 تا 80 درصدی همراه است. علت اصلی مرگ در این بیماری تب شدید و خونریزی است که باعث از دست رفتن آب بدن می شود.

مرگبارترین اپیدمی ماربورگ

مرگبارترین اپیدمی ماربورگ تاکنون در شمال آنگولا و در سال 2005 و 2006 رخ داده است. طی این اپیدمی 374 نفر به طور قطعی به ماربورگ مبتلا شدند که از این تعداد، 329 نفر جان خود را از دست دادند.

همچنین، در کنگو، آفریقای جنوبی و چند کشور دیگر آفریقایی که به مناطق جنگلی نزدیک بوده و مردم آنها با خفاش ها و میمون ها تماس دارند، نیز پاندمی این بیماری مشاهده و منجر به مرگ چند ده نفر گردیده است. به طور کلی، تعداد مبتلایان به این ویروس زیاد نیست اما میزان کشندگی آن بسیار زیاد است.

چگونه مانع از انتقال این بیماری شویم؟

بر اساس گزارش پایگاه CDC، اقدامات پیشگیرانه در برابر عفونت ویروس ماربورگ به خوبی تعریف نشده است، زیرا تماس مردم با حیوانات و حیات وحش امری کنترل ناپذیر و به شدت وسیع است. با این حال، اجتناب از تماس با خفاش های میوه خوار و نخستی های غیر انسانی یکی از راه های محافظت در برابر عفونت است.

اقدامات برای پیشگیری از انتقال ثانویه یا فرد به فرد ماربورگ مانند سایر بیماری های عفونی است. اگر بیمار مشکوک باشد یا بیماری اش تایید شود، باید به قرنطینه برود و هرگونه تماسی با او قطع شود. استریل کردن لوازم شخصی فرد و محیط او نیز از اقدامات دیگر جهت اجتناب از بیماری است.

ماربورگ یک بیماری بسیار نادر در افراد است. با این حال، هنگامی که رخ می دهد، این پتانسیل را دارد که به سایر افراد، به ویژه کارکنان مراقبت های بهداشتی و اعضای خانواده مراقبان بیمار سرایت کند. افزایش آگاهی پرسنل درمان در مورد ماربورگ یکی از حیاتی ترین کارها است. آگاهی بیشتر می تواند به اقدامات احتیاطی زودتر و قوی تری در برابر شیوع ویروس ماربورگ منجر شود.

بهبود استفاده از ابزارهای تشخیصی نیز یکی دیگر از اولویت هاست. با استفاده از وسایل حمل و نقل مدرن که حتی به مناطق دوردست نیز دسترسی دارند، می توان نمونه های ازمایشی را به سرعت به آزمایشگاه های مخصوص برد تا تشخیص بیماری به سرعت انجام شده و مراحل درمان و قرنطینه نیز سرعت بگیرد.

آیا ماربورگ در ایران مشاهده شده است؟

بهزاد امیری، رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت اعلام کرد که ویروس ماربورگ هنوز تهدیدی برای ایران و کشور‌های منطقه نیست و خواستگاه آن آفریقای جنوبی است. او در این رابطه تاکید کرد: هنوز اعلام نیاز به آزمایشگاه مرجع سلامت و انستیتو پاستور نداده‌ایم، ولی اگر ضرورتی باشد که نیاز به امکانات تشخیصی و آزمایشگاهی داشته باشیم با فرجه زمانی کوتاه می‌توان آمادگی شناسایی و پیگیری موارد احتمالی را ایجاد کرد و کیت‌های تشخیصی بیماری را تهیه کرد./خبر فوری