در پیچیدگی‌های بدن زنانه، تخمدان‌ها، این جواهرات کوچک، نقش حیاتی در تولید مثل و تنظیم هورمون‌ها ایفا می‌کنند. اما گاهی اوقات، این جواهرات دچار چالش‌هایی می‌شوند که یکی از رایج‌ترین آن‌ها، کیست‌های تخمدان است؛ کیسه‌های کوچک پر از مایعی که می‌توانند آرام و بی‌صدا در بدن رشد کنند. این مهمانان ناخوانده، گاهی بدون هیچ علامتی، خود به خود ناپدید می‌شوند و گاهی با ایجاد درد و ناراحتی، حضور خود را اعلام می‌کنند. از کیست‌های ساده‌ای که در سیکل قاعدگی رخ می‌دهند تا کیست‌های پیچیده‌تری که نیازمند توجه ویژه هستند، دنیای کیست‌های تخمدان، دنیایی پر از ابهام و سوال است. آیا این کیست‌ها تهدیدی برای سلامت باروری هستند؟ آیا می‌توان از بروز آن‌ها پیشگیری کرد؟ و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ در این مقاله، سفری را آغاز می‌کنیم تا به این سوالات پاسخ دهیم و شما را با تمام جنبه‌های کیست‌های تخمدان آشنا کنیم؛ از انواع و علائم آن‌ها گرفته تا روش‌های تشخیص و درمان، همه چیز را در این راهنما پوشش خواهیم داد.

کیست تخمدان چیست ؟ انواع کیست تخمدان 

کیست‌های تخمدان، کیسه‌های پر از مایع هستند که در داخل یا روی سطح تخمدان‌ها تشکیل می‌شوند. تخمدان‌ها، دو اندام کوچک در دو طرف رحم هستند که تخمک‌ها را تولید می‌کنند. این کیست‌ها، در بین زنان در هر سنی شایع هستند، اما بیشتر در دوران باروری رخ می‌دهند. کیست‌های تخمدان، به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: کیست‌های عملکردی و کیست‌های غیرعملکردی. کیست‌های عملکردی، شایع‌ترین نوع هستند و در نتیجه عملکرد طبیعی تخمدان در طول چرخه قاعدگی ایجاد می‌شوند. این نوع کیست‌ها، معمولاً خوش‌خیم هستند و خود به خود از بین می‌روند. کیست فولیکولی و کیست جسم زرد، دو نوع کیست عملکردی هستند. کیست‌های غیرعملکردی، کمتر شایع هستند و در نتیجه رشد غیرطبیعی سلول‌ها در تخمدان ایجاد می‌شوند. این نوع کیست‌ها، می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند. کیست درموئید، کیست اندومتریوما و کیست سیستادنوم، سه نوع کیست غیرعملکردی هستند. بسیاری از کیست‌های تخمدان، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند. اما برخی از کیست‌ها، می‌توانند علائمی مانند درد لگن، درد در ناحیه پایین شکم، نفخ، احساس پری در شکم، درد هنگام رابطه جنسی، تغییرات در قاعدگی و نیاز مکرر به ادرار کردن را ایجاد کنند. عوامل خطر ابتلا به کیست تخمدان، شامل سابقه خانوادگی کیست تخمدان، سابقه قاعدگی نامنظم، چاقی، ناباروری و مصرف برخی داروها است. کیست‌های تخمدان، معمولاً در طول معاینات لگنی یا سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند. در برخی موارد، ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش خون یا لاپاراسکوپی برای تشخیص نوع کیست و رد احتمال سرطان تخمدان انجام شود. درمان کیست تخمدان، به نوع کیست، اندازه آن و علائم بیمار بستگی دارد. بسیاری از کیست‌های عملکردی، خود به خود از بین می‌روند و نیازی به درمان ندارند. در برخی موارد، ممکن است دارو یا جراحی برای درمان کیست تخمدان لازم باشد. در بیشتر موارد، کیست‌های تخمدان، عوارضی ایجاد نمی‌کنند. اما در برخی موارد، کیست‌ها می‌توانند عوارضی مانند پارگی کیست، پیچ خوردگی تخمدان، ناباروری و سرطان تخمدان را ایجاد کنند.

عوامل خطر کیست تخمدان: چه کسانی در معرض خطر هستند؟

کیست‌های تخمدان، عارضه‌ای شایع در بین زنان هستند، اما برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به آن‌ها را افزایش دهند. سابقه خانوادگی، یکی از مهم‌ترین عوامل خطر است؛ اگر مادر، خواهر یا سایر بستگان نزدیک شما به کیست تخمدان مبتلا باشند، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد. قاعدگی‌های نامنظم، می‌توانند نشانه‌ای از اختلالات هورمونی باشند که خطر ابتلا به کیست‌های تخمدان را افزایش می‌دهند. چاقی، باعث افزایش سطح استروژن در بدن می‌شود و خطر ابتلا به کیست‌های تخمدان را افزایش می‌دهد. زنانی که برای درمان ناباروری دارو مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به کیست‌های تخمدان هستند. برخی داروها مانند داروهای تاموکسیفن، می‌توانند خطر ابتلا به کیست‌های تخمدان را افزایش دهند. اندومتریوز، وضعیتی است که در آن بافت رحم در خارج از رحم رشد می‌کند. این بیماری، می‌تواند باعث ایجاد کیست‌های اندومتریوما در تخمدان‌ها شود. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، یک اختلال هورمونی شایع است که باعث ایجاد کیست‌های متعدد در تخمدان‌ها می‌شود. زنانی که قبلاً کیست تخمدان داشته‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به کیست‌های جدید هستند. کیست‌های عملکردی، بیشتر در سنین باروری رخ می‌دهند. اما کیست‌های غیرعملکردی، می‌توانند در هر سنی رخ دهند.

