الان وقت ناز است؟

سیدقائم موسوی

تحلیلگر سیاسی

«انریکه مورا» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کنندۀ مذاکرات وین برای گشودن دریچه‌ای به بن بست برجام راهی تهران است.

او به وضوح گفت زمانی می‌گفتیم برجام منفعتی برای ما ندارد اما اکنون شرایط فرق می‌کند و اعادۀ برجام به نفع ما خواهد بود. بورل آمریکا را نیز نیازمند موفقیت دیپلماتیک از رهگذر موفقیت برجام دیده است.

نیاز اروپا به برجام به نتایج حاصل از تجاوز روسیه به اوکراین بر می‌گردد. در این نبرد اروپا قهراً در کنار اوکراین ایستاده است. همین امر و نیازمندی آن‌ها به انرژیِ روسیه موجب دست به عصا بودنشان در مواجهه با یاغی‌گری پوتین شده است.

بخش اعظمی از انرژی اروپا را روسیه تأمین می‌کند و آن‌ها نمی‌توانند با دست باز به تحریم و تنبیه پوتین بپردازند. وابستگی انرژیک به روسیه قادر است نه تنها میان اروپائیان اتحاد ایجاد نکند که به اختلاف و چنددستگی هم بینجامد. بر همین اساس یافتن جایگزینی برای برطرف کردن نیازمندی‌های آن‌ها دارای اهمیت فراوانی شده است.

ایران تا اندازه‌ای قادر است وابستگی اروپا به نفت و گاز روسیه را تعدیل نماید. این امر از تونل برجام می‌گذرد. برجامی که در گیر و دارِ منافع متعارض و متنوع خیلِ بازیگران؛ بویژه سرسختی و لجاجت طرفین اصلی بازی در موقعیتی برزخی به سر می‌برد.

اکنون بخشی از روند رو به جلوی بازی دست جمهوری اسلامی افتاده است. فرصت مناسبی تا با تردستی بتواند با یک تیر حداقل سه نشانه را هدف بگیرد. نخست اینکه قدرِ موقعیت بدست آمده را بداند و با هوشیاری با مدد از دیپلمات‌های ورزیده تمام امتیازات ممکن را با تأسی به نیازمندی اروپا اخذ نماید.

دوم اینکه فرصت بدست آمده را با دنده عقب گرفتن، زمان تنبیه اروپا در نظر نگیرد و برای نمونه نگوید که بسیار خوب یکی دو دهه است که با مکانیزم تهدید و تحریم دمار از روزگار ما درآوردید و حالا نوبت ماست که خونتان را در شیشه کنیم. به عبارتی آسیاب به نوبت می‌چرخد! برعکس باید از گذشته صرفاً بهره‌ای داموکلسی برای کسب امتیازات بیشتر برده و اصلاً در گذشته نماند.

با فرو کردن انگشت در چشم اروپا و مذمت همراهیش با آمریکا و تحریم‌ها هیچ کدام از معضلات داخلی اعم از اعتراضات فرهنگیان، بحران ارز و تشت رسوایی ماکارونی و آرد و گرانی‌های افسارگسیخته برطرف نخواهند شد...

سوم با توسل به حاجت اروپا و تلاش برای رفع تحریم‌ها، هم روزنه‌ای جهت سامان دادن به مشکلات داخلی دست و پا کند [توسعه داخلی از بستر سیاست خارجی آرام و در خدمت منافع ملی یا همسو با آن حاصل می‌شود] و هم ظرفیت تحرک دیپلماتیک منطقه‌ای خودش را در برابر رقیبان و دوستان ظاهری فرامنطقه‌ای‌اش [روسیه و چین] ارتقاء دهد. بدین سان جایگاهی که دهه‌ها زیر ساطور تحریم‌ها و تبانی‌ها از دست داده را تا حدی دوباره کسب نماید.