دیر یا زود روسیه سقوط خواهد کرد

الجزیره: سناریوی خوش بینانه ای برای پوتین وجود ندارد

پس از شورش گروه شبه نظامی واگنر، مسکو در حال متمرکز کردن کنترل بر تمام نیروهای مسلح است، اما این امر آن را از بحران پیش رو نجات نخواهد داد.

پیش بینی برخی بحران های سیاسی دشوار است. انفجاری که در اواخر ژوئن در روسیه فوران کرد برای چند ماه در حال پختن بود، اما علیرغم مشاهده عمومی درگیری بین رهبر واگنر یوگنی پریگوژین و وزارت دفاع روسیه پیش بینی ادامه روند دشوار بود. 

برخی از پیامدهای بلندمدت وجود دارد که از قبل آشکار است. روسیه به جنگ در اوکراین ادامه خواهد داد اما نیروهایش تحت یک فرماندهی واحد خواهند بود. واضح است که کرملین سرریزهای سیاسی ناشی از ساختارهای موازی را بسیار پرهزینه می بیند. این امر از ظهور یک پریگوژین دیگر - یک اپراتور نظامی خودمختار که می تواند نیروهای نظامی خارج از فرماندهی وزارت دفاع را کنترل کند - جلوگیری می کند.

اجرای دستورالعمل ۱۱ ژوئن وزیر دفاع سرگئی شویگو مبنی بر قرار دادن تمامی تشکل های خصوصی تحت وزارت خود اولین گام خواهد بود. نیروهای احمد به رهبری رمضان قدیروف، رهبر چچن، قبلاً قراردادهایی با وزارت دفاع امضا کرده اند. آیا این بدان معناست که کرملین به طور قاطع بر آنها کنترل دارد؟

مسئله اینجاست که اگر جایگاه ولادیمیر پوتین امن به نظر برسد فردی مانند قدیروف متناسب با این جایگاه رفتار خواهد کرد اما وقتی دیگر اینطور نیست، او ممکن است غیرقابل پیش بینی شود.

کرملین از این موضوع و این واقعیت آگاه است که قفقاز ناآرام ترین منطقه روسیه است. پس تصادفی نیست که پوتین بلافاصله پس از شورش از داغستان دیدن کرد و محبوبیت خود را با حضور در انظار عمومی و گفت و گوی از نزدیک با جمعی از حامیان به نمایش گذاشت – تمرینی که برای او نسبتاً غیرعادی بود. این مانور به معنای مقابله با هرگونه تصوری از ضعف سیاسی او و تأیید کنترل او بر قفقاز بود.

در مسیر پیش رو، کرملین به اقدامات مختلف دیگر - البته خارج از انظار و نمایش عمومی - برای تثبیت فرماندهی و کنترل نظامی و برچیدن ساختارها و عملیات واگنر در خارج از روسیه ادامه خواهد داد. او احتمالا در برقراری مجدد کنترل متمرکز بر تمامی نیروهای مسلح موفق خواهد شد، اما این بدان معنا نیست که از شورش ناموفق پریگوژین آسیبی ندیده و جان سالم به در برده است.

چالش‌های مهم سیستمی همچنان پابرجا هستند و می‌توانند اقتدار رئیس‌جمهور روسیه را بیشتر از بین ببرند و دولت روسیه را بی‌ثبات کنند. مورد اصلی مربوط به خود ارتش روسیه است. تردیدها در مورد توانایی این کشور برای پیروزی در جنگ در اوکراین به طور اجتناب ناپذیری در جامعه روسیه و در میان نخبگان افزایش می یابد.

این روزها بسیاری تصور می کنند که نیروهای روسیه قرار نیست در جبهه میدانی جنگ مؤثرتر  وارد شوند و تنها گزینه های باقی مانده یعنی - حمله هسته ای یا آسیب رساندن به نیروگاه هسته ای Zaporizhzhia - نیز راه قابل قبولی برای خروج از جنگ نیست.

در سال گذشته، پریگوژین بارها بر بی کفایتی مقامات دفاعی و ناکارآمدی درجه و پرونده نظامی آنها تأکید کرد. این پیام به طور گسترده در افکار عمومی روسیه طنین انداز شد. پس از «راهپیمایی عدالت»، نزدیک به یک سوم روس‌ها خواستار برکناری شویگو از سمت خود به عنوان وزیر دفاع بودند.

کرملین علاوه بر کاهش روزافزون حمایت و ایمان عمومی به ارتش، با چالش های اقتصادی قابل توجهی مواجه است. اقتصاد باید به سمت تولید نظامی و تدارکات دولتی تغییر جهت دهد و بخش خصوصی که به حال خود رها شده و تحت شرایط سخت عمل می کند جان بگیرد. 

روبل در حال فروپاشی، فهرست رو به فزونی تحریم‌های غرب و فضای تنگ‌تر برای کارآفرینی آسیب‌های زیادی به وضعیت اقتصاد داخلی می‌زند.

فقیر شدن مردم روسیه یک پیامد اجتناب ناپذیر جنگ اوکراین است که تاکنون با افزایش پرداخت های اجتماعی ( یارانه ) به فقیرترین و آسیب پذیرترین گروه های جامعه به طور موقت کاهش یافته است. اما توانایی دولت روسیه برای حفظ این جریان‌های مالی با طولانی شدن جنگ و با کسری بودجه فزاینده و کاهش درآمدهای صادراتی به دلیل تحریم‌های شدیدتر غرب، متزلزل خواهد شد.

از نقطه نظر فعلی، هیچ سناریوی خوش بینانه ای برای کرملین وجود ندارد. بدون تغییر چشمگیر مسیر، فشارهای مختلف - اجتماعی-سیاسی، نظامی و اقتصادی - فقط انباشته خواهد شد و باعث گسست و فوران انواع مختلف بحران ها خواهد شد. روسیه دیر یا زود مطمئناً تأثیر بومرنگ جنگ تهاجمی را که کرملین بی پروا تصمیم به راه اندازی آن گرفت، تجربه خواهد کرد.