رقیب اردوغان؛ مهاجری از ایران یا گاندی ترکیه؟

‍از ششم ماه مارس که شش حزب اصلی مخالفت دولت اردوغان رئیس جمهور این کشور ائتلاف خود را برای اعلام نامزدی کمال قلیچدار اوغلو اعلام کردند، رهبر حزب جمهوریت خلق ترکیه – یا جمهوری خواه خلق: CHP – بیشتر از هر زمانی در کانون توجهات قرار گرفت.

قلیچدار اوغلو از سال ۲۰۰۳ به عنوان نماینده وارد مجلس این کشور شد و در همان انتخابات بود که حزب عدالت و توسعه ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان رئیس جمهور کنونی ترکیه پیروز شد و دو دهه حضور او در راس قدرت در ترکیه کلید خورد.

در این دو دهه احزاب مخالف بارها تلاش کردند تا او را از قدرت کنار بزنند اما موفق نشدند. اما به نظر می رسد این بار شرایط متفاوت تر از گذشته است.

علاوه بر بحران اقتصادی و سقوط شدید ارزش لیر ترکیه در چند سال گذشته ، زمین لرزه ویرانگر اخیر که ده‌ها هزار کشته و میلیون‌ها آواره داشته و ده‌ها میلیارد دلار به اقتصاد ترکیه لطمه زده است، شرایط را برای دولت اردوغان سخت‌تر و مخالفت‌ها را با او افزایش داده و در نتیجه کفه ترازوی انتخابات را به نفع مخالفانش به ویژه قلیچدار اوغلو سنگین تر کرده است.

نگاهی به حیات سیاسی او نشان می‌دهد که او در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۰۷ پیروز شد. اما در سال ۲۰۰۹ در انتخابات شهرداری استانبول شکست خورد. با وجود این در سال ۲۰۱۰ پس از کنار رفتن دنیز بایکال از رهبری حزب جمهوریت خلق قلیچدار اوغلو به رهبری حزبش انتخاب شد.

قلیچدار اوغلو مبارزات انتخاباتی خود را روی دموکراسی، حقوق بشر و حکومت قانون متمرکز کرده است. قلیچدار اوغلو از منتقدان جدی فساد در نهادهای حکومتی ترکیه است. احزاب مخالف امیدوارند این بار اتحاد گسترده‌ای که علیه اردوغان شکل گرفته است او را از قدرت کنار بزند.

قلیچدار اوغلو پس از اعلام نامزدی‌اش برای انتخابات سال ۲۰۲۳ گفت ما ترکیه را با مشورت و سازش اداره خواهیم کرد و اخلاق و عدالت را به همراه هم در ترکیه حاکم می‌کنیم.

البته منتقدانش می‌گویند او قدرت و کاریزمای اردوغان را برای متحد کردن مردم پشت سر خود ندارد. آن‌ها همچنین معتقدند قلیچدار اوغلو دورنمای روشن و متقاعد کننده‌ای از آینده ترکیه پس از اردوغان ندارد. در هر حال نظرسنجی‌ها از رقابتی تنگاتنگ میان اردوغان و قلیچدار اوغلو در هر دو انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی خبر می‌دهد گرچه در این میان نباید قدرت کلام و محبوبیت اردوغان را دست کم گرفت. به نظر نمی‌رسد اردوغان پس از دو دهه در قدرت بودن به راحتی اریکه قدرت را به رقیب خود واگذار کند.

 چرا به او لقب گاندی ترکیه را داده‌اند؟

قلیچدار اوغلوی ۷۵ ساله بیشتر به علت شباهت چهره‌اش به ماهاتما گاندی رهبر استقلال هند این لقب را گرفته است با وجود این برخی معتقدند این شباهت بیشتر از این‌هاست. او از سال ۲۰۱۰ رهبری حزب جمهوریت خلق را برعهده دارد که قدیمی‌ترین حزب ترکیه است و موسس آن مصطفی کمال آتاتورک بنیانگذار ترکیه نوین است.

این حزب بزرگترین حزب لائیک با گرایش‌های ملی‌گرایانه و چپ میانه و سوسیال دموکرات است. کارشناسان می‌گویند قلیچدار اوغلو بر خلاف اردوغان که معمولا سخنرانی‌هایش آتشین است، خیلی با متانت و آرام صحبت می‌کند و سبک مبارزاتی او شباهت‌های خاصی به گاندی دارد.

در سال ۲۰۱۷ پس از آنکه دادگاه ترکیه بربر اوغلو معاون قلیچدار اوغلو را به اتهام افشای اسناد محرمانه به ۲۵ سال حبس محکوم کرد قلیچدار اوغلو راهپیمایی بزرگی را از آنکارا تا استانبول در مسیری به طول ۴۵۰ کیلومتر سازمان‌دهی کرد که به گفته حامیان او شباهت بسیاری به راهپیمایی موسوم به نمک در سال ۱۹۳۰ در هند داشت
.
جان دوندار سردبیر سابق روزنامه جمهوریت ترکیه که از سال ۲۰۱۶ در تبعید در آلمان زندگی می‌کند در مطلبی در نشریه واشنگتن پست در سال ۲۰۱۷ نوشت قلیچدار اوغلو اساسا از سال ۲۰۱۰ که رهبری حزب جمهوریت خلق را به عهده گرفت به عنوان گاندی ترکیه شناخته شد اما راهپیمایی بزرگ ۲۰۱۷ او را به پیشانی و خط مقدم جبهه مخالفان آورد.

طبق گفته‌های قلیچدار اوغلو او اصالتا از خراسان ایران بوده است و اجداد او در زمان سلجوقیان به ترکیه مهاجرت کرده‌اند. تحقیقات درباره شجره نامه کمال قلیچداراوغلو نشان می‌دهد خانواده کمال قلیچداراوغلو اهل ناظمیه و از قبیله کوریشان یکی از قبایل تونجلی هستند که از خراسان مهاجرت کرده و در آناتولی ساکن شده‌اند. حتی برخی احتمال می‌دهند ریشه او به اهل بیت می رسد و احتمال دارد سید باشد.

وی در اظهاراتی گفته بود جدش سید محمود حیرانی است که مقبره وی در آکشهیر است. نام خانوادگی قبلی این خانواده ‘Karabulut’ بوده است .

منبع: عصر ترکیه