آیا دانش‌آموزان در قبال محیط زیست رفتار مسئولانه‌ای دارند؟

به گزارش مستقل، کره زمین از ابتدای پیدایش خود تاکنون حوادث زیست‌محیطی بسیاری را تجربه کرده که بخشی از آن‌ها منشأ طبیعی و بخش عمده دیگر، منشأ انسانی داشته است. بخشی از این تخریب و آلودگی‌ها ناشی از عدم آگاهی و اطلاع عموم نسبت به مسائل زیست‌محیطی است. ازاین‌رو، آگاه‌سازی عمومی و آموزش جامعه در رابطه با ارزش و اهمیت محیط زیست برای ادامه حیات بشری امری مهم است. بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی ایران، حفاظت از محیط زیست یک وظیفه عمومی دانسته شده است؛ اما به‌رغم این تصریح قانونی وضعیت محیط زیست در ایران به‌شدت نگران‌کننده است.

به اعتقاد متخصصان، با اندکی کاوش می‌توان دریافت که یکی از مهم‌ترین مشکلات و موانع موجود در عرصه حفاظت از محیط زیست در ایران، نبود آگاهی و اطلاعات در میان تمامی لایه‌های اجتماع است. در دهه‌های اخیر، ابعاد اجتماعی تهدیدات زیست محیطی مورد توجه اکثر محققان حوزه علوم انسانی ازجمله علوم تربیتی، علوم اجتماعی، روان‌شناسی و اقتصاد قرار گرفته است. تحقیقات گذشته ارتباط مثبت و قوی بین آگاهی‌های زیست‌محیطی و رفتارهای زیست‌محیطی را نشان داده‌اند. درواقع افرادی که آگاهی بیشتری درباره مسائل زیست‌محیطی دارند، نسبت به محیط زیست و مسائل آن حساس‌ترند و درنتیجه، رفتارهای مسئولانه‌ای نسبت به محیط زیست در پیش می‌گیرند.

در همین راستا، محققانی از دانشگاه علوم پزشکی ایلام و دانشگاه علوم پزشکی فسا، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن وضعیت دانش، نگرش و رفتارهای مسئولانه زیست‌محیطی در بین دانش آموزان مدارس دخترانه ارزیابی شده است.

در این توصیفی- تحلیلی، ۳۳۰ نفر از دانش آموزان دختر متوسطه اول شهر ایلام مشارکت داشته‌اند که جمع‌آوری اطلاعات از آن‌ها با استفاده از پرسشنامه و دو چک‌لیست جهت بررسی رفتارهای زیست‌محیطی دانش آموزان و نیز ارزیابی وضعیت مدرسه) صورت گرفته است.

یافته‌های این مطالعه نشان داد که ارتباط معنی‌داری بین میزان دانش زیست‌محیطی دانش آموزان با شغل پدر آن‌ها وجود داشت؛ بدین‌صورت که بیشترین میانگین دانش مربوط به دانش‌آموزانی بود که پدر ایشان بیکار و کمترین میانگین دانش مربوط به دانش‌آموزانی بود که پدر آن‌ها در مشاغل خصوصی کار می‌کرد!

در این خصوص، زینب غضنفری، پژوهشگر مرکز تحقیقات آسیب‌های روانی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی ایلام و همکارانش در این تحقیق می‌گویند: «در این مطالعه ارتباط معنی‌داری بین رفتار دانش‌آموزان در خصوص مسائل زیست‌محیطی و پایه تحصیلی آن‌ها برقرار بود؛ بدین‌صورت که با بالا رفتن دانش‌آموز در پایه‌های تحصیلی از میانگین رفتار وی کاسته می‌شد».

آن‌ها همچنین می‌افزایند: «آگاهی دانش آموزان در خصوص مسائل زیست‌محیطی در سطح متوسط (۲۱/۵۴ درصد) بود که این خود می‌تواند گویای آموزش‌های ناکافی به جامعه در خصوص مسائل زیست‌محیطی باشد. ولی دانش‌آموزانی که خود را علاقه‌مند به مسائل زیست‌محیطی معرفی کرده بودند، از دانش و رفتار زیست‌محیطی بهتری نیز برخوردار بودند».

غضنفری و همکارانش با توجه به نتایج مطالعه خود اعتقاد دارند: «نیاز ضروری به آموزش مسائل زیست‌محیطی به دانش آموزان به‌عنوان آینده‌سازان فردا احساس می‌شود».

این یافته‌ها که بار دیگر بر اهمیت آموزش مسائل مربوط به حفاظت از محیط زیست به اقشار مختلف مردم به ویژه دانش آموزان اشاره دارد، در نشریه «پایش» وابسته به پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی منتشر شده‌است.