سال‌های سال است که ارتباط ارگانیک میان صنعت و شهر برقرار نیست

منافع فراوانی در میان مدت، نصیب شهروندان و صنعت شهر خواهد شد. عبور از غلبه نگاه صنعتی و نیل به غلبه نگاه فرهنگی در ساختار شهری اراک, نه تنها به انزوای صنعت نخواهد انجامید بلکه اراک را به سوی نقطه‌ای از توسعه رهنمون می‌سازد که همگان صنعت را عامل مهم در فعال شدن پتانسیل های مغفول مانده فرهنگی و جغرافیایی این شهر قلمداد خواهند کرد. این تغییر هژمونی همان حلقه مفقوده برای ایجاد پیوند ارگانیک صنعت با شهر می باشد.
اگر از هر اراکی پرسش شود که مهمترین نماد فرهنگی و هویتی شهر را چه می داند؟ بلاشک به بازار اراک اشاره خواهد کرد. مجموعه تاریخی بازار اراک جز معدود بناهای عظیم تاریخی با کاربری اقتصادی در کشور محسوب می شود. اما متأسفانه این بنا در پس سال ها ناهماهنگی بین بخشی دستگاه های مسئول, دچار بی مهری و کم توجهی شده است. جلسات متعدد در خصوص حفظ و نگهداری این اثر سترگ تاریخی و سایر آثار نیز نتوانسته مشکلات موجود را به صورت اساسی حل کند. در سایه ی توجیه های مختلفی که از سوی دستگاه های مسئول صورت می گیرد, شاهد پاس کاری هایی هستیم که حکایت از عدم عزم جدی برای رسیدن به یک نقطه مشترک و هم افزا دارد. لذا انجام جلسات مختلف خروجی درخور توجهی نداشته است. آنچه واضح است, بودجه های استانی نیز تاکنون نتوانسته است کمکی به رفع این مشکل نماید. از سوی دیگر به نظر می رسد دستگاه های اجرایی استان در جذب بودجه ملی برای مرمت و حفظ این اثر ملی موفق نبوده اند. لذا بایستی به دنبال راهکارها و منابع دیگری رفت تا بلکه بتوان از این رهگذر قلب تپنده شهر اراک را به فضایی برای بالندگی آن تبدیل کرد. شورای شهر و شهرداری در حد توان خود با بهره گیری از بودجه عمومی کمک هایی را روانه این اثر تاریخی کرده است. همچنین در حوزه خدمات شهری, امکانات این حوزه از شهرداری به سرویس دهی خدماتی در محدوده داخلی و بیرونی این اثر, فعال می باشند. اما موضوع بسیار فراتر از این کمک هاست. اوقاف و میراث فرهنگی دو دستگاه متولی بازار اراک می باشند که بایستی مسئولیت اجتماعی خود را در قبال این اثر به طور شایسته و بایسته پذیرفته و ایفا نمایند. از شواهد پیداست منتظر ماندن برای ایفای نقش دستگاه های متولی, ممکن است خسارت های جبران ناپذیری را بر پیکره این نماد هویتی شهر وارد سازد. لذا بایستی ساز و کاری ایجاد شود تا از توان صنایع و نهادهای مدنی برای مرمت و حفظ این اثر بهره گرفت.
همان طور که پیش تر توضیح دادم, سال هاست که ارتباط ارگانیک, میان صنعت و شهر برقرار نمی باشد. مرمت و حفظ بناهای تاریخی شهر و در رأس آنها مجموعه بازار تاریخی می تواند نقطه عطفی در برقراری این ارتباط باشد. در حال حاضر صنایعی که در محدوده و حومه ی شهر اراک واقع هستند, طی سلسله مذاکرات و ساختار سازی مناسب, می توان از ظرفیت آنان برای این موضوع حساس بهره برد. پتروشیمی, پالایشگاه, آلومینیوم سازی, کمباین سازی, آلومرول, نیروگاه حرارتی, نورد آلومینیوم, انجمن پیشگامان صنایع استان مرکزی, شرکت املاح معدنی, خطوط لوله نفت و... از جمله صنایعی هستند که می توانند از منظر عمل به مسئولیت های اجتماعی, برای حفظ و مرمت آثار تاریخی شهر وارد عرصه شوند. در پس این حرکت برای این صنایع بایستی امکان ایجاد دفتر یا نمایشگاه دائمی محصولات یا خدمات در سراهای بازار یا آثار تاریخی دیگر فراهم گردد.
مورد دیگری که می تواند کمک شایانی به موضوع مرمت وحفظ آثار تاریخی شهر نماید, فعال شدن نهادهای مدنی در این خصوص است. سالهاست که در حوزه فعالیت نهادهای مدنی شاهد حضور مجامع و انجمن هایی که توسط خیرین در حوزه های سلامت, محیط زیست, مدرسه سازی و ... فعالیت دارند, می باشیم. اکنون که در شرایط بحرانی برای حفظ آثار تاریخی و هویتی شهر اراک قرار داریم, چه نیکوست تا با شناسایی افراد علاقمند در حوزه حفظ میراث فرهنگی, "مجمع خیرین میراث فرهنگی" در اراک شکل گیرد تا شاهد مشارکت اجتماعی اراک دوستان به صورت متمرکز و هدفمند باشیم.
امید است با ایجاد یک حرکت جمعی و هم افزا مبتنی بر مسئولیت پذیری اجتماعی, شاهد سامان دهی اساسی در مرکز شهر باشیم چرا که توسعه ی این شهر اگر بخواهد بر بستر هویت تاریخی آن شکل بگیرد, راهی جز به سامان رساندن مرکز شهر ندارد.

فرزانه رحمتی-عضو شورای اسلامی شهر اراک و رئیس کمیسیون سلامت, محیط زیست و خدمات شهری