زمستان در کنار ناترازی برق، بحران گاز هم داریم

در سال جاری به مقدار 19 هزار مگاوات کمبود برق داریم که این میزان با توجه به کمبود سوخت به رقم بحران زای 24 هزار مگاوات خواهد رسید

گروه سیاسی- موضوع ناترازی برق و گاز طی سال‌های اخیر به یکی از جدی‌ترین چالش‌های کشورمان تبدیل شده است. برخی تصور می‌کنند که با ساخت نیروگاه جدید،‌ مشکل ناترازی حل می شود اما وابستگی صنعت برق به گاز باعث شده که همزمان با مشکل کمبود گاز، کمبود برق هم رقم بخورد و موضوع را پیچیده‌تر کند یعنی اگر برفرض هم نیروگاه جدید ساخته شود، وقتی خوراک این نیروگاه تامین نشود (کمبود گاز) در نتیجه عملاً امکان افزایش تولید فراهم نیست.

از سال ۱۳۹۲، به‌تدریج فاصله میان تقاضای برق در زمان اوج و توان تأمین‌شده در زمان اوج بیشتر شد. این فاصله به مرور افزایش یافت تا جایی که در سال گذشته به ۱۲ هزار مگاوات و امسال تا این لحظه (شهریور 1403) به بیش از ۱۶ هزار مگاوات ناترازی برق رسیده‌ایم. این میزان ناترازی معادل تولید ۱۶ نیروگاه اتمی بوشهر است.

این در حالی است که آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، پیش‌بینی کرده است که برای سال آینده با ٢۴ هزار مگاوات کسری برق رو به رو خواهیم بود.

هاشم اورعی، استاد دانشگاه شریف در همین رابطه به سایت فرارو گفت: « کسری ما در سال ۱۴۰۲، حدود ۱۲ هزار مگاوات بود و امسال به ۱۸ مگاوات رسید و عدد ۲۴ هزار مگاوات را اتفاقا نخستین بار خود من مطرح کردم، اما خود من هم در بیان این عدد تخفیف دادم و عدد خطی مطرح کردم.

یعنی ۶ هزار مگاوات طی یک سال گذشته به ناترازی افزوده شد و اگر در بدترین حالت، ۳۰ هزار مگاوات دیگر کسری داشته باشیم، به ۲۴ هزار مگاوات می‌رسیم. در سال ۱۴۰۲، میزان افزایش ظرفیت ما ۱.۷ درصد است، در حالی که میزان افزایش تقاضا ۵۸ دهم درصد است. اگر این روند ادامه پیدا کند و شکاف بین عرضه و تقاضا ادامه پیدا کند (که هیچ دلیلی هم برای ادامه پیدا نکردن آن وجود ندارد) این شرایط به مرحله خطرناکی می‌رسد. شاید این پرسش مطرح شود که چرا این وضعیت ادامه پیدا می‌کند؟ بی اغراق بگویم، تنها حالتی که ممکن است کمک کند این وضعیت بهبود یابد، زمانی است که امداد‌های غیبی به کمک بیایند.»

وی افزود: «ما از یک سو صحبت از توسعه صنعتی می‌کنیم و می‌گوییم در برنامه هفتم صحبت از رشد ۷.۵ درصدی صنعت در سال شده است. اما وقتی از صنعت صحبت می‌کنیم باید بدانیم که صنعت، انرژی را استفاده نمی‌کند بلکه می‌بلعد. وقتی که ما نمی‌توانیم حتی انرژی مورد نیاز برای صنعت را تامین کنیم، با کمال تاسف، اما قاطعانه می‌گویم که صحبت از توسعه بخش صنعت، یک کذب محض است. ما حتی نمی‌توانیم انرژی مورد نیاز صنایع جاری کشور را تامین کنیم و دیدیم که در تابستان جاری، بسیاری از شهرک‌های صنعتی نیمه تعطیل بودند یا ۳ روز در هفته کار می‌کردند. حتی در یک برهه زمانی گفته شد کارخانه‌های سیمان با ۱۰ درصد وضعیت خود کار می‌کنند. به عبارت دیگر ما به صنعت برق کافی نمی‌رسانیم و این موضوع در رشد اقتصادی کشور خود را نشان خواهد داد. رشد اقتصادی ما به سمت صفر و منفی در حرکت است.»

این استاد تمام دانشگاه صنعتی شریف در ادامه گفت: «ما هنوز کاری نکرده‌ایم که این بحران را حل کنیم، ما حتی در جهت جلوگیری از بدتر شدن شرایط هم کاری نکرده ایم. درواقع وضعیت انرژی ما مثل آن بیمار رو به موتی است که حتی وضعیتش پایدار هم نشده است. اما چه باید کرد؟ اول این که مسئله رفع ناترازی برق، نه راه حل کوتاه مدت دارد و نه راه حل بدون درد. هیچکس نمی‌تواند مدعی شود مسئله برق را تا سال دیگر حل می‌کند یا به شیوه‌ای مسئله را حل می‌کند که هیچکس آزاری نبیند، یا متوجه نیست چه می‌گوید یا دروغ گفته است. 

