ازدواج سفید معلول شرایط اقتصادی / ازدواج سفید، روشنفکری یا استیصال!

ازدواج از رسوم بسیار کهن و قدیمی است که دو انسان را در کنار  یکدیگر قرار می دهد تا با بستن پیمانی مقدس با یکدیگر زندگی را آغاز کنند.ازدواج چه در مشرق زمین و چه در تمدن غرب با آداب رسوم گوناگون و متفاوت وجود داشته و دارد، زن و مرد با بستن پیمان ازدواج به یکدیگر تعهد می دهند و قانون نیز در این میان نقش مهمی را ایفا می کند. چندی است اما زنان و مردان شیوه های نوینی برای در کنار یکدیگر بودن  اختراع کرده اند که محصول شرایط زندگی مدرن است.

این نوع جدید از زندگی کردن به ازدواج سفید در ایران معروف شده است. ازدواج سفید به نوعی زندگی در کنار یکدیگر اطلاق می شود بدون آن که ثبت قانونی در کار باشد و یا خطبه شرعی خوانده شود. در این نوع ازدواج ها زن و مرد در کنار یکدیگر زندگی می کنند تا زمانی که دیگر احساس کنند برای هم مناسب نیستند و دلشان نمی خواهد با هم ادامه دهند بنابر این به سادگی و بدون هیچ گونه قید و بندی به  قول خودشان دعوا و مرافعه ای از یکدیگر جدا می شوند. و هر کدام راه خودشان را می روند البته در صورتی که فرزندی از این رابطه به وجود آمده باشد آنوقت قوز بالا قوزی می شود که باید فکری به حالش کرد.

در کشور ایران  ازدواج  به دلیل سنت هایی که به واسطه مذهب و عرف خانواده وجود دارد از تقدس و احترام بالایی برخوردار است. اما درهای دنیای مدرن به دلیل  وجود ارتباطات گسترده اینترنتی به روی فرهنگ های مختلف گشوده شده است. بر اثر انقلاب های گسترده ای که در عرصه تکنولوژی و ارتباطات رخ داده است فرهنگ های مختلف در معرض تبادل دائمی با یکدیگر قرار گرفته اند و از یکدیگر المان های خوب و بدی دریافت می کنند و به نوعی با هم بده و بستان دارند.

در سبک زندگی دختران و پسران ما به دلایل متفاوت تغییراتی ایجاد شده است. دخترانی که به دلیل قبول شدن در کنکور شهر خود را ترک می کنند و به تهران می آیند و همچنین پسرها.

زندگی دانشجویی و کار در تهران، چشیدن طعم استقلال اقتصادی و تنها زندگی کردن، نوع زندگی  این دختران را تغییر داده است. با وجود این که ازدواج به این سبک آمار چندان بالایی ندارد اما این سبک از زندگی کردن در میان دختران و پسران وجود دارد.البته ازدواج سفید شاید نسبت به روابط متعدد و زود گذر یک مزایایی نیز داشته باشد و آن هم تعهدی است که زوجین در این رابطه به یکدیگر می دهند. تعهدی که لازم است اما کافی نیست.

دخترانی که به این سبک از زندگی روی می آورند معمولا دخترانی هستند که دوران دختر بودن خود را سپری کرده اند اما ازدواج نکرده اند. این دختران معمولا دخترانی هستند که به تنهایی در تهران زندگی می کنند و نظارت و سنگینی خانواده را در برابر خود نمی بینند و به اصطلاح مستقل شده اند. با وجود انتخاب این نوع از سبک زندگی اما همواره در استرس و اضطراب به سر می برند چرا که این نوع از سبک زندگی حداقل در ایران از مشروعیت برخوردار نیست و عده کمی از دوستان بسیار نزدیکشان از این موضوع اطلاع دارند. این نوع رابطه مطلقا امنیت روانی و اقتصادی به همراه ندارد ضمن اینکه در زیر لوای سبک زندگی روشنفکرانه انواع و اقسام روابط آزادی را می توان مشاهده کرد که نامش را چیز دیگری به جز هوس روانی نمی توانیم بگذاریم.

زندگی به سبک روشنفکران فرانسوی!

روابط آزاد به آن معنا که با هم در زیر یک سقف زندگی می کنند اما هر کدام روابط خودشان را نیز دارند! زوج های اینچنینی عادت دارند سبک زندگی خودشان را با سیمون دوبوار و ژان پل سارتر مقایسه کنند اما متاسفانه یکی نیست به این زوج های در هپروت بگوید که آیا شما در فرانسه زندگی می کنید؟ آیا شما فیلسوف ژان پل سارتر هستنید یا سیمون دوبورا نویسنده؟! یا دختران و پسرانی هستنید که با سبک و عرفی کاملا متفاوت و در کشوری کاملا متفاوت زندگی کرده اید، همین توهمات  البته کار دست جوانان اینچنینی می دهد.

