عقل ایجاب می‌کرد از آسیب‌های سنگین کرونا به مردم و کشور جلوگیری شود

فراگیری ویروس کرونا به یک فاجعه بین‌المللی تبدیل شده و می‌توان از چند منظر آن را واکاوی کرد، هرچند در آینده و بعد از مهارشدن این اپیدمی می‌توانیم با حضور متخصصان گروه‌های مختلف از جمله بیماری‌های عفونی، اپیدمیولوژی و مدیران حوزه اقتصاد سلامت، آن را مرور و جمع‌بندی کنیم و مستندسازی مناسبی انجام دهیم تا تجارب حاصل‌شده برای ‌بهره‌گیری در آینده ثبت شود؛ اما در نگاه اول باید گفت این بیماری در کشور ما مانند یک ترمز دستی برای بسیاری از فعالیت‌ها و اقدامات عمل کرد؛ چه بسیار کارهایی بودند که فکر می‌کردیم بسیار مهم و غیر قابل تغییر هستند؛ اما با شیوع این اپیدمی همه آنها متوقف شدند و این پیام را داشت که می‌توان در بسیاری از امور بازنگری و از نو حرکت جدیدی را آغاز کرد، همچنین از نعمت‌های بسیاری برخوردار بودیم، درحالی‌که قدر آنها را نمی‌دانستیم؛ نعمت‌هایی مثل ارتباطات عاطفی و روابط اجتماعی با پدر، مادر، همسر و فرزندان، فامیل و دوستان که همه آنها متوقف شده‌اند و در این مدت از آنها محروم مانده‌ایم و امیدوارم در آینده درک بهتری از این نعمت‌ها داشته باشیم و آنها را قدر بدانیم. 

در جریان این اپیدمی ‌اتفاقات تلخ و ناگوار و گاه شیرینی رقم خورد؛ اتفاقاتی را شاهد بودیم که درخور توجه و تأمل‌برانگیز است؛ رأس این اتفاق، بی‌دقتی متولیان امر در کشور در شروع اپیدمی است که توجیه‌ناپذیر است. به‌طور مشخص ما از مدت‌ها قبل شاهد شیوع اپیدمی با آن ابعاد وسیع در کشور چین بودیم و باید تمهیدات لازم اتخاذ می‌شد، چرا‌که احتمال انتقال این ویروس وجود داشت و عقل و درایت ایجاب می‌کرد مقدماتی برای جلوگیری از آسیب‌های سنگین به مردم و کشور فراهم شود که متأسفانه این مقدمات فراهم نشد و در بی‌توجهی کامل، متولیان امر گذر ایام کردند و حتی سازمان پدافند غیر عامل در اواسط بهمن‌ماه در اطلاعیه‌ای رسما اعلام کرد کشور در وضعیت سفید است، در اواخر بهمن نیز در جلسات مختلف وضعیت سفید اعلام کردند. این در حالی است که در اواسط دی‌ماه برخی از متخصصان عفونی کشورمان با بیماران شبه آنفلوانزایی مواجه بودند که فوت می‌شدند و علت مرگ هم مشخص نبود. در واقع از آن زمان ما با این پدیده رو‌به‌رو بوده‌ایم؛ اما متأسفانه با انکار دستگاه‌های دولتی مواجه شدیم. در نهایت یکی از پزشکان شهر قم به‌واسطه مبتلاشدن برادرش و با استفاده از ظرفیت فضای مجازی صدای خود را به افکار عمومی منتقل کرد و این نقطه شروع بود، در نهایت وزارت بهداشت در روزهای نخست اسفند رسما شیوع بیماری کرونا در کشور را تأیید و آن را اعلام کرد. این مسائل را بعدا می‌توان ارزیابی و پیگیری کرد؛ اما مسئله مهم اینجاست که از زمان اعلام رسمی شیوع بیماری، روند مدیریت مقابله با این بیماری به‌صورت اشتباه آغاز شد و همچنان نیز ادامه دارد.

در روزهای اولیه اعلام این بیماری در مراکز مختلف از جمله بیمارستان مسیح دانشوری و بیمارستان امام رضا (ع) مشهد و بیمارستان رازی رشت تجهیزات حفاظت شخصی برای کادر درمان و لوازم اولیه برای بیماران وجود نداشت و این غفلت باعث آسیب‌های فراوانی شد و تازمانی‌که از طریق فضای مجازی این مشکلات منعکس نشد، دستگاه‌های اجرائی به‌طور جدی مداخله نکردند.

