خواهر و برادر‌ها چگونه شخصیت مان را می‌سازند؟

نقشی که خواهر و برادر‌ها در زندگی ما دارند، کمتر موضوع پژوهش قرار گرفته است. آن‌ها نه مثل پدر و مادرند نه شبیه دوست یا همسر. خواهر و برادر‌ها در تمام طول عمرمان، جایی آن دور و بر‌ها در حال پرسه‌زدن‌اند، ممکن است آنقدر برایمان خوبی کنند که هیچ‌وقت نتوانیم جبران کنیم و ممکن است چنان آسیب‌هایی به ما بزنند که هیچگاه درمان نشود.

ما آن‌گونه که دوستان و شریکان زندگی‌مان را برمی‌گزینیم، خواهران و برادران‌مان را انتخاب نمی‌کنیم. پدر و مادرمان را هم خودمان انتخاب نمی‌کنیم، ولی پیش از آن‌که به بزرگسالی برسیم آن‌ها از ما حمایت می‌کنند و رفتار خوبی با ما دارند.

اما خواهر‌ها و برادر‌ها صرفاً آن دور و بر هستند؛ و هنگامی که مسئلهٔ رشد و بلوغ در میان باشد، خواهر و برادر‌ها ممکن است بیش از پدر و مادر تاثیرگذار باشند. فرقی هم نمی‌کند که بزرگ‌تر و صمیمی‌تر، یا کوچک‌تر و آزاردهنده‌تر باشند؛ یا پا جای پای خواهر و برادرمان می‌گذاریم یا فریادزنان در جهت مخالف می‌دویم و فرار می‌کنیم.

بخشی از نفوذ و تأثیر خواهر و برادر‌ها به دلیل حضور همیشگی آنان است. هشتاد و دو درصد از کودکان جهان با حضور دست‌کم یک خواهر یا برادر زندگی می‌کنند (درصد کودکانی که با پدرشان زندگی می‌کنند کمتر از این است) (مک‌هیل، ۲۰۱۲). همچنین حدود هفتاد و پنج درصد از آدم‌های هفتادساله یک خواهر یا برادر دارند که در قید حیات است (سترستن، ۲۰۰۷). احتمالاً طولانی‌ترین رابطهٔ ما در زندگی رابطه با خواهران و برادران‌مان باشد، مگر این‌که اصلاً خواهر و برادری نداشته باشیم.

مسئلهٔ پیچیده‌تر این است که رابطه با خواهر و برادر زندگی ما را بهتر می‌کند یا بدتر؟ جنبهٔ خوب این روابط این است که تعامل مثبت با خواهر و برادر‌ها در دورهٔ نوجوانی به بهبود همدلی و رفتار‌های اجتماعی و تقویت دستاورد‌های تحصیلی می‌انجامد (مک‌هیل، ۲۰۱۲). باوجوداین، خانوادهٔ شلوغ و پرجمعیت ممکن است چشم‌انداز این اثرگذاری مثبت را مبهم‌تر کند.

کودکانی که خواهران و برادران بیشتری دارند در مدرسه عملکرد بدتری از خود نشان می‌دهند (استیلمن، ۲۰۰۲)؛ اما پژوهش‌هایی در میان مورمون‌ها (داوْنی، ۲۰۰۱) و کل جمعیت نروژ (بلک، ۲۰۰۵) انجام شده که عمومیت این یافته‌ها را زیر سؤال برده است.

وقتی کسی رابطهٔ بدی با خواهر یا برادرش داشته باشد، ممکن است برایش فاجعه‌بار باشد و حتی زندگی‌اش را به نابودی بکشاند. اگر روابط خواهر و برادریِ کسی پرتنش باشد، بیشتر احتمال دارد که در بزرگسالی مواد مخدر مصرف کند و دچار افسردگی و اضطراب شود (مک‌هیل، ۲۰۱۲). افزون بر این، اگر کسی از خواهر یا برادرش اذیت و آزار ببیند، بیشتر احتمال دارد که در نوجوانی به خودش آسیب برساند (باوْز، ۲۰۱۴) و تا پیش از هجده سالگی دچار بیماری روانی شود (دنچف، ۲۰۱۸).

روابط خواهر و برادری پیامد‌های مهم و منحصر‌به‌فردی دارد، تفاوتی هم نمی‌کند که خواهر و برادر‌مان را سرمشق قرار بدهیم یا بکوشیم از آنان متمایز باشیم. نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد خواهران و برادرانی که نسبت به یکدیگر احساس مثبتی دارند، تمایل دارند سطح تحصیلات یکسانی داشته باشند.

ولی در سرنوشت تحصیلی آنانی که با پدرشان وقت یکسانی نمی‌گذرانند و والدین رفتاری نامتوازن با آنان دارند، واگرایی دیده می‌شود (سان، در دست انتشار). البته این واگرایی ضرورتاً بد نیست: مطالعات نشان می‌دهد که اگر به مرور زمان در نوع روابط فرزندان با والدین اختلاف بیشتری ایجاد شود، ممکن است روابط فرزندان با همدیگر گرم‌تر و صمیمانه‌تر شود (فاینبرگ، ۲۰۰۳).

تقلید از خواهر یا برادر بزرگ‌تر هم می‌تواند کار اشتباهی باشد، البته بسته به این‌که خواهران و برادران بزرگ‌تر چه رفتاری در پیش گرفته باشند: اگر خواهر بزرگترِ دختری در نوجوانی حامله شود، بیشتر احتمال دارد که آن دختر هم در نوجوانی حاملگی را تجربه کند.

به‌طور کلی اگر خواهر یا برادر بزرگتر رفتار پرخطری در پیش بگیرد، بیشتر احتمال دارد که خواهر یا برادر کوچکتر هم به آن رفتار گرایش پیدا کند (مک‌هیل، ۲۰۱۲). همچنین ممکن است فرزندان کوچکتر خانواده زودتر از خواهر یا برادر بزرگترشان رابطهٔ جنسی را تجربه کنند (بخشی به این دلیل که ممکن است فرزندان بزرگتر واسطهٔ آشنایی خواهر یا برادر کوچکترشان با کسانی باشند که تجربهٔ جنسی بیشتری دارند) (راجرز، ۱۹۹۲).

در هر صورت تأثیر خواهر و برادر در زندگی و شخصیت فرد ماندگار است. مطالعه‌ای که روی بیش از یک میلیون نفر از سوئدی‌ها انجام شده نشان می‌دهد اگر خواهر یا برادر کسی بر اثر حملهٔ قلبی بمیرد، احتمال مرگ خود آن شخص نیز بر اثر حملهٔ قلبی افزایشی ناگهانی پیدا می‌کند. این مسئله فقط به دلیل دی. ان.‌ای مشترک نیست، بلکه فشار روحی ناشی از فقدان چنان انسان مهمی نیز در آن نقش دارد (روستیلا، ۲۰۱۳). موضوعی که منطقی هم به نظر می‌رسد: بسیاری از ما اگر خواهر و برادری نداشتیم آدم‌های دیگری بودیم. خواهران و برادران‌مان همیشه بوده‌اند، مگر این‌که ناگهان از دست‌شان بدهیم.