مذاکرات ژنو؛بازگشت به خانه اول اختلافات با غرب

حشمت الله فلاحت پیشه

مذاکراتی که قرار است در ژنو شروع بشود،به معنای بازگشت به خانه اول اختلافات ایران با غرب است وقتی می گوییم غرب هم اروپا و هم آمریکا را شامل می شود و به هر حال می شود گفت یک مقدار خوش بینی ها کم است دلیل اش هم این است که بارها طرفین خان ها را گذارندند در نهایت در آستانه ی در واقع توافق، عملا احیای برجام با شکست مواجهه شده و به ویژه بازیگران ثالث مانع احیای برجام شدند الان دوباره طرفین به خان اول برگشتند با این تفاوت که دیگر مسئله ی هسته ای ماهیت مستقل خودش را از دست داده است. به همین دلیل اوضاع پیچیده تر شده است. در گذشته طرفین درباره موضوع هسته‌ای مذاکره می کردند به عنوان مثال در آخرین دور مذاکرات که سال ۱۴۰۱ شکست خورد سه کار گروه تشکیل شد.یک کارگروه بر سر تعهدات ایران بود،یک کارگروه بر سر پایان دادن به تحریم ها کارگروه سوم که باید بر سر اجرا کار می گرفت روس ها عملا کارشکنی کردند و برجام احیا نشد. الان در نشست ژنو تنها چیزی که مطرح می شود جنگ اوکراین است الان اروپایی ها دغدغه شان اوکراین است و کل اختلافات شان با ایران را در رابطه با جنگ اوکراین می بینند. این مذاکرات خوب است ولی خیلی زودتر از اینها می توانست شروع بشود دلیل اش این است که در مورد ارتباط ایران با جنگ اوکراین به شدت بزرگنمایی و اغراق شده است.همین واقعی سازی این موضوع می تواند کمک کند هرچند که ما الان بازیگری بیشتر روس ها را داریم.روس ها در گذشته هر وقت ایران و آمریکا برای رفع تنش به هم نزدیک می شدند حساس بودند ولی الان این حساسیت را علاوه بر آمریکا در روابط ایران و اروپا هم گسترش دادند .

چون موضوعی به اسم جنگ اوکراین به میان آمده و  روس ها هم می دانند ایران خودش را به یک بستی رسانده که اگر احیانا کار به شورای امنیت برسد نیازمند رای روس ها هستند. چون به هرحال اگر روابط ایران با کشورهای غربی به وخامت بی انجامد هردو مسیر به شورای امنیت ختم خواهد شد.مسیر اول جایی است که مکانیسم ماشه اجرا می شود.مکانیسم ماشه اگر فعال شود دوباره شورای امنیت است که مقابل شورای امنیت قرار می گیرد حتی اگر مکانیسم ماشه اجرا نشود مسیر دوم زمانی است که شورای حکام دوباره کشورهای اروپایی تصمیم بگیرند که دوباره به روال ۱۸ سال گذشته پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع بدهند بازهم پوست منافع ملی ایران به روس ها می خورد که آنجا هم نیازمند روس ها هستند به همین جهت بر سر رفع تنش ایران و اروپا بر سر اوکراین کار شکنی خواهند کرد. اما همه اگر پیش برود و گام به گام هم ایران‌ و اروپا با هم پیش بروند من معتقدم هیچ وقت رابطه ی ایران و اروپا به زمان دوره ی اول ریاست جمهوری ترامپ بازنمی گردد.در آن زمان اروپایی ها به رغم اینکه در عمل ناتوان بودند ولی حداقل در سازمان های بین المللی مثل شورای امنیت در مقابل ترامپ ایستادند و ما دیدیدم که در نشستی که به ریاست ترامپ در شورای امنیت برگزار شد در آن نشست نمایندگان کشورهای اروپایی مثل مقرون در مقابل ترامپ ایستادگی کردند و مانع این شدند که یک قطعنامه علیه ایران صادر بشود. الان به هیچ وجهه این شرایط شکل نمی گیرد ولی خب یک فرصت های تازه ای  هرچند کمتر از گذشته وجود دارد . مهم این است که آمریکا و اروپا بر سر اوکراین دچار اختلاف می شود و شاید این امر بتواند یک فرصت برای ایران باشد به ویژه اینکه اولویت ترامپ بین اوکراین و موضوع هسته ای ایران حتما اوکراین است. چون ترامپ کسی است که نگاه اقتصادی به سیاست خارجی دارد  و می داند که یکصد میلیارد دلار هزینه به آمریکا به خاطر جنگ اوکراین تحمیل شده و می خواهد جلوی ادامه ی هزینه را بگیرد.ولی تداوم تنش با ایران هیچ سودی برای ترامپ ندارد. من معتقدم اگر یک طرح اقتصادی میان ایران و آمریکا بر روی میز مذاکره باشد ترامپ حاضر است تا مذاکرات و روابط آمریکا با ایران را شروع کند.