وزن‌کشی انتخاباتی "شعسا"

 مستقل آنلاین، هرمز شریفیان/

 سرانجام اصلاح‌طلبان تکلیف خود را با انتخابات پیشِ روی مجلس شورای اسلامی روشن کردند و مشخص شد که مجلس شانزدهم، بدون حضور نماینده‌های اصلاح‌طلب واقعی، تشکیل خواهد شد.

این در حالی است که از مدت‌ها پیش و شاید یکسال قبل، بسیاری از ناظران، کارشناسان و روزنامه‌نگاران این پیش بینی را کرده و هشدار داده بودند که رقابت برای اصلاح‌طلبان در این دوره "غیر رقابتی‌تر" از دوره‌های پیش است و شورای نگهبان طوری در این دوره دست به رد صلاحیت‌های گسترده خواهد زد که در بهترین حالت حدود ۳۰ نماینده به عنوان اصلاح‌طلب وارد "خانه جناح اقتدارگرا" و نه "خانه ملت" شوند که آنچنان هم اصلاح‌طلب نیستند.

اما گوش "شعسا" و بخشی از اصلاح‌طلبان به این توصیه‌ها و هشدارها بدهکار نبود چون نمی‌خواستند از تجربه‌های پیشین خود و دیگران استفاده کنند. رویه شورای نگهبان در این دوره و در حذف نیروهای دور از سلیقه‌های این شورا چنان شدت داشت که اصلاح‌طلبان این اشتباه و تجربه بسیار تلخ را حالا‌حالاها فراموش نکنند. وقتی امام جمعه و نماینده ولی فقیه در یک استان رد صلاحیت می‌شود دیگر تکلیف آن‌هایی که با سلیقه‌های شورای نگهبان مطابقت ندارند، روشن است.

