چگونه هپاتیت را تشخیص دهیم؟

علی امیری، در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به این‌که هپاتیت نوعی بیماری ویروسی است که منجر به سرطان کبد می‌شود، اظهار کرد: باید با افزایش آگاهی درصد ابتلا و راه‌های انتقال از این بیماری را بررسی کنیم.

وی ادامه داد: هپاتیت به معنی التهاب نسج کبد است و دلایل متعددی مثل سموم، داروها، مواد ارگانیک و غیر ارگانیک، ویروس‌ها و سایرعوامل عفونی می‌توانند التهاب کبد را بوجود آورد، از میان تمام عوامل ایجاد کننده هپاتیت فقط عوامل عفونی یعنی هپاتیت‌های ویروسی قابل انتقال‌اند، بنابراین هپاتیت اتوایمیون یا خودایمنی و هپاتیت‌های دارویی غیرقابل انتقال هستند.

امیری با اشاره به این‌که هپاتیت‌های ویروسی تمایل دارند به سرعت درنسج کبد نشر یا تکثیر شوند، عنوان کرد: هپاتیت‌های ویروسی بر حسب مدت زمان ماندگاری در بدن هر شخص به دو گروه حاد و مزمن تقسیم‌بندی می شوند.

این فوق تخصص بیماری‌های عفونی تصریح کرد: هپاتیت‌های ویروسی حاد، مانند A و E هستند که کمتر از شش ماه در بدن باقی می‌ماند وناشی ازمصرف آب و غذای آلوده است، در حالی‌که هپاتیت‌های ویروسی مزمن  مانند B و C بیشتر از شش ماه و حتی تا پایان عمر در نسج کبد باقی می‌مانند.

وی در پاسخ به این سؤال که چند نوع هپاتیت ویروسی وجود دارد؟ عنوان کرد: دانشمندان هفت نوع هپاتیت ویروسی را کشف کرده‌اند که می‌توانند باعث ایجاد مشکلات کبدی شوند ولی هپاتیت ویروسی B و C جزو معضلات اکثر جوامع هستند.

امیری تصریح کرد: شناسایی هپاتیت‌های ویروسی مزمن B و C در بدن هر فرد معمولاً از طریق آزمایش خون است، به دلیل اینکه فرد مبتلا به این ویروس می‌تواند در خیلی از مواقع از بدو تولد تا ۱۰ یا ۲۰ سال هیچ علامتی نداشته باشد و بیمار ممکن است، فقط از خستگی و ضعف شاکی باشد بنابراین از طریق بالینی تشخیص قابل انجام نیست، مگر اینکه تخریب کامل بافت کبد اتفاق افتاده باشد البته در این مورد هم نمی‌توان هپاتیت‌های ویروسی را از یکدیگر فرق داد و تنها از طریق انجام آزمایشات تخصصی خون می‌توان نوع ویروس B یا C را تشخیص داد.

این فوق تخصص بیماری‌های عفونی افزود: البته به طور معمول در همه افراد توصیه به انجام آزمایش خون برای شناسایی هپاتیت‌های ویروسی نمی‌شود و تنها در افراد پر خطر شامل معتادان تزریقی، کسانی که فرد مبتلا به هپاتیت B در خانواده دارند و افرادی که از مادران مبتلا به هپاتیت B بدنیا آمده‌اند، افرادی که افزایش غیرقابل توجیه آنزیم‌های کبدی دارند و افرادی که دریافت خون یا فرآورده‌های خونی را قبل از سال ۱۳۷۰ داشته‌اند، توصیه می‌شود.

وی با اشاره به این‌که چندین آزمایش برای تشخیص و بررسی هپاتیت‌های مزمن ویروسی وجود دارد، عنوان کرد: سنجش میزان آنزیم‌های کبدی از طریق انجام آزمایش خون، مقدار ویروس (PCR) از طریق انجام آزمایش خون که بر این اساس می‌توان تصمیم گیری کرد که ویروس فعال است یا غیر فعال و فیبرو اسکن ازجمله این آزمایشات است.

