عزت الله سحابی همیشه نگران ایران فرداست

۱۰ خرداد سالروز پر کشیدن مردی بزرگ و از تبار مجاهدان آزادی از این جهان فانی است. مهندس عزت الله سحابی بیش از ۶۱ سال برای فردای ایران مرارت کشید و زندانهای مکرر را تحمل کرد. از اواخر دهه بیست شمسی که وارد دانشگاه شد،فعالیت های سیاسی وی در دانشکده فنی دانشگاه تهران آغاز شد.

نخستین انجمن اسلامی دانشجویی را وی در دهه سی در دانشگاه تهران تاسیس کرد. او در ادامه عمر سیاسی خود نیز به نهادسازی ادامه داد. شاید بتوان این نقطه را، شروع فعالیت‌های تشکیلاتی او دانست. 

پس از فارغ التحصیلی، اقدام بعدی او راه اندازی انجمن اسلامی مهندسان بود. اهمیت این کار این بود که شبکه‌ای از مهندسان جوان تشکیل دهند که تا پیش از تاسیس حسینیه ارشاد، به عنوان مرکز آگاهی بخشی اسلامی در راه مبارزه با رژیم شاه در پایتخت ایران فعالیت کند. 

عزت الله از نخستین جوانانی بود که در دهه چهل در تشکیل نهضت آزادی به موسسان سه نفره(طالقانی، یدالله سحابی و مهدی بازرگان) لبیک گفت.

ویژگی بارز دیگر سحابی دینمداری وی بود. در پرتوی علقه دینی، او و دیگر همراهانش نخستین گام‌ها را جهت تقویت نحله‌های روشنفکری دینی در ایران برداشتند.

با توجه به اینکه مجموعه این اقدامات سحابی پیش از احداث حسینیه ارشاد انجام شده بود، می‌توان نتیجه گرفت که او نقش زیادی در تقویت گفتمان دینی در دانشگاه ایفا کرد. سحابی و سایر همراهانش برای جلوگیری از گرویدن دانشگاهیان به اندیشه مارکسیستی مسجد هدایت تهران را تبدیل به پایگاه دانشگاهیان کردند و بخاطر این اهتمام سحابی درس‌های قران شب‌های سه شنبه آیت الله طالقانی به کانون اسلام مبارز در نظام دانشگاهی ایران تبدیل شد.

در زندان رژیم شاه و به ویژه در ابتدای دهه پنجاه شمسی، سحابی با استغنای مطلوب از فهم دینی برای جوانان مبارز تبدیل به یک مرجع شد و نقش بی بدیل این تحول خواه مسلمان در مقابله با مروجان مارکسیسم و التقاط بر کسی پوشیده نیست.

با پیروزی انقلاب اسلامی سحابی به عضویت شورای انقلاب درآمد و در دولت موقت رییس سازمان صنایع ملی شد. در نخستین مجلس خبرگان قانون اساسی یکی از ده منتخب مردم تهران بود. در مجلس خبرگان هم زمانی که حسن آیت، اصل ولایت فقیه را پیشنهاد داد، عزت الله سحابی از مخالفان جدی این اصل در قانون اساسی بود. مهندس سحابی در نخستین دوره مجلس شورای اسلامی بعنوان یکی از دوازده عضد لیست نهضت آزادی به پارلمان راه یافت و از موثرترین نمایندگان این دوره بود.

برای مثال زمانی که کمیسیون بودجه مجلس اول تشکیل شد، سحابی در نخستین گام برای نمایندگان جوان انقلابی مجلس اول کلاس آموزش تفریغ بودجه گذاشت.

سحابی در مجلس اول که اکثریت اعضای آن به علت بی‌تجربگی و فقدان سابقه حضور در اداره امور کشور، اطلاع زیادی از نحوه انجام امور نداشتند، یکی از متخصصین کارآمد این دوره بود.

عزت الله سحابی در مجلس اول سخت مورد علاقه اعضای فراکسیون حزب الله بود. تا جایی که به وی لقب حزب الهی لیبرال‌ها داده بودند.

بعداز پایان نخستین دوره مجلس به همراه همفکرانش از قطار انقلاب پیاده شد. اندیشه نهادسازی وجه تمایز سحابی با سایر همگنانش بود. برای همین خاطر به منظور آگاهی بخشی توده‌ها نهاد رکن چهارم دموکراسی را برگزید و به مدد این رویکرد تشکیلات ملی و مذهبی را با جوانانی که تحت تاثیر اندیشه های دکترشریعتی بودند را بنا نهاد.

در دهه شصت سحابی به کادرسازی جوانان تحول خواه پرداخت و عملا برخلاف نهضت آزادی برای پیشبرد مقصود خویش که همان تحول خواهی بودن به افراد سالخورده و معمر بسنده نکرد.

در نخستین سال دهه هفتاد بازهم عزت الله سحابی برخلاف دیگر یاران با تجربه اش جای خالی مطبوعات بعنوان تریبون روشنفکری را شدید احساس کرد.

اوکه نگران فردای ایران بود در دوره وزارت خاتمی در ارشاد مجوز مجله راهبردی ایران فردا را گرفت.

سحابی با نشریه ایران فردا موفق شد نسلی از روزنامه نگاران را تربیت کند که در دهه های بعدی به استوانه‌های جامعه مدنی تبدیل شدند.

او در دولت اول آقای هاشمی رفسنجانی توسط وزارت اطلاعات دستگیر و مدتی زندانی شد. اما بعداز آزادی از زندان او به ماموریت راهبردی خویش در تحول خواهی ادامه داد. از بسط گفتمان دموکراسی خواهی سحابی دوم خرداد ۷۶ شکل گرفت.

بازگشت به قانون اساسی و اجرای بدون تنازل اصول قانون اساسی در دوره بعدازجنگ ۸ ساله شالوده تفکر سحابی بود که در سرمقاله‌های ایران فردا موج می زند.

یکی از مطالبات سحابی از حاکمیت اجرای اصل مغفول شوراها بود که با پیروزی خاتمی در دوم خرداد ۷۶ عینیت یافت. یکی از نخستین و جدی ترین اقدام دولت خاتمی برگزاری انتخابات شوراها درسال ۷۷ بود.

اتفاقا در شورای اول تهران مهندس سحابی یکی ازچند کاندیدای کسب مقام شهرداری بود و او حتی برنامه خویش را به شورا ارائه داد و در یکی از جلسات انتخاب شهردار تهران به دفاع از برنامه خویش پرداخت اما مقاماتی خارج از شورا مانع از انتخاب او بعنوان شهردار تهران شدند.

در ماجرای کوی دانشگاه درسال ۷۸ باز هم بعنوان مصلح مقبول در بین دانشجویان به کوی دانشگاه رفت و دانشجویان را به آرامش فرا خواند تا بستر اصلاحات در جامعه آسیب نبیند. 

در ابتدای دهه هشتاد بازهم زندانی شد. اما بعد از چندماه تحمل حبس باز هم به رسالت روشنگری خویش ادامه داد. در جریان انتخابات ۸۸ هم وی یکی از عوامل موثر شکل گیری جنبش سبز بود.

آری او هرگز از پرداخت هزینه برای استقرار جامعه مدنی ایران استنکاف نکرد و عمرش را در این مسیر سپری کرد تا ما به ایرانی آباد و آزاد برسیم زیرا او نگران ایران فردا بود. به روح بلندش و دخترایثارگرش هاله سحابی که یک روز بعد فراق پدر به وی پیوست درود می‌فرستیم.