مصرف خودسرانه این قرص باعث سرطان می‌شود!

فولیک اسید یا اسید فولیک نسخه‌ای دست ساز از فولات است که در تولید پروتئین در بدن نقش موثری دارد و می‌توان آنرا در مکمل ها پیدا کرد.

فولیک اسید یا اسید فولیک یک مکمل بدون نسخه و یکی از ویتامین‌های گروه ب است که به آن فولات یا ویتامین B۹ نیز می‌گویند. اسید فولیک ویتامینی است که برای سلامتی سیستم عصبی، خون و یاخته‌ها بسیار حیاتی و ضروری می‌باشد. این ویتامین را می‌توان به روش تزریقی یا خوراکی مصرف کرد.

 

از فواید اسید فولیک می‌توان به مقاوم کردن بدن در مقابل بیماری‌های قلبی، نقص‌های مادرزادی، پوکی استخوان و سرطان‌های مشخصی اشاره کرد. 

یکی از اساسی‌ترین نیاز زنان باردار اسید فولیک است که نقش بسیار موثری در سلامت جنین دارد. معمولا پزشکان مصرف این ویتامین را به تمام زنان توصیه می‌کنند. طبق گفته کارشناسان و متخصصان، زنان باید قبل از بارداری و حتی در طول بارداری مکمل‌های مولتی ویتامین را همراه با 400 میکروگرم فولیک اسید در روز استفاده کنند. 

این ویتامین، یعنی اسید فولیک توسعه عصب کودک را بهبود می‌بخشد، عصب کودک در دوران جنینی بعدها به نخاع و مغز تبدیل می‌شود. اگر زنان باردار مصرف مناسبی از اسید فولیک داشته باشند، به جلوگیری از نقص‌های مادر زادی لوله عصبی جنین و کمک به پیشگری از نقص در سیستم عصبی مرکزی جنین قبل از به دنیا آمدن کمک می‌کنند.

قابل توجه است که مصرف اسید فولیک احتمال اینکه جنین سقط شود را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود نوزاد در هنگام به دنیا آمدن از کاهش وزن و مشکلاتی این چنینی آسیب نبیند. 

اگر میزان فولات در خون کم باشد، احتمال بروز سرطان زیاد می‌شود. طبق شواهد موجود، اگر فولات در بدن کم باشد باعث تخریب DNA شده که این تخریب ممکن است باعث سرطان شود.

تحقیقات نشان می‌دهد که این کمبود فولات غذایی، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ و بیماری کبدی را بالا می‌برد.

از سوی دیگر چون سلول‌های سرطانی به سرعت تکثیر می‌شوند مصرف فولات برای کسانی که سرطان دارند فوق‌العاده خوب هست چون برای سلول‌ها و بافت‌های تکثیر یافته بسیار مفید می‌باشد.

 

اسید فولیک را نباید در فرآورده‌های غذایی، مثلا جوشیده یا حرارت داده شده استفاده کرد زیرا خاصیت آن از بین می‌رود. همچنین اگر غذایی که حاوی اسیدفولیک است را به مدت طولانی در حرارت اتاق نگه دارید محتوای اسید فولیک آن از بین می‌رود. اسید فولیک به ساخت طبیعی سلول های بدن کمک بسیاری می‌کند.

 

برای تامین اسید فولیک بدنتان می‌توانید از منابع طبیعی آن استفاده کنید که منابعی غنی برای آن شناخته می‌شوند از جمله اسفناج، عدس، نخود، بادام زمینی، لوبیا قرمز، مارچوبه، کدو تنبل و کلم پیچ. 

بدن انسان قادر به تولید اسید فولیک نیست بنابراین فولات (یعنی منابع طبیعی دریافت اسید فولیک) برای بدن ضروری است. دی‌هیدروفولات و تتراهیدروفولات از مشتقات مختلف این ویتامین است که در بدن متابولیزه می‌شود. این ترکیبات برای ترمیم و تکثیر سلولی و متیلاسیون DNA ضروری هستند. اختلالات رشد، کم‌خونی، اسهال، آسیب تارهای عصبی متصل به مغز و نخاع، ماکروسیتیک و نقائص لوله عصبی در جنین از جمله عوارض کمبود این ویتامین در بدن است. نکته قابل توجه و جالب این است که این ویتامین در کودهایی مانند اسید هومیسول هم وجود دارد یعنی در کشاورزی هم از آن استفاده می‌شود.

