سرطان سومین عامل مرگ ایرانیان/ اهمیت "مراقبت‌های تسکینی" در مبتلایان سرطان

عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، در نشست تخصصی مراقبت‌های حمایتی و تسکینی در سرطان که در سازمان نظام پزشکی برگزار شد، با بیان این‌که در حوزه سلامت، شاید فرصت کمی برای صحبت کردن به بیماران داده‌ایم و شنیدن صدای گیرندگان خدمت در نظام سلامت مورد غفلت واقع شده است، بیان داشت: بیماری‌های غیرواگیر علت 76 درصد بار بیماری‌ها در کشور است. در میان این بیماری‌های عیرواگیر، در ایران سومین علت مرگ و میر بعد از بیماری‌های قلبی و عروقی و حوادث جاده‌ای و غیرجاده‌ای، سرطان است و این بیماری می‌تواند یک خانواده ثروتمند را به کام فقر بکشاند.

وی افزود: بسیاری از نیروهای مولد را به علت ناکارامدی برخی از بخش‌های نظام سلامت را از دست می‌دهیم. چالش‌های مالی و روانی خانواده‌های مبتلایان سرطان زیاد است که تبعات مختلفی دارد.

مراقبت تسکینی چیست؟

معاون پرستاری وزارت بهداشت بیان داشت: مراقبت تسکینی رویکردی است که با هدف ارتقای کیفیت زندگی بیماران و خانواده‌های آن‌ها در هنگام مواجهه با مشکلات مرتبط با بیماری‌های تهدیدکننده زندگی از طریق پیش پیشگیری و تسکین رنج با شناسایی زودهنگام انجام می‌شود.

وی ادامه داد: فشار روانی و اجتماعی و معنوی بیش از 80 درصد بار بیماری را به بیماران سرطانی تحمیل می‌کند.

معاون پرستاری وزارت بهداشت با بیان اینکه مراقبت تسکینی یک رویکرد بین‌حرفه‌ای است، گفت: در برخی بخش‌های نظام سلامت ممکن است دچار تعارض نقش باشیم و ممکن است چالش‌هایی میان پزشکان و پرستاران به وجود بیاید اما مراقبت‌های تسکینی می‌تواند مدلی مناسب و منتخب باشد که با کار تیمی بسیاری از تعارضات را حل کند.

کار تیمی پزشکان، پرستاران، داوطلبان، درمانگران، مددکاران، مشاوران سوگ و متخصصین سلامت معنوی می‌تواند از بار بیماری بکاهد؛از سوی دیگر عمده خدماتی که یک بیمار سرطانی می‌گیرد را می‌توان به صورت هوم‌کر(مراقبت در منزل) ارائه کرد.

عبادی با بیام اینکه باید بازنگری در کوریکولوم اموزشی پرستاران داشته باشیم، تاکید کرد: آمار رسمی ما می‌گوید 205 هزار پرستار شاغل در نظام سلامت داریم‌. باید مراقبت‌های تسکینی و سلامت معنوی را در اموزش پرستاران بگنجانیم. ما در پی ضبط برنامه‌های اموزشی مجازی هستیم تا اموزش آبشاری خدمات مراقبت تسکینی را به پرستاران انجام دهیم‌‌‌.

لزوم پوشش بیمه‌ای خدمات مراقبت تسکینی

در ادامه قاسم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت اظهار داشت: یکی از مراجعات مهم بیماران به بیمارستان‌ها، مبتلایان سرطان هستند که گاها نیاز به بستری ندارند و در منزل می‌توانند خدمات پزشکی و تسکینی را دریافت کنند.

وی افزود: برخی بیماران به دلیل "سپسیس" و "نوتروپنی" پس از شیمی درمانی مشکل پیدا کرده و به دلیل عوارض ناشی از درمان‌هابه دلیل یک عفونت ساده فوت کرده اند بنابراین مراقبت‌های تسکینی هزینه نظام سلامت و میزان مراجعه به اورژانس را کاهش می‌دهد. گاهی بیماران برای درمان عوارض ناشی از درمان سرطان، هزینه‌های سنگینی در بخش خصوصی پرداخت می‌کنند بنابراین نیاز داریم ارائه خدمات حمایتی را تسریع کنیم و باید به سمت بیمه شدن خدمات تسکینی برویم تا هزینه‌های سازمان‌های بیمه‌گر نیز کاهش یابد‌.