با تشکیل ستاد ملی مقابله با کرونا فعالیت‌های مقدماتی و جدی‌تر آغاز شد. در همان مقطع اعلام کردیم این اپیدمی موضوعی فرا دستگاهی است و نیاز است ستاد کل نیروهای مسلح به این موضوع بپردازد و وزارت بهداشت زیر نظر این ستاد فعالیت کند؛ اما متأسفانه این درخواست هم با تأخیر حدود سه هفته‌ای مواجه شد، فرمانده قرارگاه ستاد کل در گام نخست اعلام کرد در چند روز آینده محدودیت و مقررات تردد را اعلام می‌کنیم؛ اما بلافاصله با واکنش رئیس‌جمهور مواجه شد و رئیس‌جمهور اعلام کرد هیچ‌گونه قرنطینه‌ای نخواهیم داشت و محدودیتی ایجاد نمی‌کنیم. آقای رئیس‌جمهور در این چند ماه مواضعی را داشته‌اند که بعضا خلاف استانداردها و جمع‌بندی گروه‌های علمی و تخصصی کشور بود. رئیس‌جمهور در مقطعی اعلام کرد از روز شنبه مشکلی نخواهیم داشت و همه فعالیت‌ها عادی می‌شود و هیچ مشکلی وجود ندارد؛ اما در عمل متوجه شدند که برداشتشان از کرونا و نحوه فراگیری آن اشتباه است، هنوز هم بر این برداشت اشتباه اصرار دارند و بعد از ارائه برنامه ستاد کل اعلام کردند هیچ قرنطینه‌ای نخواهیم داشت. انتظار می‌رفت با شروع تعطیلات نوروزی برای سفرهای نوروزی محدودیت تردد اعمال شود تا از شیوع بیشتر این بیماری در اقصا نقاط کشور ممانعت شود که این تمهید هم عملیاتی نشد.

باید توجه داشته باشیم که مشکل وقتی برای کشور جدی و تحمل‌ناپذیر می‌شود که فراگیری این ویروس و تعداد مبتلایان، بیشتر از ظرفیت پذیرش بخش‌های درمانی کشور باشد؛ اگر این فراگیری خیلی سریع صورت بپذیرد، تعداد بیماران از تعداد تخت‌های بیمارستانی و تخت‌های ICU بیشتر می‌شود و قطعا بخش زیادی از بیماران خارج از بیمارستان‌ها سرگردان می‌مانند و نمی‌توانند پذیرش بگیرند و در این صورت آسیب وارده به بیماران بسیار زیاد خواهد بود؛ اما اگر ترددها کنترل شود و میزان و سرعت انتقال بیماری به دیگران کاهش پیدا یابد و در طول زمان بیشتری این روند را شاهد باشیم، تعداد بیمارانی که نیاز به بخش‌های ویژه پیدا می‌کنند کمتر از ظرفیت بیمارستان‌های کشور خواهد بود و بیماران پشت در نمی‌مانند. تفاوت این دو سیاست در این است که اگر بتوانیم زمان وقوع اپیدمی را طولانی‌تر و تعداد بیماران مبتلا را کمتر کنیم، آسیب‌پذیری مردم کمتر خواهد بود تا اینکه طول اپیدمی کوتاه شود اما تعداد مبتلایان به‌شدت افزایش یابد. 

 یکی از خطاهای مدیران دستگاه‌های اجرایی در یک ماه گذشته این بود که بیشتر از آنکه به پیشگیری توجه کنند، به درمان پرداختند. طبیعی است که وظیفه بیمارستان‌های ما درمان است و در این عرصه هم کادر درمان از جان خودشان به معنای واقعی کلمه مایه گذاشتند و شبانه‌روز تلاش بی‌وقفه داشتند و به‌واسطه حجم سنگین کار آن هم در شرایط بسیار تهدیدکننده و طاقت‌فرسا خدمت کردند که جای تقدیر و سپاس دارد، درحال‌حاضر هم به‌شدت خسته و مستهلک شده‌اند. بخشی از آسیب‌ها و تلفات کادر درمان برای آن بود که هفته اول، تجهیزات حفاظت فردی نداشتند. این تلاش‌ها جای تقدیر دارد؛ اما دلیل نمی‌شود که کوتاهی سیاست‌گذاران، مدیران و مسئولان را نبینیم و پشت جان‌فشانی این افراد پنهان شوند.

 اشاره شد که بُعد دیگر قضیه، پیشگیری بود، در این چند هفته، موضوع پیشگیری که مهم‌ترین نقش را در کنترل بار و وزن اپیدمی بر عهده دارد، تقریبا به فراموشی سپرده شد و فقط بسنده شد به توصیه‌های شفاهی محدود برای جامعه درحالی‌که باید به شکل عملیاتی و در سطح شهرها و به‌صورت محدودیت‌های قابل قبول در تردد شهروندان اعمال می‌شد. 