 

اسید فولیک سمی نیست اما به ندرت، مسمومیت بخاطر مصرف زیاد آن پیش می‌آید. اگر آن را زیاد مصرف کنید، یعنی بیشتر از ۱۵ میلی‌گرم، ممکن است دچار مشکلات معده، مشکلات خواب، واکنش‌های پوستی و تشنج شوید. مکمل‌های اسید فولیکی که استفاده می‌کنید باید همیشه ویتامین B۱۲ را داشته باشند. اگر این ویتامین را زیاد استفاده کنید ممکن است مشکلات زیر را تجربه کنید:

1. اعصاب مرکزی: درد و کوفتگی عمومی بدن.

2. تنفسی: برونکواسپاسم.

3. پوست: بثورات پوستی، خارش، اریتم.

4. سایرعوارض: اسپاسم آلرژیک نایژه‌ای، کسالت عمومی، آنافیلاکسی.

این احتمال وجود دارد که مکانیسم داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین و فنوباربیتال با اسید فولیک افزایش پیدا کند. ممکن است فنی‌توئین و پیریمیدون باعث کاهش غلظت‌های سرمی فولات شوند و اگر برای یک مدت طولانی استفاده شوند، نشانه‌هایی از کمبود اسید فولیک را نمایش دهند. 

دیده شده که اسید فولیک با اثرات ضد میکروبی پیریمتامین در مقابل توکسوپلاسموز تداخل پیدا کرده است. باید به این نکته توجه کنید که آنتاگونیست‌های اسید فولیک یعنی پیریمتامین، آمینو سالیسیلیک اسید، تریمتوپریم یا تریامترن، کلرامفنیکل، متوتروکسات و قرص‌هایی که ضدبارداری هستند، احتمال دارد که باعث کمبود دی هیدروفولات ردوکتاز شده و باعث ایجاد اختلال در کاربرد اسید فولیک شوند.

 

دانشمندان در مورد استفاده سر خود و بیش از حد مجاز این ویتامین هشدار دادند. چراکه درست است که مصرف فولیک اسید فوق‌العاده مفید است و علی‌الخصوص به زنان باردار توصیه می‌شود، اما باید دقت کرد که هر ماده‌ای علاوه بر اثرات مثبت، اثرات منفی نیز دارد.

طبق تحقیقات انجام شده مصرف اسید فولیک احتمال ابتلا به سرطان و نواقص مادرزادی را کاهش می‌دهد اما از سوی دیگر محققان آمریکایی اخطار دادند که این ویتامین در عین حال می‌تواند منجر به افزایش رشد تومورهای پیش سرطانی و سرطانی شود.

در تحقیقاتی که اخیرا انجام شده یک محقق آکادمی غیر انتفاعی رشد آموزشی در واشنگتن، به همراه دکتر جوئل ماسون پژوهشگر دانشگاه توفتر، شرایطی را که فولیک اسید پس از مصرف به عنوان مکمل ایجاد می‌کند را مورد بررسی قرار دادند. در اصل فولیک اسید ویتامین B4 ساخت انسان است.

آنها پس از آزمایش متوجه شدند که: اسید فولیک برای پیشگیری از نقص‌های عصبی مادرزادی و همینطور سرطان روده و راست روده مفید است. اما در کشورهایی که آرد سفید را با فولیک اسید غنی سازی می‌کنند، مصرف بیش از حد این ویتامین به صورت قرص‌های مکمل بسیار خطرناک است و عوارض جانبی بدی را برای بدن دارد. به طور مثال در افرادی که حامل تومورهای پیش سرطانی هستند، افزایش استفاده فولیک اسید، آن هم بیش از حد نیاز بدن خطر بروز و رشد سرطان را افزایش می‌دهد.

