تلاش برای طراحی بانک اسلامی

با توجه به تصویب قانون عملیات بانکداری بدون ربای ایران در شهریور 1362 و اجرای آن از ابتدای سال 1363، موضوعی که همواره ذهن فقهای دین و کارشناسان بانکی را به خود مشغول کرده است، اجرای نظام بانکداری اسلامی به عنوان زیرمجموعه نظام اقتصاد اسلامی بوده است.

قانون عملیات بانکداری بدون ربا که از زمان اجرای آن بیش از 30 سال می گذرد قرار نبود دائمی باشد بلکه بنای قانونگذار در آن مقطع تصویب یک قانون موقتی برای فراهم سازی زمینههای اسلامی شدن کامل نظام بانکی بود؛ ولی بنا به دلایل متعدد تا به امروز هنوز قانون جدیدی برای اسلامی سازی بانک‌ها تصویب نشده است.

هرچند به تازگی طرح بانکداری جمهوری اسلامی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است ولی همزمان طرحی از درون نظام بانکی با هم‌فکری فقها درحال طراحی است که تلاش دارد مبنای اسلامی و فقه نظام را در بانک‌ها پیاده سازی کند.

برهمین اساس و با توجه به دغدغه‌های فقها، کارشناسان و مشتریان بانکها در رابطه با عملکرد شرعی نظام بانکی ایران، بانک پارسیان در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی خود و توجه به این مهم، طراحی مدل مطلوب یک بانک اسلامی (براساس مبانی اسلامی و فقه نظام)، را در دستور کار قرار داده است.

از جمله اهداف طرح بانک اسلامی؛ ایجاد گفتمان و حرکت به سوی نظام کلان نهاد پولی مطلوب اسلامی با رویکرد ترویجی؛ رفع دغدغههای مراجع تقلید و مقلدین آنها در همکاری با نهاد پولی و تناسب مدل طراحی شده با فتوای اکثریت مراجع شیعه و سنی جهت استفاده مقلدینشان؛ طراحی مدل اجرائی یک بانک مطلوب تحت مبانی اسلامی و با رویکرد فقه نظام و اجرای پایلوت در برخی مناطق کشور می باشد.

بر همین اساس؛ اولین نشست تخصصی"نقد روش بانکداری مرسوم و تبیین روش مطلوب بانکداری اسلامی" با همکاری مرکزآموزش و تحقیقات بانکداری اسلامی بانک پارسیان و پژوهشگاه فقه نظام، با حضورحضرت آیت اله اراکی، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، رئیس موسسه عالی آموزش بانکداری ایران، رییس کانون بانک ها و موسسات اعتباری خصوصی و مدیرعامل بانک پارسیان، مدیران و اعضای محترم هیات مدیره نظام بانکی و نیز صاحب نظران و کارشناسان این حوزه ، روز سه شنبه 21 آبان ماه سال 98 به میزبانی بانک پارسیان برگزار شد.

حجت الاسلام ابوالقاسم دولابی رئیس پژوهشگاه فقه نظام در حاشیه این نشست اعلام کرد: این طرح از یک سال پیش با همکاری بانک پارسیان آغاز شده است و تلاش می‌کنیم در این طرح به صورت بنیادین بانکداری اسلامی را به گونه‌ای طراحی کنیم که مقاصد شریعت را در حوزه اقتصاد تامین کند.

وی افزود: یک سال از این طرح می‌گذرد و حدود یک سال دیگر به نتیجه خواهد رسید و در 8 مرحله در حال انجام است.

حجت الاسلام دولابی با اشاره به طرح جامع بانکداری اسلامی در مجلس گفت: این طرح با روش عدم مغایرت بررسی می‌شود به این معنی که مغایرت آن با قوانین و مقررات اسلامی بررسی می‌شود در حالی که باید اساس طراحی بانکداری اسلامی بر پایه مبانی اسلامی باشد.

وی افزود : طرحی که ما اجرا می‌کنیم بر اساس فقه نظام اجتماعی است و نتایج آن را به قانون گذار اعلام خواهیم کرد تا اگر بشود آن را اصلاح کند و یا قانون جدیدی پیشنهاد شود تا بر اساس فقه نظام به تدوین بانکداری اسلامی بپردازد.