 آقای رئیس‌جمهور با اشاره به سیاست‌های انگلستان در مورد قرنطینه‌نکردن کشورشان که توسط یکی از معاونان وزیر بهداشت به ایشان منتقل شده بود، درباره محدودیت تردد شهروندان موضع مخالف گرفتند، اما انگلستان هم دو روز بعد، این موضع‌گیری و تصمیم خطای خود را اصلاح کرد و پذیرفت که موضع قبلی اشتباه بوده است؛ اما رئیس‌جمهور نگرش خود را اصلاح نکرد و متأسفانه شاهد سفرهای نوروزی بودیم، انتظار می‌رود با اصلاح این نگرش از دور دوم سفرهای نوروزی جلوگیری شود، متأسفانه دور اول سفرهای‌ نوروزی انجام شد و جمعیت زیادی از شهرهای آلوده به شهرهای دیگر رفتند که قطعا نقاط سفید و پاک کشور هم آلوده شده است. 

با وجود اینکه در مبادی برخی شهرها کنترلی را اعمال کردند و تب‌سنجی انجام شد؛ اما این میزان کنترل پاسخ‌گو نیست، زیرا در بیشتر موارد ممکن است بیماران تا دو هفته ناقل باشند؛ اما علائمی نداشته باشند؛ در نتیجه این بیماران در مبادی ورودی و خروجی قابل شناسایی نیستند و با انجام سفرها بیماری به اقصا نقاط کشور منتشر می‌شود. امیدواریم آقای رئیس‌جمهور و سایر مسئولان به تذکراتی که گروه‌های تخصصی داده‌اند، توجه کنند. شاهد بودیم که پنج وزیر اسبق بهداشت و درمان با رئیس‌جمهور مکاتبه داشته‌اند، قطعا این افراد صاحب نظر و دلسوز هستند و حرف خلاف واقع و خلاف مصلحت مردم و سلامت آنان ندارند. هم‌زمان مدیران ادوار سازمان بیمه سلامت در مکاتبه دیگری با رئیس‌جمهور از دو منظر نجات جان انسان‌ها و اقتصاد سلامت، موضوع را تحلیل کردند و درخواست محدودیت‌های درون و برون‌شهری را داشتند. قطعا بخش عمده‌ای از مردم با توجه به اطلاعاتی که در فضای مجازی دریافت کرده‌اند، محدودیت‌هایی را اعمال کرده‌اند؛ اما تعداد زیادی از مردم در این روزها به سفر رفته‌اند یا تردد درون‌شهری دارند که باید تردد خودروها به‌جز در موارد حمل سوخت، مواد غذایی و بهداشتی و درمانی با محدودیت نیروهای نظامی و انتظامی کنترل می‌شد که متأسفانه انجام نشد.

 انتظار داریم آقای رئیس‌جمهور در این سیاست‌ها تجدیدنظر کنند، چراکه ادامه این روند به جان مردم و اقتصاد کشور آسیب جدی خواهد زد. طبیعی است که باید از مردم درخواست کنیم بهداشت فردی و اجتماعی را رعایت کنند، ولی ضروری است که هم‌زمان متولیان امر هم وظایف حاکمیتی خود را به‌درستی تشخیص و انجام دهند، در واقع لازم است کار درست را درست انجام دهند نه اینکه کار غلط را درست انجام دهند.

 هنوز هم برای این اصلاح سیاست‌ها و دیدگاه‌ها دیر نیست و می‌توان با استفاده از نظر متخصصان امر و تجربیات سایر کشورها و با اعمال محدودیت تردد، از شیوع بیشتر بیماری جلوگیری کنیم. 

مهم‌ترین اقدام در شرایط کنونی ایجاد محدودیت جدی و کنترل دور دوم سفرهای نوروزی است. 

طبعا انتظار داریم مردم هم توجه کافی داشته باشند و خانه‌نشستن را بر سفر ترجیح دهند تا آسیب به خودشان و دیگران وارد نکنند، دستگاه‌های اجرائی و ستاد کل موظف هستند به‌طور جدی بار سفرها را کنترل کنند و اجازه ترددهای غیرضرور به خودروها ندهند و این تردد محدود به خودروهای حمل مواد غذایی و سوخت یا خدماتی شود. این یک مطالبه عمومی است و به‌عنوان عضوی از نظام سلامت کشور و عضو هیئت‌مدیره سازمان نظام پزشکی تهران این موضوع را از ستاد کل مقابله با کرونا و دستگاه‌های اجرائی دولتی و در رأس آن آقای رئیس‌جمهور مطالبه می‌کنم.