دقت داشته باشید که اگر اسید فولیک را به صورت خوراکی و بیش از حد مجاز به مدت طولانی مصرف کنید خطرات زیادی شما را تهدید خواهد کرد. استفاده بیش از اندازه اسید فولیک منجر به بروز این مشکلات می‌شود:

• هیجان و بیقراری

• گرفتگی شکم

• اسهال

• جوش‌های پوستی

• اختلالات خواب

• آشفتگی

• تهوع

• مشکلات و آشفتگی معده

• تغییر در رفتار

• واکنش‌های پوستی

• تشنج

• گاز معده

• تحریک پذیری

مصرف طولانی مدت فولیک اسید منجر به بروز عوارض جانبی جدی می‌شود. طبق نظر دانشمندان اگر افرادی که مشکلات قلبی دارند فولیک اسید را به میزان ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ میکرو گرم در روز مصرف کنند، خطر حمله قلبی آنها افزایش پیدا می‌کند. بررسی‌های بیشتر حاکی از آن است که اگر فولیک اسید به مقدار زیاد مصرف شود، خطر بروز سرطان‌هایی مانند سرطان ریه و سرطان پروستات افزایش می‌یابد.

 

به طور کلی باید گفت که فولات در برابر حرارت فوق‌العاده ناپایدار است و میزان آن در سبزیجاتی که پخته می‌شوند ۴۰ درصد و در حبوبات پخته شده تا ۷۰ درصد کاهش پیدا می‌کند. به همین خاطر است که افراد با کمبود فولات در بدنشان مواجه می‌شوند. در بارداری نیاز زنان به این ویتامین افزایش پیدا می‌کند چون لوله عصبی در روز‌های ۲۸ تا ۲۹ باداری تشکیل می‌شود و به این دلیل که در طی این مدت مادر اطلاعی از بارداری خود ندارد به همین خاطر زنان از ۳ ماه قبل از بارداری مکمل اسید فولیک را باید دریافت کنند تا در اوایل دوران بارداری با کمبود این ویتامین مواجه نشوند.

 

طبق گفته دانشمندان زمان مناسب برای مصرف مکمل آهن، هنگام شب و قبل از خوابیدن است. باید گفت که ممکن است با خوردن قرص آهن عوارضی چون تهوع، درد معده، اسهال و یبوست را مشاهده کنید. به همین خاطر توصیه می‌کنند که قرص آهن را بعد از غذا بخورید، البته توصیه خوردن قرص آهن قبل از خواب یا بعد از غذا، فقط مربوط به زنان باردار نیست و همه افراد می‌توانند بدین شکل مکمل آهن خود را مصرف کنند. 

زنان باردار اگر عوارض استفاده از مکمل آهن را مشاهده کردند نباید بترسند و  مصرف قرص آهن را قطع کنند، بدن به این عوارض بعد از گذشت چند روز  عادت کرده یا اینکه حتی ممکن است این عوارض کلا برطرف شوند.

 

شیر و سایر فرآورده‌های لبنی به هیچ عنوان نباید با قرص آهن خورده شوند، چون کلسیم لبنیات جذب آهن در بدن را بسیار پایین می‌آورد. 

 

1. مکمل آهن برای افرادی که مبتلا به کم‌خونی فقر آهن باشند تجویز می‌شود و از مصرف خودسرانه آن باید خودداری کرد.

2. مکمل آهن را باید با آب یا تنها با آب مرکبات برای جذب بهتر آهن موجود در آنها خورد. 

3. اگر بعد از مصرف مکمل آهن، دل‌درد یا معده‌درد گرفتید این مکمل را با معده خالی مصرف نکنید. به این نکته باید توجه کرد که در این صورت جذب آهن در مکمل کاهش می‌یابد.

4. بهترین زمان برای مصرف مکمل آهن یک ساعت قبل از خوردن صبحانه یا 2 ساعت بعد از مصرف هر وعده‌ غذایی است.

5. مکمل آهن را با لبنیات که کلسیم دارند مصرف نکنید چون کلسیم در جذب آهن اختلال ایجاد می‌کند.