ازدواج  سفید در کلان شهر ها

در هر صورت این سبک زندگی ها هر چند اندک اما زیر پوست شهر تهران به خصوص  وجود دارد. در همین رابطه با دکتر مصطفی اقلیما کارشناس مسائل اجتماعی و رئیس انجمن علمی مددکاری ایران گفتگویی کوتاه داشتیم. دکتر اقلیما از دیدگاهی متفاوت مسئله را بررسی می کند، دکتر اقلیما در این خصوص به خبرنگار مستقل آنلاین گفت: مطلبی که باید در اینجا به آن اشاره کرد این است که این شیوه از زندگی یعنی آزمون و خطا برای امتحان در کنار هم ماندن را ما در فقه اسلامی خودمان داریم و آنهم صیغه است. صیغه کردن شباهت زیادی با این سبک از زندگی دارد به این ترتیب که دو طرف به لحاظ قانونی هیچ تعهدی در برابر هم ندارند و هر زمان هم که بخواهند می توانند با توافق از هم جدا بشوند بدون آن که پای قانون به وسط کشیده شود اما بار کلمه صیغه برای دختران امروزی سنگین است و اگر با دختران در این مورد حرف بزنی می گویند مگر من بیوه هستم که صیغه بشوم! وی همچنین تصریح کرد که البته ازدواج سفید بیشتر در میان دختران و پسران جوان وجود دارد اما صیغه در میان مردانی که ازدواج دوم دارند مرسوم است، اما بار حقوقی صیغه همانند ازدواج است که هیچ گونه الزام و تعهدی برای طرفین در حین طلاق ایجاد نمی کند. وی به این نکته اشاره کرد که یکی از دلایل بسیار مهمی که دختران و پسران با هم و به این شکل زندگی می کنند بیش از همه به بعد اقتصادی باز می گردد. دختران و پسرانی که به تنهایی در تهران قادر به زندگی نیستند اما با وجود دو نفر شدن و با دو حقوق می توانند از پس هزینه ها و اجاره بهای خانه بر بیایند و در نتیجه با هم زندگی می کنند هزینه ها را تامین می کنند و در کنارش نیازهای عاطفی و جسمی یکدیگر را نیز تامین می کنند . یکسری مواقع نیز ازدواج سفید به ازدواج سیاه منتهی می شود به این معنا که به این نتیجه رسیده اند که ازدواجشان را در شناسنامه ثبت کنند.

اقلیما همچنین عنوان کرد: ازدواج سفید تنها در شهرهای بزرگ به چشم می خورد در تهران و در کلان شهرهایی که معمولا افراد چشم در چشم نمی شوند وجود دارد . یعنی در شهرهایی که به دلیل بزرگی و وسعتشان هویت افراد معمولا گم می شود و آدمها یکدیگر را نمی شناسند.

اقلیما  در ادامه به این نکته نیز اشاره کرد که در دین اسلام تفحص در زندگی خصوصی دیگران به شدت نهی شده، این مطلب که دو نفر در کنار هم دارند با هم زندگی می کنند به خودشان مربوط است و تا زمانی که شاکی خصوصی در این مورد نباشد دولت کاری در این خصوص ندارد اما در مورد این که این مسئله تبدیل به آسیب اجتماعی شده است به سیستم بر می گردد و مسئله اقتصادی، زمانی که طرف با امکانات محدود و اندکش قادر به ازدواج نباشد ناگزیر به چنین سبکی از از زندگی روی می آورد.

مهدی محسن  زاده دکتر انسان شناس در این باره پژوهش میدانی داشته و با کسانی که ازدواج سفید داشته اند مصاحبه کرده است، او در تحقیقات خود دو قشر را در خصوص این مسئله شناسایی کرده است، قشری مرفه و بالای شهر نشین که معمولا خرج پسر را پدرش می دهد و در یک خانه اشرافی زندگی می کنند، اما گروهی دیگر هستند که در محله های دانشجویی همچون نواب زندگی بسیار ساده و دانشجویی دارند.  به گفته این پژوهشگر این طبقه تا به آنجا که می توانند در همه امور زندگی با حداقل ها می سازند، بر روی موکت زندگی می کنند و با نان و سیب زمینی گذران می کنند، او می گوید معمولا خانه از پسر است و دخترانی که به این نوع از زندگی تن می دهند از سر استیصال چنین می کنند، حسن زاده  از نوعی سر شکستگی پنهان دخترانه در این رابطه سخن گفت ، وی به این نکته اشاره داشت که خانوادهای دو طرف  در 90 درصد موارد از نوع زندگی فرزندانشان در تهران خبر ندارند.

این انسان شناس در مورد شباهت ازدواج سفید و صیغه به این نکته اشاره کرد که صیغه در نزد اقشار جامعه به شدت مذموم به شمار می آید اما ازدواج سفید نیز به نوعی از عدم مشروعیت برخوردار است.

از نکاتی که این پژوهشگر انسان شناس  در خصوص ازدواج سفید به آن اشاره داشت این مسئله بود که در ازدواج های سفید معمولا تمام بخش های یک جشن مجلل و مراسم معارفه حذف می شود و این نوع از ازدواج در کمال سکوت و بدون هیچ گونه خرجی انجام می گیرد اما از طرف دیگر به دلیل مسکوت ماندن این رابطه پایه های این نوع از ازدواج نیز به شدت سست است. وی همچنین افزود:  دخترانی که از شرایط مطلوب زندگی در تهراه برخور دارند و با خانواده زندگی می کنند به چنین ازدواجی تن نمی دهند.

تجرد قطعی دختران از دلایل مهم ازدواج سفید

حسن زاده همچنین یکی از دلایل ازدواج سفید را تجرد قطعی دختران دانست، او می گوید دخترانی که به سن بالای 35 سال رسیده اند در خیلی از موارد از چنین ازدواج هایی که به همباشی نیز معروف است استقبال می کنند، وی همچنین به نکته اشاره داشت که حتی روشنفکرترین افرادی هم که ازدواج سفید را انتخاب می کنند خیلی از مواقع از بی ثباتی چنین رابطه ای در هراسند.