راه‌اندازی 25 مرکز مراقبت تسکینی در کشور

مهدی شادنوش، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های پیوند وزارت بهداشت در ادامه عنوان کرد: قرار است 25 مرکز مراقبت تسکینی و حمایتی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور با همکاری موسسه نیکوکاری کنترل سرطان ایرانیان کار خود را شروع کند و حمایت‌طلبی از بیمه‌ها آغاز شده و امیدواریم بیمه‌ها نیز در این زمینه کمک کنند.

اهمیت سلامت معنوی در زندگی بیماران مبتلا به سرطان

در ادامه این نشست، حسن ابوالقاسمی، رییس دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله(عج) سخنرانی خود را با تاکید بر لزوم توجه به سلامت معنوی آغاز و اظهار کرد: سرطان حدود 30 تا 35 درصد خدمات تسکینی را دربرمی‌گیرد و هر بیماری مزمن دیگری نیز نیاز به خدمات مراقبت تسکینی و حمایتی دارد. خدمات مراقبت در منزل (هوم کر)، باید محور مراقبت‌های تسکینی باشد‌.

وی با اشاره به اهمیت موضوع سلامت معنوی گفت: زمانی در جلسه‌ای با حضور نمایندگان سازمان جهانی بهداشت نماینده نروژ گفت که ما کشور ثروتمندی هستیم اما تعداد زیادی از مردم کشورمان خودکشی می‌کنند و احساس می‌کنیم یک عامل معنوی در کشورمان کم است، در پی این اتفاق سازمان جهانی بهداشت این بحث را نیز در موضوع سلامت گنجاند.

وی افزود: تعریف سلامت معنوی سطحی از کمال انسانی است که استعدادهای فرد را در مسیر قرب به خدا قرار می‌دهد و منجر به نشاط پایدار و امید او می‌شود. در ادبیات پزشکی منظور از سلامت، نبود بیماری نیست بلکه به رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی، سلامت گفته می‌شود. علاوه بر بیماران، سایر افراد سالم نیز نیاز به سلامت معنوی دارند، دسترسی انسان به یک منبع معنوی باعث کاهش استرس و بهبودی سلامت روانی و جسمی می‌شود‌.

وی با تاکید بر لزوم توجه به سلامت روان بیماران مبتلا به سرطان گفت: بوعلی سینا می‌گوید طبیب باید دایم بشارت دهنده صحت و سلامتی برای بیمار باشد چرا که بر عوارض بیمار، تاثیر فوق‌العاده‌ای دارد، بنابراین نحوه خبردادن به بیمار سرطانی بسیار اهمیت دارد.

استرس باعث بدحال شدن بیماران کرونایی می‌شود

ابوالقاسمی درباره تاثیر سلامت معنوی بر سلامت جسمانی گفت: تعهدات دینی و انجام فرایض مدهبی سبب می‌شود که فرد با انجام برخی دستورات و ترک بعضی اعمال دیگر، اثرات مفید جسمانی و روانی را تجربه کند. احساس رضایت بیمار، بر کل سیستم بدن در ابعاد مختلف اثر می‌گذارد و باعث تقویت ارگان‌های مختلف بدن می‌شود. در بیماران کرونایی نیز دیده‌ایم که استرس و نگرانی باعث بدحال شدن بیماران می‌شود بنابراین از انجا که بیماری سبب کاهش کیفیت زندگی بیماران می‌شود، ایجاد معنویت می‌تواند باعث سازگاری فرد با بیماری شود‌ که در این راستا، تحقیقات فراوانی درباره سلامت معنوی انجام شده است که باید مورد توجه قرار گیرد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله (عج) ویژگی‌های مراقبت معنوی از دیدگاه اسلام را تشریح و بیان کرد: پرستار باید در مراقبت از بیمار و ایجاد ارتباط با بیمار و خانواده پیش قدم شود و باید با استفاده از چیزی که به زندگی فرد معنا می‌دهد او را درمان کند. استفاده از علائق و عقاید بیمار و آمورش مراقبت معنوی به بیمار و خانواده از ویژگی‌های مدل مراقبت معنوی از دیدگاه اسلام است.

در این نشست تخصصی، متخصصین مختلف به تشریح ابعاد مختلف مراقبت‌های تسکینی و حمایتی از بیماران مبتلا به سرطان پرداختند.

جهانگیری، مدیرعامل موسسه کنترل سرطان ایرانیان نیز تاکید کرد: در حوزه مراقبت‌های تسکینی ارتباط مالی، آفت است.

وی ادامه داد: زنجیره و تیم درمانی باید کامل باشد و پرستار، پزشک، مشاور و مددکار باید در یک‌تیم باشند که بتوانند امید را به بیمار برگردانند و کیفیت زندگی را به خانواده بیمار بازگردانند./تسنیم