6. ممکن است مکمل‌های آهن باعث یبوست شوند. پس بهتر است برای رهایی از این مشکل رژیم غذاییتان را تا آخر دوره با فیبر خوراکی پر کنید. سبزیجات، میوه‌ها و غلات سبوس‌دار را برای دریافت فیبر در برنامه غذایی خود بگنجانید.

7. مکمل آهن را مانند دارو هر روز سر یک ساعت مشخص مصرف کنید تا بدن آن را به بهترین نحو ممکن جذب کند.

8. روزانه چهارصد تا ششصد میکروگرم فولیک اسید مصرف کنید. 

9. اشخاصی که بالای سیزده سال دارند باید در روز چهارصد میکروگرم فولیک اسید و زنان باردار ششصد میکروگرم مصرف کنند. استفاده روزانه افراد بالغ نباید بیش از هزار میکروگرم فولیک اسید باشد مگر به توصیه پزشک.

10. اگر فولیک اسید را بیشتر از حد مجاز مصرف کنید در معرض خطراتی چون بیماری‌های قلبی و سکته قرار می‌گیرید.

11. مصرف بیش از حد فولیک اسید باعث نفخ، باد معده، بی‌خوابی و حالت تهوع می‌شود.

12. اگر فولیک اسید را بیش از حد مصرف کنید دچار مشکلات تنفسی، خستگی، ضعف و تغییر رنگ ادرار می‌شوید.

13. قرص آهن را بیشتر از ۵ ماه نباید مصرف کنید. 

مکمل‌های غذایی مانند داروهای دیگر پس از مصرف ممکن است عوارضی را نشان دهند، بنابراین باید دوره مصرفشان را محدود کرد. طبق گفته پزشکان بیمارانی که کم خونی شدید دارند هم نباید بیشتر از 5 ماه از مکمل آهن استفاده کنند، به این خاطر که مکمل‌ها نیز مضر هستند و سلامت فرد را به خطر می‌اندازند. مصرف طولانی مدت آن می‌تواند اکسید کننده باشد و به سلول‌های بدن آسیب رساند. 

پس اگر کسی دچار فقر آهن شدید باشد برنامه درمانی‌اش باید به گونه‌ای تنظیم شود که در کمتر از ۵ ماه مکمل خوردن را تمام کرده و مشکلش برطرف شود. اگر این اتفاق نیفتاد یعنی دلیل اصلی و اولیه کم خونی او رفع نشده و برنامه درمانی‌اش مشکل جدی دارد.

افرادی که برای حفاظت از پوست و موی خود مکمل روی مصرف می‌کنند باید بدانند که مصرف روی، جذب آهن را دچار مشکل می‌کند. بنابراین برای جلوگیری از فقر آهن در مورد مصرف به اندازه روی با پزشک مشورت کنند.

کم خونی و کمبود اسید فولیک در بدن

در کم خونی میزان RBC یا هموگلوبین خون پایین تر از حد نرمال آن است، هموگلوبین به اکسیژن‌رسانی به تمام قسمت‌های بدن کمک می‌کند. هموگلوبین، پروتئینی سرشار از آهن و در RBC است که باعث می‌شود سلول‌های خونی در بدن به رنگ قرمز دیده شوند. هموگلوبین در خون با عفونت مقابله می‌کند و باعث جلوگیری از خونریزی می‌شود. فردی که به کم خونی دچار می‌شود یعنی اکسیژن در قسمت‌های مختلف بدن او کم شده است. 

• ضعف

• خستگی

• تنگی نفس

• رنگ پریدگی پوست

• سردی دست و پا

• ریزش مو

• سرگیجه

• سردرد

• درد قفسه سینه

• ضربان قلب نامنظم

• کاهش استقامت

• دشواری در تمرکز حواس پرتی

• یبوست شدید

• احساس خستگی و بیحالی

• خوردن خاک یا کاغذ

• قطع ناگهانی قاعدگی

• ایجاد زخم‌های ناگهانی رو زبان یا در دهان

• کاهش اشتها هنگام غذا خوردن

 

نیلوفر مجیدی_پژوهشگر