عوارض کیست تخمدان

بیشتر کیست‌های تخمدان، خوش‌خیم هستند و خودبه‌خود از بین می‌روند، اما برخی از کیست‌ها می‌توانند عوارض جدی ایجاد کنند که در این صورت، مراجعه به پزشک ضروری است. پارگی کیست، زمانی رخ می‌دهد که دیواره کیست پاره شود و مایع داخل آن به داخل حفره لگن بریزد. پارگی کیست، می‌تواند باعث درد شدید و ناگهانی در ناحیه لگن یا شکم، خونریزی داخلی، تهوع و استفراغ شود. در صورت پارگی کیست، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. پیچ‌خوردگی تخمدان، زمانی رخ می‌دهد که کیست بزرگ شود و باعث پیچیدن تخمدان به دور رباط‌های نگهدارنده آن شود. پیچ‌خوردگی تخمدان، می‌تواند باعث قطع جریان خون به تخمدان و درد شدید و ناگهانی در ناحیه لگن یا شکم، تهوع و استفراغ شود. پیچ‌خوردگی تخمدان، یک اورژانس پزشکی است و نیاز به جراحی فوری دارد. برخی از کیست‌های تخمدان، مانند کیست‌های اندومتریوما و کیست‌های مرتبط با سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، می‌توانند باعث ناباروری شوند. این کیست‌ها، می‌توانند با اختلال در تخمک‌گذاری، باعث ناباروری شوند. در صورت ناباروری، مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان ضروری است. بیشتر کیست‌های تخمدان، خوش‌خیم هستند، اما برخی از کیست‌ها، مانند کیست‌های سیستادنوم بدخیم، می‌توانند سرطانی شوند. سرطان تخمدان، یک بیماری جدی است که می‌تواند باعث مرگ شود. در صورت مشاهده هرگونه علامت غیرطبیعی، مانند درد لگن مداوم، نفخ، تغییرات در قاعدگی، کاهش وزن ناخواسته و تغییرات در عادات روده یا مثانه، به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام کیست تخمدان، به پیشگیری از عوارض جدی کمک می‌کند. در صورت مشاهده هرگونه علامت غیرطبیعی، به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما، با توجه به شرایط شما، بهترین روش درمانی را توصیه می‌کند.

درمان کیست تخمدان از صبر و سازگاری تا جراحی

درمان کیست تخمدان، بسته به نوع، اندازه، علائم و سن بیمار، متفاوت است. بسیاری از کیست‌های عملکردی، کوچک و بدون علامت هستند و خودبه‌خود از بین می‌روند، بنابراین، پزشک ممکن است توصیه کند که بیمار منتظر بماند و علائم خود را تحت نظر داشته باشد. در طول این مدت، معاینات منظم لگنی و سونوگرافی برای پیگیری وضعیت کیست انجام می‌شود. داروها، نمی‌توانند کیست‌های تخمدان را از بین ببرند، اما می‌توانند به کنترل علائم و پیشگیری از رشد کیست‌های جدید کمک کنند. قرص‌های ضدبارداری، با تنظیم هورمون‌ها و جلوگیری از تخمک‌گذاری، می‌توانند از تشکیل کیست‌های جدید جلوگیری کنند. داروهای ضددرد، به کاهش درد ناشی از کیست‌های تخمدان کمک می‌کنند. جراحی، معمولاً زمانی توصیه می‌شود که کیست بزرگ باشد، علائم شدیدی ایجاد کند، یا مشکوک به سرطان باشد. لاپاراسکوپی، یک جراحی کم تهاجمی است که در آن، یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به همراه یک دوربین کوچک، از طریق یک برش کوچک در شکم وارد می‌شود. لاپاراسکوپی، می‌تواند برای برداشتن کیست یا تخمدان استفاده شود. لاپاراتومی، یک جراحی باز است که در آن، یک برش بزرگ در شکم ایجاد می‌شود. لاپاراتومی، معمولاً زمانی استفاده می‌شود که کیست بسیار بزرگ باشد یا مشکوک به سرطان باشد. درمان کیست تخمدان، به شرایط فردی بیمار بستگی دارد. در صورت مشاهده هرگونه علامت غیرطبیعی، به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما، با توجه به شرایط شما، بهترین روش درمانی را توصیه می‌کند و همچنین در صورتی می خواهید درباره این موضوع که چه اندازه کیست تخمدان خطرناک است بدانید به مقاله مربوطه مراجعه کنید .