آیا باید محاکمه همتی را جدی بگیریم؟

آیا همتی محاکمه می‌شود؟

درحالیکه دعواهای رسانه‌ای میان بعضی اعضای شاخص دولت رئیسی، با همتی، آذری جهرمی، ظریف و شخص روحانی تشدید شده امروز روزنامه دولت در پاسخ به دفاعیات و پرسش‌های همتی، تیتری مبنی بر محاکمه همتی زد

داستان از این قرار است که همتی مداوما درصدد پاسخگویی به اتهامات مدیران دولت رئیسی برآمده و  دو روز پیش هم درباره ماجرای آزادسازی پول‌های ایران در کره سوالی مطرح کرد و به مسئله یک میلیارد کاهش پول ایران طعنه زد:

او صفحه توئیتر خود نوشت:

پرسیدم:

چرا با تعلل در انجام توافق، ظرف دوسال کشور را از ۷۲ میلیارد دلار درآمد نفتی کشور محروم کردید؟

به جای پاسخ، گفتند:

چرا از آزادی منابع در کره ناراحتید؟!

تازه معلوم شده ۱ میلیارد آن هم در طول ۲سالی که خبر درمانی می کردند، آب رفته است! 

یعنی جمعاً شد : 

۱+۷۲=۷۳ میلیارد دلار.

روزنامه ایران در همان روز با تیتر ترک فعل یک میلیارد دلاری «همتی» نوشت:

اهمال بانک مرکزی در دوره ریاست همتی برای تبدیل پول‌های ایران در کره جنوبی به ارزهای معتبر، سبب کاهش یک میلیارد دلاری ارزش آن طی چند سال اخیر شد.

عبدالناصر همتی رئیس‌کل بانک مرکزی دولت روحانی در حالی از جزئیات آزادسازی ارزهای بلوکه‌شده در کره جنوبی انتقاد کرده که مقصر اصلی این موضوع، سوء مدیریت خود او بوده است. از سال ۱۳۹۷ بانک مرکزی به ریاست همتی با اهمال عجیب، تلاشی برای تبدیل پول ایران به یورو نکرد و ارزهای ایران به صورت واحد پول وون در بانک‌های کره باقی ماند.

متأسفانه نزدیک به ۷ میلیارد دلار از منابع ارزی کشورمان طی سال‌های پایانی دهه ۹۰ به‌ صورت وون (واحد پول ملی کره‌جنوبی) به بانک‌های کره‌جنوبی واریز شده بود و هیچ سودی هم به آن تعلق نمی‌گرفت. حتی طی این سال‌ها به دلیل کاهش برابری وون به دلار، نزدیک به یک میلیارد دلار آن با کاهش ارزش برابری مواجه شده بود.

اما همتی که بنا ندارد میدان را خالی کند با تعریف کل ماجرای پول‌های ایران در کره، در پاسخ این اتهام جواب داد:

 تلاش مذبوحانه رسانه‌های دولتی و همسو در قالب یک نوع شارلاتانیزم خبری:

موضوع کاهش منابع ارزی مسدود شده در کره از ۷ میلیارد دلار به ۶ میلیارد دلار چه بود؟ 

آنچه که باید رئیس محترم بانک مرکزی توضیح می داد، که نداد .

اخیرا رسانه های دولت بازی جدیدی برای سرپوش گذاشتن به غفلت خود درتعلل در مذاکرات برای توافق لازم جهت آزادی منابع مسدود شده آغاز کرده اند و دریک تلاش هماهنگ برای انحراف افکار عمومی از نحوه آزاد سازی و مصرف منابع، می‌گویند :

مقصر همتی است که به موقع این منابع را از وون کره به ارز معتبر دیگری تبدیل نکرده است!

اما، اصل ماجرا چیست؟

کره جنوبی یکی از کشورهای خریدار میعانات گازی ایران بود. بخش قابل توجهی از صادرات میعانات گازی ایران به طور سنتی به کره جنوبی بود. چندین سال قبل، بانک مرکزی ایران در دولت‌های قبلی حساب‌هایی را نزد بانک‌های کره‌ای افتتاح کرده بود و منابع حاصل از صادرات میعانات گازی در این حساب‌ها دریافت می‌شد. در این قراردادها قید شده بود که این منابع برای تجارت دوجانبه بین ایران و کره استفاده می‌شوند. 

