آیا در پی وقوع حمله تروریستی، فروپاشی اجتماعی در راه است؟

جامعه‌شناسان بر این باورند مادامی که فروپاشی سیاسی رخ نداده، می‌توان از فروپاشی اجتماعی جلوگیری کرد

گروه سیاسی- تروریست‌های داعش غروب روز پنج‌شنبه در حالی مسئولیت حملات انتحاری به مردم در محل گلزار شهدای کرمان در روز چهارشنبه 13 دی‌ماه را پذیرفتند که برای بسیاری از مردم حاضر در مراسم سالگرد سردار سلیمانی، عقربه‌های ساعت هنوز روی همان 14:45 دقیقه ثابت مانده. حملاتی که تا لحظه تنظیم این گزارش تعداد قربانیان آن به 89 تن رسیده که 12نفرشان زیر 15 سال داشتند.

روز پنجشنبه پیش از اینکه داعش رسماً با انتشار تصویر دو عامل انتحاری این حملات را در کانال تلگرامی‌اش منتشر کند، خبرگزاری دولتی ایرنا، در خبری به نقل از «یک منبع آگاه» نوشت که «بررسی صحنه انفجار گلزار شهدای کرمان در ساعات اولیه، حکایت از عملیات بمب‌گذاری با بسته‌های انفجاری داشت اما بررسی شواهد و قرائن از جمله فیلم دوربین‌های مداربسته نشان می‌دهد که قطعا انفجار اول در نتیجه اقدام عامل انتحاری بوده است.»

اما آنچه که طی 3 روز گذشته در شبکه‌های اجتماعی به واسطه وقوع این حادثه تروریستی بیش از پیش آشکار شد، شکاف عمیق ایجاد شده در بین کاربران بود که به نوعی می‌توان از آن به عنوان نموداری از وضعیت اجتماعی مردم در سطحی از طبقه متوسطِ ضعیف و نحیف شده کشور توصیف کرد.

گروهی که به دلیل عمق اختلافی که با مسئولین و حاکمیت پیدا کرده‌اند واکنش چندانی به این حادثه تروریستی نشان ندادند و آنرا با مرگ معترضان در حوادث سال گذشته مقایسه می‌کردند و در طرف مقابل، طرفداران نزدیک به حاکمیت که سکوت دسته اول و یا در برخی مواقع ابراز شادمانی آن‌ها از جان‌باختن هموطنان‌شان را مستحق توبیخ و بازداشت دانستند.

مخالفان و حامیان دولت بر روی این موضوع تاکید داشتند که این «امنیتی» که مدام از آن صحبت می‌شود چرا در چنین مواقعی از آن خبری نیست اما مثلاً در موضوع بی‌حجابی زنان و مقابله با آنان به شدت از ابزار سرکوب استفاده می‌شود و یا اینکه ادعا می‌شود که با هوش مصنوعی بی‌حجاب‌ها را بازداشت و مجازات می‌کنند؟

این افراد حتی در مقابل پیام تسلیت شروین حاجی‌پور، خواننده‌ای که در اعترضات سال گذشته ترانه برای را خوانده بود به شدت اعتراض کردند و او را متهم به جانبداری از  حکومت توصیف کردند.

در سوی دیگر ماجرا کانال‌های امنیتی مثل «صابرین‌نیوز» وابسته به سپاه پاسداران در مجموعه مطالبی شروع به افشای مشخصات هویت واقعی تعدادی از کاربرانی کرد که به اشکال مختلف از حادثه تروریستی در کرمان ابراز خوشحالی کرده بودند. موضوعی که با توجه به سابقه امنیتی این کانال می‌تواند بازداشت این کاربران را به دنبال داشته باشد.

دوقطبی شدن جامعه ایران در سال‌های اخیر و به ویژه پس از اعتراضات ۱۴۰۱، و کشته شدن بسیاری از معترضان که با گذشت بیش از یکسال هنوز آمار دقیقی از آن‌ها در دسترس نیست، بارها و بارها از سوی جامعه‌شناسان و تحلیلگران مورد بحث و گفت وگو قرار گرفته.

بسیاری از تحلیلگران نگران تاثیر این دوقطبی بر آینده جامعه ایران در بحران‌های منطقه‌ای و وضعیت معیشتی و اقتصادی در داخل هستند و در مقابل برخی دیگر بر این باورند که سنبه حامیان حکومت در این بین پر زورتر است و از همین روی نیازی به پر کردن این شکاف عمیق و پیوند دادن این جامعه دو پاره شده نیست.

اما در طرف دیگر ماجرا برخی جامعه‌شناسان بر این باورند مادامی که فروپاشی سیاسی رخ نداده، می‌توان از فروپاشی اجتماعی جلوگیری کرد.

بی‌تفاوتی بخشی از جامعه نسبت به یک حادثه تروریستی زنگ خطر بزرگی است برای دستگاه حاکم که به نظر می‌رسد در هاله امن و آرام حامیان و دوستان خود سلوک می‌کنند.

آنچه که به دنبال وقوع یک حادثه تروریستی تمام عیار در کرمان رخ داده و بی‌تفاوتی و حتی ابراز خوشحالی برخی از مردم جامعه نسبت به مرگ چیزی حدود 90 هموطن که به طبقه فرودست جامعه تعلق داشتند حالا دیگر می‌تواند این تئوری را به واقعیت نزدیک کند که در نبود یک حلقه وصل قابل اعتماد، جامعه ایرانی نه تنها دیگر از مرحله رفو کردن عبور کرده و دچار بحرانی فروپاشی اخلاقی شده، بلکه اگر نهادهای مسئول با همین دست فرمان پیش بروند هر روز به تعداد این افراد مشحون از بغض و کینه اضافه خواهد شد و نسل‌های بعد با نفرت افزون‌تری چنین حوادثی را تحلیل خواهند کرد.