رویه حذفی شورای نگهبان باعث شد تا بالاخره جمعی از اصلاح‌طلبان طی بیانیه‌ای در روز پنجشنبه دهم بهمن‌ماه، عطای این انتخابات را به لقایش ببخشند و ضمن اعلام عدم شرکت در انتخابات در بخشی از این بیانیه بنویسند: ...نام چنین روندی انتخابات نیست؛ انتصابات است و دموکراسی‌خواهان نمی‌توانند ویترین چنین انتخابات نمایشی و فرمایشی و تشریفاتی را بیارایند". حال که بدنه اصلی تصمیم‌گیران اصلاحات دریافتند شرکت در یک فرایند معیوب که در دست داورانی است که تنها به پیروزی جناح خود می‌اندیشند و قوانین را به‌سود تیم خود تعبیر می‌کنند - شانسی برای رقابت برابر وجود ندارد؛ بهتر است در چنین رقابتی شرکت نکنند چراکه "داور" از حالا "برنده" را مشخص کرده است. این بهترین فرصت برای اصلاح‌طلبان است تا با مرور عملکرد گذشته به ترمیم ایرادها و اشکال‌های خود بپردارند. اگر بخش اعظم تصمیم‌گیران جریان اصلاحات، علاوه‌بر فهم اینکه جریان اقتدارگرا به‌دنبال حذف آنان از حکومت است، این فهم را نیز باید کرده باشند که در بخشی از این حذف‌شدگی و رویه‌های نادرست، سهم و تقصیر دارند و چنانچه این را قبول دارند، وقت آن است که برای رفع این ایرادهای اساسی، آستین همت را بالا زده و وارد عرصه "اصلاحات جامعه‌محور" شوند. اصلاح‌طلبان خود را حامیان دموکراسی، حقوق شهروندی و احترام به آن، می‌دانند و الحق برخی از چهره‌های این جریان، این رویه را تا امروز دنبال کرده‌اند که شایان توجه است. هرچند این چهره‌ها و اندیشه‌های آنان در اقلیت هستند اما همین که هستند و دست از انتقاد برنمی‌دارند، باعث دلگرمی است. اما پیگیری دموکراسی‌خواهی، حق انتخاب و نظر مردم و در مجموع تصمیم‌گیری برای پیشبرد اهداف اصلاح‌طلبانه که انتخابات نیز بخشی از آن است توسط نهادی صورت می‌گیرد که نه انتخابی که "انتصابی" است. "شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان" (شعسا) شورایی کاملا انتصابی است که به‌دنبال دموکراسی و لوازم آن مثل انتخابات است و نخستین ایراد و پرسش انتقادی این است که چطور می‌شود دموکراسی‌خواهی، محترم شمردن رای و نظر شهروندان، حقوق شهروندی و شرکت در انتخابات و تشریح و جااندازی فرهنگ آن توسط شورایی پیگیری و راهبردهای آن تعیین شود که اعضای آن "انتصابی" هستند؟ آیا این یک تناقض آشکار نیست؟ آیا اساسا یک عضو یا شورایی انتصابی، وجاهت راهبردی برای انتخابات را دارند؟ پاسخ به‌نظر منفی است. حالا که اکثریت اصلاح‌طلبان رویای در حاکمیت بودن را با واقعیت بیرون رانده شدن از آن، درک کرده‌اند بهتر است ضمن ایمان به "جامعه‌محوری"، بافت و ترکیب "شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان" را عوض کنند تا نشان دهند حتی در بیرون از ساختار حاکمیت و برای پیگیری مطالبات جامعه‌مدنی بهتر است "منتخب" باشند تا "منتصب". بهترین روش برای رسیدن به این هدف، "سامانه رای سنجی اصلاح‌طلبان" یا همان "طرح سرا" است که "شعسا" برای انتخابات مجلس یازدهم آن را تائید کرده بود و "نظارت استسلاقی" و داوران حریف‌نواز فرصتی برای اجرا و آزمون به این طرح را نداد. اکنون و با استفاده از همین طرح، مردم و بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان می‌توانند با استفاده از "طرح سرا"، اعضای "شعسا" را انتخاب کرده و برچسب انتصابی را از پیشانی این شورا بردارند. اصلاح‌طلبانی که حامی این طرح در "شعسا" بودند و از آن حمایت می‌کردند، نخست این طرح را برای نهاد مورد نظر خود اجرایی کنند، یعنی بدون هیچ محدودیتی، هرکه خود را واجد شرایط حضور در این شورا می‌بیند در سامانه ثبت نام کند و تن به وزن‌کشی انتخاباتی دهد. در کنار آن می‌شود لیست دیگری درنظر گرفت تحت عنوان "اعضای افتخاری شعسا" تا نام‌هایی مانند "میرحسین موسوی"، "زهرا کاظمی (رهنورد)" و "مهدی کروبی" و سایر چهره‌هایی که امکان حضور فیزیکی برای انتخاب در این شورا را به هر علتی ندارند، نمایی سمبلیک به این انتخابات ببخشند. با این روش نخست "شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان" از حالت انتصابی خارج می‌شود و اگر فردا این شورای انتخابی، تصمیمی برخلاف رای اکثریت حامیان خود گرفت، رای دهندگان نیز در بروز آن ایراد خود را به‌طور مستقیم سهیم می‌دانند چون اعضای شورا برآمده از رای مستقیم بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان و بخشی از مردم هستند. علاوه‌بر این "مبدعان" طرح "سرا" و حامیان آن می‌توانند با آزمودن این طرح به رفع نقاط ضعف فنی، تاکتیکی و محتوایی آن بپردازند تا اگر در آینده نیازی به اجرای این طرح وجود داشت، کارنامه‌ای از آن در اختیار باشد. اگر طرح "سرا" طرح خوبی بوده که مورد تائید "شعسا" قرار گرفته و بنا بوده برای انتخابات مجلس یازدهم مورد استفاده قرار گیرد، انتخاب اعضای "شعسا" توسط طرح "سرا" نباید با مخالفتی از سوی اعضای شورای عالی روبه‌رو شود. حال که اصلاح‌طلبان برای ادامه کنش سیاسی راهی برای ورود به حاکمیت نداشته و مجبورند به‌جای "حکومت‌محوری" به "جامعه‌محوری" روی آورند، بهتر است منتخب مردم بودن را از خود شروع کنند آن هم با راه و روش و سازوکاری که به درستی آن باور دارند. تصمیم‌گیرندگان جریان اصلاحات حالا که فراغتی از ورود به حکومت حاصل شده، وقت دارند در گام نخست از "سرا" برای انتخاب اعضای "شعسا" استفاده کنند. این نکته را باید یادآوری کرد که "وزن‌کشی" سیاسی و خود را در برابر انتخاب آزادانه مردم قرار دادن، ظرفیت‌های شخصی خاصی می‌طلبد زیرا ممکن است برخی توسط مردم و جامعه‌مدنی انتخاب نشوند. استفاده از "سرا" در شرایط کنونی می‌تواند علاوه‌بر کارایی داشتن این سامانه، نکات بسیار زیاد دیگری را برای اصلاح‌طلبان و حامیان آنان روشن کند. یکی از مهم‌ترین این نکات، واکنش برخی شکست‌خوردگان در رقابتی درون تشکیلاتی از همفکران و همراهان خود است و واکنش شکست‌خوردگان می‌تواند، نکات بسیار زیادی را برای اصلاح‌طلبان، اعضای پیشین و فعلی "شعسا" و بدنه اجتماعی حامیان اصلاح‌طلبان یعنی بخش بزرگی از مردم، روشن کند.