تمرین‌های ورزشی برای مقابله با ام اس

پریسا ارزانی عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران درباره  بیماری ام اس اظهار کرد: ام اس بیماری مزمن و ناتوان کننده سیستم اعصاب مرکزی (مغز و نخاع) است که غلاف میلین این سیستم را تخریب می‌کند؛ از شایع‌ترین عوارض این بیماری می‌توان به دوبینی، لرزش، گرفتگی عضلات، اختلال در تعادل و راه رفتن اشاره کرد.

 میزان شیوع ام اس در ایران

او بیان کرد: بر اساس گزارش انجمن ام اس، بین ۴۰ تا ۶۰ هزار نفر در ایران از این بیماری رنج می‌برند که میزان شیوع این عارضه در شهر‌های اصفهان، تهران، مشهد و اراک نسبت به بقیه شهر‌ها بیشتر است؛ ام اس در زنان بیشتر بروز پیدا می‌کند و عواملی مانند استرس، فاکتور‌های ژنتیکی و محیطی در پیدایش این بیماری مؤثر هستند.

این عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران افزود: بیماری ام اس بر همه جوانب زندگی شخصی و اجتماعی فرد مبتلا اثر می‌گذارد، از عوارض دیگر این بیماری می‌توان به ضعف عضلات، تاری دید، خستگی، اختلال در عملکرد روده‌ها و مثانه، افسردگی، اختلالات شناختی و اختلال در هماهنگی، قدرت و درک حس‌های مختلف اشاره کرد؛ این بیماری می‌تواند سیری خوش خیم داشته باشد و تا سیر ناتوان کننده پیشرفت کند.

ارزانی تأکید کرد: ضعف عضلانی و مشکلات تعادلی عوامل محدود کننده در بیماران ام اس هستند، بنابراین یکی از بزرگترین مشکلات افراد دچار این عارضه برای تحرک و حضور در جامعه اختلال وضعیت است، ضعف عضلات تنه و پا، کاهش دامنه حرکتی مفاصل و سفتی عضلات علل ایجاد اختلال تعادل در مبتلایان به ام اس هستند؛ علاوه بر این علل، درگیری مخچه هم اختلال کنترل حرکتی و راه رفتن را در این افراد موجب می‌شود.

او تصریح کرد: علم فیزیوتراپی به ویژه بخش تمرین درمانی تعادلی، در کاهش اختلالات حرکتی مبتلایان به ام اس نقشی مؤثر دارد، در گذشته برخی از درمانگران به بیماران پیشنهاد می‌کردند برای پیشگیری از خستگی و افزایش دمای بدنشان از فعالیت‌های جسمی پرهیز کنند، اما به تازگی مطالعات بسیار نشان داده است که تمرین درمانی با نظارت فیزیوتراپیست در درمان این بیماران موثر است، از جمله تمرین‌های مؤثر برای مبتلایان به ام اس می‌توان به ورزش‌های استقامتی، مقاومتی، پیلاتس، آب درمانی، یوگا و تمرین‌های هوازی اشاره کرد.

این عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران گفت: اگر مبتلایان به ام اس هنگام انجام تمرین‌های ورزشی تعادل خود را از دست بدهند نباید نگران باشند، زیرا آنها به تدریج می‌توانند با تداوم انجام این تمرین‌ها تعادل خود را بهبود ببخشند، از جمله تمرین‌های اختصاصی تعادلی می‌توان به حرکت افقی و دورانی سر، تمرکز هنگام حرکت سر، جابه‌جا کردن وزن بدن، تعادل روی یک پا، ایستادن روی یک پا و به طور همزمان دور کردن پای دیگر اشاره کرد.

همچنین ایستادن به صورتی که یک پا جلو و پای دیگر عقب باشد و پاشنه پای جلو با پنجه پای عقب در تماس قرار بگیرد، راه رفتن به جلو، عقب و پهلو، از پله‌ها بالا و پایین رفتن، در مسیر دایره‌ای حرکت کردن، نشستن و ایستادن با چشمان باز و سپس با چشمان بسته، حمل کردن یک شی در هنگام راه رفتن، روی یک پا ایستادن و پرتاب کردن توپ به بالا و سپس گرفتن آن و رفتن روی پنجه و پاشنه پا از نمونه های دیگر تمرین های اختصاصی تعادلی است.

 تمرین‌های ورزشی برای مبتلایان به ام اس

ارزانی اظهار کرد: در تمرین نخست فرد باید پاشنه پای چپ را جلوی پنجه پای دیگر قرار و سپس این کار را برای پای راست انجام دهد (مانند حالتی که شخص قصد دارد روی یک طناب راه برود)، این ورزش را فرد باید در مسیری که حمایت کننده کافی مانند دیوار و نرده وجود داشته باشد، هر روز انجام دهد. شخص باید این شیوه راه رفتن را  ۱۰ قدم بدون استفاده از تکیه گاه انجام دهد.

او بیان کرد: در تمرین دوم فرد باید در حالی که ایستاده یا نشسته است یک توپ تنیس را حداقل ۹۰ سانتی‌متر به بالا پرتاب کند، سپس آن را بگیرد، شخص باید این ورزش را روزانه به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه انجام دهد، فرد هنگامی که توانست این تمرین را به راحتی انجام دهد، باید در هنگام راه رفتن هم آن را تکرار کند و به تدریج سعی کند که این تمرین را هنگام صحبت کردن و شمردن اعداد هم انجام دهد.

این عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران افزود: در تمرین سوم، فرد باید بایستد و سه نقطه فرضی را در جلو، پهلو و عقب پای راست خود در نظر بگیرد، سپس وزن خود را به پای چپ منتقل کند و پنجه پای راست را به ترتیب در این سه نقطه قرار دهد، در انتها این ورزش را با پای چپ هم تکرار کند، این ورزش به تمرین ستاره‌ای معروف است.

ارزانی یادآوری کرد: تمرین‌های ورزشی برای مبتلایان به ام اس، باید پس از ارزیابی شرایط بیمار تعیین شوند، در صورت لزوم فیزیوتراپیست می‌تواند برای انجام این تمرین‌ها از ابزار‌های کمکی مانند تخته‌های تعادلی و لغزان، توپ فیزیوتراپی، فوم و دستگاه تعادل‌سنج (بایودکس) استفاده کند.