برداشت غربی‌ها از اظهارات باقری خوشبینانه بوده است

 مذاکرات احیای برجام از فروردین ۱۴۰۰ میان ایران و شش قدرت جهانی برای بازگشت به برجام آغاز شد. در واقع شش دور مذاکره احیاء برجام در دولت روحانی و دو دور مذاکره نیز در دولت رئیسی انجام شده است. 

این روزها که نزدیک به سالروز اجرای برجام در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ هستیم هنوز چشم‌انداز روشنی از سرانجام برنامه جامع اقدام مشترک دیده نمی‌شود.

تغییر دولت در ایران و برآمدن دولت اصولگرا باعث شد پیش‌نویس مذاکرات دوره‌های قبل نیز در معرض بازنویسی و تغییرات جدی قرار گیرد که در نهایت پیش‌نویس تیم سابق توسط گروه جدید اعزامی ایران پذیرفته شد.

می‌توان بر اساس این خبرها گفت؛ یک کنش مهم حوزه‌ی سیاست خارجی دستاویز تسویه حساب‌ها و رقابت‌های داخلی قرار گرفته است.

یکماه قبل علی باقری مذاکره کننده ارشد ایران گفت: «ما مذاکرات هسته‌ای نداریم، چون درباره موضوع هسته‌ای به طور کامل در سال ۱۳۹۴ توافقی بین ایران و ۱+۵ شکل گرفت و اینک موضوع اصلی که الان پیش رو داریم پیامدهای ناشی از خروج آمریکا از توافق برجام است که آن پیامدها فقط منحصر به تحریم‌های غیرقانونی است که علیه جمهوری اسلامی ایران وضع شده است.»

سخنان باقری درست بنظر می‌رسد اما تاکید او بر توافق برجام بخش کلیدی جملات اوست.

با یادآوری اینکه درست دو روز پیش از آغاز اجرایی شدن برجام در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ حادثه‌ی حمله به سفارت عربستان و آتش زدن ساختمان سفارت انجام گرفت، حالا باید ببینیم مخالفان برجام در دولت اصولگرا تا چه اندازه قدرت مانور دارند و آیا توافقات تیم مذاکره کننده را می‌پذیرند یا باز هم باید منتظر حوادث غیرمترقبه باشیم؟

برای بررسی و بازخوانی مذاکرات این دوره (که درواقع از صحنه‌ی رسانه‌ی ملی محو شده و دسترسی به خبرهای مرتبط با آن منحصرا از فضای مجازی و رسانه‌های بیگانه انجام می‌گیرد) پای سخنان سید جلال ساداتیان نشستیم تا ببینیم این دیپلمات سابق و تحلیلگر حوزه‌ی بین‌الملل مذاکرات را چگونه ارزیابی می‌کند؟

  از دو روز پیش، پنجشنبه ۱۸ آذرماه، برابر با ۹ دسامبر ۲۰۲۱ دور هشتم مذاکرات هیات ایرانی با ۱+۴ در وین آغاز شده است. تا این زمان، کماکان هیچ خبر دقیقی از محتوای مذاکرات انتشار نیافته است، اما آنچه مقامات غربی، از جمله «انریکه مورا» نماینده اتحادیه اروپائی و هماهنگ کننده هیات‌های مذاکره کننده، گفته‌اند این بوده که عزم و اراده جدید درباره ادامه مذاکرات را شاهد بوده‌اند.

در حالیکه ایران اعلام داشته بر اساس مواضع قبل ادامه مذاکرات می‌دهد. تعبیری که از این سخن شده این بوده که ایران بر اساس مذاکرات صورت گرفته دولت قبل، یعنی ۶ دور مذاکرات انجام شده به ریاست دکتر عباس عراقچی و هیات مذاکره کننده مقابل، که اعلام شده بود راجع به حدود ۸۰ درصد موارد به توافق رسیده بودند، حاضر است گفتگوها را ادامه دهد.

که اگر این خبر صحیح می‌بود، یعنی تحول مهمی در مواضع ایران رخ داده است.

هیات ایرانی متشکل از مخالفان برجام و نتایج حاصله توسط دولت تدبیر و امید، در دور هفتم مذاکرات در هفته گذشته اعلام کردند که مذاکرات می‌باید بر اساس دو یادداشتی که به طرف‌های مقابل داده‌اند، یکی مربوط به برداشته شدن تحریم‌ها و دیگری مربوط به نحوه بازگشت ایران به تعهدات برجامی و اجرای پادمان با آژانس، صورت گیرد.

 هیات غربی به پایتخت‌های خود رفتند تا نظرات دولت‌هایشان را دریافت کنند.

در بازگشت روز گذشته، معلوم شده است که نظرات ایران مقبول واقع نشده و مصاحبه‌های تهدید آمیز طرف‌های غربی از جمله رابرت مالی، نماینده ویژه ایالات متحده امریکا در امور ایران و «لیز تراس» وزیر خارجه بریتانیا که مشابه هم ابراز نظر کرده‌ و اظهار داشته‌اند این آخرین فرصت ایران برای توافق است و پس از آن، ایران با تحریم‌های شدیدتری مواجه خواهد شد.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپائی، آقای «جوزف بورل» نیز در تماس تلفنی با وزیر خارجه کشورمان گفته برای احیای برجام باید سریعتر باشیم.

 وی طرف ایرانی را متقاعد ساخته تا در مواضعش تعدیل ایجاد نموده و اعلام دارد که حاضر است بر اساس مذاکرات و توافقات حاصله در ماه ژوئن (خرداد ماه) مذاکرات را ادامه دهد!

با توجه به کوتاه بودن مذاکرات روز گذشته (حدود یک ساعت)، بنظر می‌رسد برداشت غربی‌ها از اظهارات آقای باقری خوشبینانه بوده و یا برای فضاسازی چنین برداشتی کرده‌اند و هنوز گشایشی در روند مذاکرات حاصل نشده و نظر نماینده روسیه که مذاکرات روز گذشته را کوتاه، ولی سازنده توصیف نموده، مقرون به صحت نبوده است!

اظهارات مقام ایرانی موید عدم پیشرفت در مذاکرات و تاکید بر مواضع خودشان است.

طبیعتا باید منتظر واکنش غربی‌ها بود که آیا به تهدیداتشان عمل می‌کنند یا صرفا فضاسازی نموده‌اند تا شاید بتوانند تاثیر بر مواضع ایران بگذارند و آنان را متقاعد به تعدیل کنند.