مشخصات ۱۶ سانتریفیوژ ایرانی + جدول

جمهوری اسلامی ایران از اواخر دهه ۷۰ شمسی توانست به دانش بومی ساخت سانتریفیوژ به عنوان اصلی‌ترین ابزار در غنی سازی اورانیوم ۲۳۵ دست یابد. سانتریفیوژ IR-۱  نخستین سانتریفیوژ ایرانی است که با مهندسی معکوس ساخته شده و با ظرفیت غنی سازی یک سو اولین مواد غنی شده ایران را تولید کرده است و می‌توان از آن به عنوان پدر سانتریفیوژ‌های ایرانی یاد کرد. البته  چند سالی است که نسل‌های پیشرفته سانتریفیوژ هم توسط متخصصان ایرانی به خوبی طراحی و ساخته می‌شود. هر سانتریفیوژ قبل از رسیدن به مرحله تولید نیمه صنعتی باید مراحل ابتدایی تحقیق و توسعه از تک ماشین، زنجیره ۱۰ تایی، زنجیره ۲۰ تایی، زنجیره ۳۰ تایی و سرانجام زنجیره شاهد ۱۶۴ تایی را بگذراند و در صورت موفقیت در همه آزمایش‌های مکانیکال و تزریق گاز اورانیوم به سمت تولید انبوه برود. این فرایند در دنیا حدود ۱۰ سال زمان می‌برد.

محل اصلی این آزمایش‌های مهم و حساس سالن شهید قشقایی یا S۸ در مجتمع غنی سازی نطنز است که برای اولین بار در هفته گذشته برای بازدید گروهی خبرنگاران رسانه‌های مختلف باز شد و خبرنگاران توانستند از این باغ زیبا و تودرتوی سانتریفیوژ‌هایی که روی همه آن‌ها برچسب غرور آفرین MADE IN IRAN وجود داشت، بازدید کنند. در این باغ صنعت هسته‌ای ایران، همه مدل سانتریفیوژ‌های کوتاه و بلند، چاق و لاغر به ردیف ایستاده اند و نکته غرورآفرین این که ایران تا قبل از برجام تنها پنج نوع سانتریفیوژ داشت و S۸ میزبان ۴۸ ماشین تحقیقاتی بود در حالی که حالا به رغم برخی محدودیت‌های برجامی، متخصصان غیور کشورمان تنوع ماشین‌ها را به ۱۵ و تعداد را به حدود ۴۹۰ ماشین رسانده اند با این تفاوت مهم که اکنون و با اجرای گام سوم می‌توانیم از مواد غنی شده این ماشین‌ها نیز استفاده کنیم و بر ذخایر خود بیفزاییم، اتفاقی که قطعا باید نام آن را اقدامی جهادی گذاشت. به قول علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی، «بچه‌ها در این دو ماه محرم و صفر، عاشورا و اربعین شان را در میان این ماشین‌ها گذراندند تا حماسه‌ای عاشورایی بیافرینند که دهان دشمن از تعجب باز بماند.»

نکته مهم دیگر در ماشین‌های جدید که فهرست آن‌ها و خصوصیاتشان در جدول ارائه شده، ایرانی بودن صفر تا ۱۰۰ آن هاست و این که این طراحی توسط نرم افزاری با ده‌ها هزار خط برنامه انجام شده که این برنامه هم ساخت متخصصان همین سرزمین است.
زنجیره‌های ۱۶۴ تایی از IR-۴ و IR-۲M، زنجیره ۱۰ تایی از IR-۵، زنجیره‌های ۱۰، ۲۰ و ۳۰ تایی از IR-۶ که گازدهی هم می‌شوند به همراه سه ماشین بلند بالای IR-۸ که به دو دستگاه آن‌ها گاز اورانیوم تزریق می‌شود در کنار غول ۵.۵ متری IR-۹ که مجبور شدند برای نصب آن حتی ارتفاع سقف را تغییر دهند و IR-۷ و IR-S با ویژگی‌های خاص و نو، گوشه‌ای از اتفاقات بزرگ این دو ماه بوده که خبرنگاران آن‌ها را از نزدیک دیدند.

کتاب ساخت سانتریفیوژ نوشتیم
صالحی در خصوص پیشرفت‌های ایران در ساخت سانتریفیوژ به خراسان می‌گوید: ما وقت مرده در برجام را گرفتیم که از مهندسی معکوس خارج شویم. ما تا قبل برجام ماشین را می‌خریدیم و نمی‌دانستیم چطور درست کردند. گفتیم این که صنعت هسته‌ای نیست و باید علم هسته‌ای داشته باشیم بنابراین در این شش سال گفتیم فقط بومی سازی علم این فناوری را انجام دهیم. ما الان کتاب راجع به سانتریفیوژ نوشتیم این‌ها مثل کتاب آشپزی است و همه مراحل و مواد اولیه ساخت ماشین سانتریفیوژ را توضیح داده بعد همه معادله‌های علمی را نرم افزاری کردیم فرق ما با گذشته این است که مشخصات یک سانتریفیوژ را به برنامه می‌دهیم و به راحتی و به صورت سه بعدی خروجی مناسب را می‌گیریم.  وی با اشاره به استفاده از IR-۴ و IR-۲M تاکید می‌کند: البته که این یک چالش سیاسی است. هیچ ابایی هم ندارم بگویم ما برای یک چالش سیاسی و برای این که به آن‌ها بفهمانیم ما این ظرفیت را داریم این کار را می‌کنیم. دشمن فکر می‌کرد این ظرفیت را از دست دادیم و نمی‌توانیم با این سرعت بازگردیم. اما اکنون که یک زنجیره ۳۰ تایی IR-۶ را گازدهی می‌کنیم یک قدرت نمایی است که رهبر انقلاب هم روی آن تاکید دارند.

کمتر از یک گام تا انتهای مسیر بازگشت پذیری ایران
حالا ایران با توجه به گام سوم و گام چهارم خود در فردو به حدود ۹۵۰۰ سو ظرفیت غنی سازی رسیده که با ظرفیت در قبل از برجام تنها هزار سو فاصله دارد، فاصله‌ای که با توجه به ۱۲ هزار ماشین IR-۱ و ۸۰۰ ماشین IR-۲M  در انبار‌ها به سرعت و به راحتی نه تنها جبران می‌شود و بلکه چند برابر هم خواهد شد. به نظر می‌رسد ایران به انتهای مسیر بازگشت پذیری خود بسیار نزدیک شده و شاید تا انتها کمتر از یک گام فاصله داشته باشد. فرصت برای طرف مقابل اندک است، زیرا اگرچه تهران بار‌ها اعلام کرده گام هایش در صورت تغییر رفتار غربی‌ها قابل بازگشت هستند، اما این حالت همزمان خود را داشته و ممکن است کار به جایی برسد که دیگر علم تولید شده از این میزان فعالیت را نتوان مهار کرد. تا شامگاه ۱۳ دی ماه تنها ۵۲ روز داریم.