اژه‌ای بهترین گزینه برای مقامات ارشد نظام

امیرحسین جعفری/روزنامه نگار

به‌نظر شما انتخاب محسنی اژه‌ای برای ریاست قوه قضائیه به چه دلیل بود و چرا دیگر اسامی از این گزینه حذف شدند؟
به‌نظر من اگر که یک تحلیل نزدیک به درستی بخواهیم داشته باشیم آقای اژه‌ای سال‌ها در قوه قضائیه بوده و در صدر وزارت اطلاعات نیز نقش داشته و در مناصب قبلی نیز در موقعیت‌های مهم و سکرت حضور داشته و اعتماد نظام را جلب کرده است. طبیعتا بر اساس فرضیاتی که مدنظر است ایشان به قواعد عمل خواهد کرد و نمی‌توانیم این نگرانی را نادیده بگیریم که اگر احیانا کسی به این منصب گماشته شود که همراه و پذیرنده‌ی درخواست‌های حاکمیت نباشد، چه اتفاقاتی ممکن است در قوه‌ی قضاییه بیفتد. به اعتقاد من برای مقامات ارشد نظام، آقای اژه‌ای بهترین گزینه محسوب می‌شده است.

در ماه‌های آینده چه تحولاتی در سیستم قضایی رخ خواهد داد؟ آیا آقای اژه‌ای با توجه به سابقه‌ی امنیتی که دارد ممکن است فضا را محدودتر کند؟
من به عنوان کسی‌ که سال‌های سال در دستگاه قضایی مراجعه کننده‌ی مستمر و همیشگی بودم این را به صورت میدانی کاملا احساس کردم و این تحلیل نیست بلکه بیان یک واقعیت است و آن اینکه؛ در دستگاه قضایی که تشکیل شده از قضات ایستاده و دادگاه‌ها که قضات نشسته هستند و کارمندان این دستگاه، نباید تصور کنیم که همه‌ی این‌ها دقیقا بر اساس دستورات اشخاصی که به عنوان رئیس قوه می‌آیند عمل می‌کنند. شاید بیش از ۹۰ درصد قضات و کارکنان آنچه را در قانون پیدا می‌کنند مبنای تصمیمات قرار می‌دهند. البته منهای کسانی که به دلیل آلوده بودن به فساد تصمیماتی را می‌گیرند یا بر اساس افرادی که مغرض هستند و فشار را می‌پذیرند تصمیم می‌گیرند، اما بخش کوچکی از قوه قضاییه که در پرونده های خاصی هم حاکمیت دارند و حکم صادر می‌کنند سر و صدای مردم را در می‌آورند به خاطر تصمیمات خلاف قانون یا نادیده گرفتن قانون و این دسته هستند که معمولا آمدن و رفتن روسای قوه‌ی قضاییه می‌تواند رفتار آن‌ها را تعدیل یا تشدید کند. و همین‌ها هم هستند که در رسانه‌ها از آن‌ها یاد می‌شود و معروف هستند.
نتیجتا رئیس قوه‌ی قضاییه در بخش عمده‌ی این قوه کاری نمی‌تواند بکند مگر اینکه بر اساس نظراتش بخواهد طرحی را پیاده کند و آن طرح‌ها را به مجلس و دولت ببرد که نمونه‌ی آن تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب بود که فاجعه‌ای را در دستگاه قضا رقم زد. منظور این است که رئیس قوه قضاییه نقش عمده‌ای در بدنه قوه بازی نمی‌کند و فقط در بخش کوچکی که به پرونده‌های خاص رسیدگی می‌کنند اثربخش است و بر اساس نظراتش دستوراتی پیاده می‌شود.

یکدست سازی قدرت که با این انتصاب کامل شد، چه نتایجی به همراه دارد؟
در تمام دوره‌های گذشته که روسای گوناگونی آمدند و رفتند وضع به همین صورت بود یعنی شکلی نبود که الان ایشان می‌آید و تشدید یا تعدیل می‌شود. من یک زمانی عنوان کردم که آن قسمتی از قوه قضاییه که احکامی خاص صادر می‌کند خیلی هم به حرف رئیس قوه قضاییه توجهی ندارند و بیشتر تحت تاثیر کسانی هستند که قدرتی بیشتر از رئیس قوه دارند و ما همیشه می‌گوییم که روسای دادگاه باید مستقل عمل کنند اما به هر حال این موضوع مدنظر قرار نمی‌گیرد. الان هم که آقای اژه‌ای آمده درست است که عده‌ای نگران شده‌اند اما به‌نظر من تغییری صورت نمی‌گیرد. در دوره‌ی اقای رئیسی چند حرکت سازنده رخ داد و من جزء کسانی بودم که در پرونده‌های خاص مطلع بودم شاید ایشان بر اساس جلب قلوب یا هر دلیل دیگری رفتاری نشان داد که مقداری رضایت‌مندی بیشتر شد اما کار اساسی برای تحول قوه قضاییه انجام نشده است.

نکته آخر
یک زمانی آقای ری شهری به قوه قضاییه آمد و به دنبال خودش کسانی را وارد کرد که حرفه‌ی آن‌ها امور امنیتی بود. دادگستری به شکلی درآمد که همه از هم می‌ترسیدند چه آدم‌های پاک و چه ناپاک! که مبادا برای افراد پرونده‌ای تشکیل شود. عده‌ای نیز خواسته یا ناخواسته محتمل احکام ناعادلانه‌ای شدند. الان چیزی‌ که من را نگران کرده این است که مبادا آقای اژه‌ای اجازه دهد با توجه به اینکه از پایگاه‌های امنیتی آمده آن وضع زمان آقای ری شهری را در دادگستری تکرار کند. من امیدوارم ایشان واقعا در جهت قانونمند کردن همه‌ی دادگستری‌ها و قضات اقدام کند و دست کسانی که خارج از قوه قضاییه تلاش می‌کنند دادگاه‌ها را تحت تاثیر قرار دهند و به قضات فرم دهند کوتاه کند.