حاکمیت می‌خواهد توپ مذاکرات برجامی را در زمین مراجع پرت کند

از ظهر 18 آذر ماه 1400مذاکرات برجام 4+1 در هتل کوبورگ وین از سر گرفته شده اما هیچ اخباری در خصوص کم و کیف این مذاکرات به بیرون درز پیدا نکرده است. از سویی رسانه‌های بین‌المللی نظیر رویترز و مقامات روسیه‌ای ادعا دارند که ایران قبول کرده که مذاکرات از 20 ژوئن دوباره از سر گرفته شود این یعنی مقامات جمهوری اسلامی برخلاف تمام ادعاهای خود آن 6 دور مذاکره‌ای که در دوران دولت حسن روحانی برگزار شده بود را قبول کرده‌اند اما از سویی دیگر خبرگزاری نزدیک به سپاه در گزارشی مدعی است که ایران کماکان آن 6 دور مذاکره را قبول نداشته و ندارد!

علی بیگدلی، استاد دانشگاه، کارشناس سیاست خارجی و تحلیلگر مسائل بین‌الملل به بحث در باره مواضع برجامی ایران پرداخت.

مشروح گفت و گو با این استاد دانشگاه را در متن ذیل بخوانید:

*آقای بیگدلی! رویترز در خبری مدعی شده است، که ایران نتایج شش دور مذاکره گذشته را پذیرفته اما خبرگزاری فارس این خبر را رد کرده و مدعی شده، کشورهای غربی عقب نشینی کرده اند؛ علا تناقض‌گویی رسانه‌ها در خصوص عدم پذیرفتن  شش مذاکره قبلی از سوی ایران چیست؟

در خصوص برجام در داخل کشور چند جریان شکل گرفته است؛ یکی از این جریان‌ها همین قضیه‌ای است که شما بدان اشاره کردید مبنی بر اینکه خبرگزاری فارس گفته است که ایران آن 6 دور مذاکره‌ای که در دوران حسن روحانی برگزار شده بود را قبول نکرده اما نماینده روسیه و رسانه‌های بین‌المللی چیزی خلاف آنچه که خبرگزاری‌های تندرو می‌گویند را روایت می‌کنند. از طرفی ما خبر داریم که آقای امیر عبداللهیان در خصوص برجام نزد مراجع تقلید قم رفته تا این بار سنگین مذاکره نکردن با آمریکا را حل کند تا شاید نظر این مراجع را تغییر دهد.

البته نظرات این مراجع در خصوص مذاکره کردن با آمریکا فاش نشده است؛ این اقدام به این دلیل است که حاکمیت می‌خواهد توپ را در زمین مراجع پرت کند که مقداری بار روانی که توسط نظامی‌ها و تندروها به سمتش وجود دارد را کمتر کند که اگر زمانی مذاکرات و برجام به نتیجه رسید به حکمی که از طرف مراجع داده شده استنباط کنند که باتوجه به ارتباطی که مراجع با مردم در ارتباط هستند رای آن‌ها به مذاکره کردن بوده است. یک جریان سومی هم وجود دارد و آن این است که یک نوع آشفتگی و به‌هم ریختگی در روابط دیپلماتیک ما وجود دارد به همین خاطر مذاکرات دچار یک حالت منجمدی شده است. ما هر روز شاهد افزایش مشکلات داخلی هستیم. بیکاری، گرانی و تورم مردم را  روز به روز خشمگین‌‍ تر کرده است؛ از سویی دیگر حلقه‌های امنیتی و نظامی زیادی علیه ایران در منطقه شکل گرفته است.

سفر آقای بن سلمان به کشورهای حوزه خلیج فارس، نشان‌دهنده یک ائتلافی است که علیه قدرت موشکی ایران در حال شکل گرفتن است، از سمتی دیگر ارتباطات اسرائیل با کشورهای عربی و همسایه‌های ایران برای جمهوری اسلامی یک زنگ خطر به حساب می‌آید. آمریکا هم با اروپا و روسیه و چین وارد یک ائتلاف واحد شده در نتیجه روز به روز عرصه برای جمهوری اسلامی در حال تنگ‌تر شدن است و هیچ راهی جز مذاکره کردن برای او باقی نمانده است. باید مقامات جمهوری اسلامی سطح انتظارات را تا جایی پایین بیاورند که بشود درباره برجام به نتیجه رسید.

جمهوری اسلامی باید خودش را از اظهاراتی که برخی مقامات نظامی‌اش مطرح می‌کند، رها کند و به سمت یک دیپلماسی پیش بروند. بهترین راه برای جمهوری اسلامی در پیش گرفتن یک دیپلماسی نرم پلکانی است تا تحریم‌هایی که ذیل برجام علیه ایران اعمال شده است برداشته شود.

مقامات دولت راهی جز متوقف کردن غنی‌سازی 60 درصدی را ندارند. از سویی دیگر جمهوری اسلامی باید دست از دیپلماسی آشکار و پنهانی که با برخی گروه‌هایی که هیچ سنخیتی با موازین بین‌المللی ندارند، بردارد. باتوجه به اینکه شرایط جمهوری اسلامی چه به لحاظ داخلی و چه خارجی و بین‌المللی به شدت بحرانی است بنده معتقد هستم که  راهی جز قبول برجام بدان شکل که قبلاً مذاکره شده، برای دولت باقی نمانده است. علت این‌که برخی مقامات نظامی با هر نوع مذاکره‌ای با غرب مخالف هستند این است که موضوع  مورد بحث مرحله بعدی مذاکرات مربوط به عدم دخالت ایران در منطقه است که رسیدگی به این موضوع به زیان برخی دیدگاه های تعدادی نظامیان است. متاسفانه تعدادی معدودی از مقامات نظامی، نگران برجام نیستند بلکه آن‌ها نگران به خطر افتادن منافع خود و عدم دخالت در مسائل منطقه‌اند.