امیری با اشاره به این‌که اگر التهابی در نسج کبد ایجاد شده یا اینکه تخریب بافت کبد حاصل شود نیاز به نمونه‌برداری از نسج کبد داریم، افزود: روش معمول برای تشخیص التهاب و شدت تخریب کبد نمونه برداری از بافت کبد با سوزن‌های مخصوص تحت بی‌حسی موضعی است که این روش در کنار مزایای خود معایبی نیز دارد.

این فوق تخصص بیماری‌های عفونی بیان کرد: یکی‌از جدیدترین و پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های ارائه شده جهت تشخیص و اندازه‌گیری دقیق شدت فیبروز و سیروز کبدی و همچنین استئاتوز کبد، انجام تست فیبرواسکن است، فیبرواسکن در بررسی ضایعات ناشی از ابتلا به کبد چرب، هپاتیت B، C  و… بسیار مؤثر است و با استفاده از امواج اولتراسوند میزان سختی کبد را اندازه گیری کرده و شدت فیبروز و سیروز کبدی را تشخیص می‌دهد.

وی در رابطه با راه‌های انتقال ویروس هپاتیت، تصریح کرد: بر اساس نوع ویروس راه‌های انتقال کاملاً متفاوت هستند، هپاتیت‌های ویروسی مزمن B و C  تقریباً راه انتقال مشترک دارند، راه‌های انتقال این دسته از هپاتیت‌های ویروسی از طریق خون و فرآورده‌های خونی آلوده و تماس جنسی پُرخطر است.

امیری ادامه داد: یکی دیگراز راه‌های انتقال هپاتیت B انتقال از مادر به نوزاد به خصوص در بدو تولد است، راه دیگر انتقال از طریق خون و فرآورده‌های خونی آلوده و تماس با سوزن آلوده است، ویروس‌های هپاتیت حاد  A و E  تنها از طریق مصرف آب و غذای آلوده منتقل می‌شوند.

این فوق تخصص بیماری‌های عفونی تصریح کرد: افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B که تخریب بافت کبدی ندارند ویا ناچیز است و مقدار ویروس پایین، آنزیم‌های کبد نرمال دارند را حامل یا ناقل سالم می‌نامیم، این افراد کسانی هستند که نیاز به درمان ندارند و فقط باید پیگیری شوند و در صورتی که مقدار ویروس و یا آنزیم‌های کبدی افزایش یافته مورد بررسی قرار گیرد، این‌گونه افراد ممکن است تا پایان عمر هیچ‌گونه درمانی نیاز نداشته باشند تقریبا ۵۰ تا ۶۰ درصد بیمارانی که هپاتیت B دارند جز این دسته قرار می‌گیرند.

وی در رابطه با راه‌های پیگیری از هپاتیت، بیان کرد: مهم‌ترین راه پیشگیری واکسیناسیون است، واکسیناسیون در مورد هپاتیت B به صورت برنامه معمول کشوری انجام می‌شود و تمام کودکان در بدو تولد، یک ماه بعد از تولد و شش ماه بعد علیه این بیماری واکسینه می‌شوند.

امیری عنوان کرد: در مورد هپاتیت B  در حال حاضر درمان قطعی برای از بین بردن ویروس وجود ندارد، اما هدف از درمان در مورد هپاتیت  B در حال حاضر غیرفعال کردن ویروس است که در صورت غیرفعال بودن احتمال آسیب به بافت کبد بسیار کم می‌شود، در صورت فعال بودن ویروس و نیاز به درمان با نظر پزشک معالج می توان از قرص و یا تزریق هفتگی استفاده کرد، اما در افراد مبتلا به ویروس هپاتیت C  درمان قطعی با درصد موفقیت بسیار بالا وجود دارد و می توان ویروس را از بدن پاک کرد.

این فوق تخصص بیماری‌های عفونی در پاسخ به این سؤال که عوارض فعال بودن ویروس و درمان نشدن چیست؟ اظهار کرد: در صورت عدم درمان و تخریب کامل بافت کبدی، سیروز ایجاد می‌شود، یعنی تخریب نهایی بافت کبد و عوارض آن شامل آسیت یا تجمع مایع در داخل شکم، خونریزی از دستگاه گوارش فوقانی و تحتانی، اُفت سطح هوشیاری و در نهایت افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد است.