در سال ۲۰۱۲ قانون اجازه دفاع ملی یا NDAA در آمریکا به تصویب رسید. بر اساس این قانون، خرید نفت ایران تحریم شده بود. البته به خاطر اینکه قیمت نفت در سطح جهانی بالا نرود، رئیس جمهور آمریکا اجازه داشت که به خریداران نفت و محصولات نفتی، که قبلاً از ایران نفت می‌خریدند، مجوز دهد که به خرید خود ادامه دهند، مشروط به اینکه میزان این خرید را در بازه های زمانی شش ماهه کاهش دهند و منابع ناشی از این خریدها نیز فقط برای خرید کالاها و خدمات غیر تحریمی استفاده شود و تراکنش‌های مالی آن صرفاً بین همان کشورها و ایران باشد (یعنی کشور ثالثی درگیر نشود). 

به عبارت دیگر، این قانون، هرگونه انتقال منابع حاصل از صادرات نفت و محصولات نفتی از کشوری به کشور دیگر را منع میکرد و ایران ناچار بود به هر کشوری مثل چین، هند ، کره که نفت می‌فروشد از همان کشور هم کالا خرید کند. 

مطابق توافق انجام گرفته با کره، حدود نیمی از منابع به وون کره و نیم دیگر به یورو دریافت می شد. منابع یورویی به تدریج مصرف می شد اما همه منابع وون کره مصرف نمی شد و بخشی از آن تجمیع می شد.

کره‌ای ها با آمدن ترامپ و بازگشت تحریم‌ها اعلام کردند که بدون رضایت آمریکا قادر به انجام هیچ اقدامی برای جابجایی وجوه نیستند (توجه شود من مرداد ۹۷ و بعد از بازگشت مجدد تحریم ها مسئولیت بانک مرکزی را به عهده گرفتم) ولی اگر آمریکایی ها همراه شوند و رضایت دهند، آنها نیز حاضر به همکاری هستند. حتی یکی از مقامات کره در سئول در صحبت با من اشاره به منطقه ای کرد و گفت آنجا باید اجازه دهد که منظورش سفارت آمریکا بود. آمریکایی ها هم همکاری در این زمینه را منوط به یک سری مسائل سیاسی کردند که ماهیتاً و موضوعاً از دست بانک مرکزی خارج بود و نیاز به تصمیم گیری در سطوح دیگری داشت. 

بخشی از منابع موجود در کره، برای واردات اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی قابل استفاده بود. به عبارت دیگر، یک مکانیزم مشخص برای استفاده از این منابع جهت واردات از خود کره وجود داشت که چند ایراد اساسی داشت: (۱) بسیار سخت و پیچیده بود و تشریفات شناسایی دقیق و بررسی های بسیار زیاد داشت؛ (۲) محدود به کالاهای بشردوستانه بود؛ (۳) محدود به خرید از خود کره بود و امکان خرید از کشور ثالث وجود نداشت. 

بخشی از تعهدات بین المللی ایران به سازمان های بین المللی و همچنین تعهداتی که برای بدهی های قبلی وجود داشت، از این محل پرداخت شد. بنابراین، کم شدن منابع در حسابهای موجود در کره جنوبی برخلاف گفته آقای فرزین، صرفاً به دلیل کاهش برابری ارزش وون کره در مقابل یورو و دلار نبود، هرچند که کاهش ۱۵ درصدی ارزش وون کره در دوسال گذشته در دوره مدیریت دولت سیزدهم اتفاق افتاده و اگر قابل تبدیل به ارز معتبرتر بود، قصور به خودشان بر می گردد.  

هنگامی که انعقاد قرارداد به ارز محلی انجام می شود، باید موضوع حفظ ارزش آن در مقابل سایر ارزها دیده شود که در قرارداد با کره دیده نشده بود. ولی در قرارداد مربوط به دریافت دینار در عراق، این موضوع، در دوره مسئولیت من، در قرارداد دیده شد.

بنابراین ، اینگونه خبر سازی از سوی رسانه های دولتی یک نوع شارلاتانیزم خبری است و باید بگویم نوعی تلاش مذبوحانه است و متأسفانه دردی هم از دولت سیزدهم دوا نمی کند . 

به قول جناب آقای رئیسی؛ اتقوالله!

کم کم می‌توان دریافت ماجرای محاکمه همتی رئیس بانک مرکزی دولت دوازدهم، و در رأس آن محاکمه حسن روحانی رئیس جمهور ۸ سال، و نماینده ۵ دوره مجلس  چیست و چه پیامی دارد و چقدر باید آن را جدی گرفت.

شاید این تلاش‌ها بقول همتی مذبوحانه باشد و نتیجه‌ای جز بازی با افکار عمومی در پی نداشته باشد اما کسانی که با بازارهای مالی در ارتباط هستند می‌دانند فوری‌ترین نتیجه این اخبار تاثیر روی بازارهای طلا و سکه خواهد بود.

 قیمت‌هایی که با خبر آزادی زندانیان آمریکایی پایین آمده بود، بسرعت اوج گرفته و رکوردهای جدیدی را می‌زند.