اگر دولت در برابر درخواست های آژانس مقاومت کند، پرونده ایران به شورای امنیت فرستاده خواهد شد

*رافائل گروسی، مدیرکل آپرانس بین‌المللی اتمی در اظهاراتی گفته‌اند که که ما باید بدانیم که در کرج چه‌خبر است، به اعتقاد شما آیا جمهوری اسلامی همکاری لازم را جهت بازدید کارشناسان بین‌المللی را می‌دهد؟

این جزء وظایف  ایران است که همکاری‌های لازم را جهت بازدید و حتی بررسی سایت‌های هسته‌ای با کارشناسان بین‌المللی داشته باشند. مقامات دولتی باید صحت این ادعای خود را مبنی بر این‌که در کرج هیچ اقدام هسته‌ای صورت نگرفته شده است را به آژانس ثابت کنند. البته این را همه می‌دانیم که مقامات در کرج در حال تولید سانتریفیوژهایی جهت تسریع غنی‌سازی اورانیوم هستند! اگر دولت سیزدهم در برابر درخواست های آژانس مقاومت کند، باتوجه به درخواست آمریکا مبنی بر تشکیل جلسه فوق‌العاده شورای حکام پرونده ایران به شورای امنیت فرستاده خواهد شد و این به زیان ایران است.

چین و روسیه تا به الان هیچ کاری جهت تامین منافع ملت ایران انجام نداده‌اند / جمهوری اسلامی نه تنها از طرف جامعه‌ بین‌الملل بلکه از طرف چین و روسیه هم تحت فشار قرار گرفته است!

*به نظر می‌رسد که حوصله روسیه هم از ادعاها و اظهارات ایران علیه برجام سر رفته است، به نظر شما این روند در آینده باعث به چالش کشیده شدن روابط ایران و روسیه هم خواهد شد؟

اول این‌که درست نیست که ما سرنوشت ملت خودمان را به اراده و خواست روسیه گره بزنیم. ما نباید به دلیل اختلافاتی که با آمریکا داریم خودمان را در دامان چین و روسیه رها کنیم! چین و روسیه تا به الان هیچ کاری جهت تامین منافع ملت ایران انجام نداده‌اند. از سویی دیگر در دیدار دو ساعته بایدن و پوتین این دو کشور به سر یک مسئله با هم به توافق رسیدند و آن هم این است که هر دو معتقد هستند که ایران نباید به سمت هسته‌ای شدن پیش برود. روسیه نمی‌خواهد یک کشوری که دارای  بمب هسته‌ای است را در کنار خود تحمل کند. از طرفی چین هم چون هم در اسرائیل و هم در کشورهای عرب منطقه سرمایه‌گذاری‌های بسیاری کرده است مخالف این اقدامات دولت ایران است.

ما مشاهده کردیم حتی قرارداد 25 ساله میان ایران و چین هم فعلا متوقف شده است. بنابراین جمهوری اسلامی نه تنها از سمت جامعه‌ بین‌الملل و آمریکا تحت فشار است بلکه از طرف چین و روسیه هم مورد بازخواست قرار گرفته است. اگر دولت رئیسی آن نرمشی که کشورهای چین و روسیه‌ از او انتظار دارند را در مذاکرات به خرج ندهد، قطعا رابطه‌اش با روسیه و چین هم دچار چالش خواهد شد.

*آقای بیگدلی! آینده مذاکرات و به طور کلی برجام را به چه شکل متصور می‌شوید؟

بنده جزء اولین افرادی بودم که تاکید کردم مذاکرات ایران با آمریکا به نتیجه خواهد رسید که البته به دلیل این اظهارنظر هم مورد انتقاد بسیاری از دوستان قرار گرفتم اما هنوز هم بر این اظهارنظرم استوار هستم زیرا مقامات دولت ایران دیگر راهی جز به نتیجه رساندن برجام را برای خودشان باقی نگذاشته‌اند.

اگر جمهوری اسلامی سر سازش با دنیا را اصل سیاست خارجی خودش قرار ندهد، باید خودش را برای تحمل فشارهای هرچه بیشتر اقتصادی آماده کند که اگر چنین اتفاقی بیفتد تحریم های ثانویه ایالات متحده علیه ایران فعال خواهد شد که اثر این تحریم ها به مراتب دشوارتر از تحریم های گذشته است و از سویی دیگر؛ تحریم های اتحادیه اروپا هم دوباره علیه ایران بر خواهد گشت. بنابراین جمهوری اسلامی در یک بن‌بست قرار گرفته است که هیچ راهی جز قبول برجام را ندارد. البته ممکن است مقاومت هایی از سوی جمهوری اسلامی صورت بگیرد که دلیل این امر هم فشارهایی است که مقامات نظامی به دلیل منافع‌شان، به حاکمیت وارد می کنند، است. 

منبع: سایت دیده بان ایران