پیش شرط حل مسئله کمبود برق ۳ نکته است و اصلا به خود موضوع برق هم مرتبط نیست، این ۳ نکته شامل صداقت، صراحت و شجاعت از سوی مسئولین دولتی است. این افراد باید صادقانه، کامل و شجاعانه شرایط را به مردم بگویند. علت هم مشخص است، تا زمانی که به مردم صادقانه توضیح داده نشود، جامعه، همکاری نمی‌کند، چرا که خود و مسئولین را در ۲ فاز جداگانه می‌بیند.»

وی افزود: «در صورت تحقق این ۳ پیش‌فرض، می‌توان برنامه‌ای جامع و کامل نوشت و برای حل مشکلات، تلاش کرد. ما با یک برنامه یک شبه نمی‌توانیم مشکلات را حل کنیم، چرا که یک بخش تولید و یک بخش مصرف داریم. در طرف تولید می‌بینیم که بدتر از وضع برقمان، وضع گاز کشور است و به محض این که کمی هوا سرد می‌شود، گاز کم می‌آوریم و طبق معمول، گاز خانگی، در زمان سرما تا ۷۵ درصد مصرف ما را شامل می‌شود و در نتیجه صنعت و نیروگاه‌های ما به گازوئیل و مازوت پناه می‌برند که عواقب زیست محیطی بسیار سنگینی در پی خواهد داشت. 

همچنین ما در شرایطی نیستیم که بتوانیم از طریق سد‌های آبی، برق مورد نیاز کشور را تامین کنیم. حداقل بین ۱۲ تا ۱۴ درصد ظرفیت نیروگاهی ما آبی است، اما برقی که از این طریق تامین شده به علت کمبود آب به ۴ درصد رسیده است؛ بنابراین نه می‌توانیم روی آب و نه روی گاز حساب کنیم. در نتیجه چاره‌ای نداریم به جز حرکت به سوی تجدیدپذیری. ما به یک برنامه حداقل ۵ ساله نیاز داریم تا برای بهره برداری از انرژی‌های بادی و خورشیدی پیشرفت کنیم.»

با این حال صبح روز دوشنبه سایت نفت ما گفت وگویی را با مهرداد لاهوتی، نماینده مردم لنگرود در مجلس منتشر کرد که در آن از کمبود برق و گاز در سال جاری صحبت شده بود که اندکی پس از انتشار برخی رسانه‌ها آنرا از خروجی سایت خود حذف کردند. 

لاهوتی با اشاره به ناترازی ملموسی که در صنعت برق مشهود است، گفت: کمبود برق به حد و سطحی رسیده است که بخش های صنعتی، کشاورزی و تجاری خسارت هایی وارد کرده است که می توان گفت، جبران شان غیرقابل تصور است. این در حالی است که با شروع فصل زمستان در کنار ناترازی برق، بحران گاز هم به سراغ مان خواهد آمد که این شرایط، شرایطی نیست که برای کشوری که دارای غنای منابع زیر زمینی است، قابل قبول باشد.

این چهره در ادامه گفت: از آنجایی که کمبود برق و گاز فعالیت اقتصادی تولیدی و همچنین زندگی عادی مردم را با دشواری های زیادی روبرو می کند، کمسیون انرژی مجلس با وزارت خانه های نیرو و نفت جلساتی برگزار کردیم تا به راهکاری عملی برای برون رفت از این وضعیت نگران کننده برسیم. با این توضیح که با وجود همکاری و ارائه برنامه مدون از جانب وزارت نفت، هنوز حرکتی مثبت از سوی وزارت نیرو در این رابطه صورت نگرفته است که امیدواریم هر چه زودتر آنها هم برنامه های مدنظرشان را به مجلس ارسال کنند.

او با اشاره به بحران ذخیره نیروگاه ها افزود: در شرایطی باید راهی برای رفع ناترازی پیدا کنیم که متاسفانه گزارش های رسمی نشانگر این است که نیروگاه ها به لحاظ ذخیره مخازن سوخت شرایط بدی دارند و میزان سوختِ ذخیره شده نسبت به قبل به مقدار قابل توجهی کم شده. بنابراین وقتی زمستان برسد و فصل مصرف زیاد سوخت شروع شود، نیروگاه ها نمی توانند سوخت لازم را تامین کنند که این به خودی خود بحران زا است و کشور را با بحران سوخت روبرو می کند. آمار رسمی حاکی از آن است که در سال جاری به مقدار 19 هزار مگاوات کمبود برق داریم که این میزان با توجه به کمبود سوخت به رقم بحران زای 24 هزار مگاوات خواهد رسید که تبعات چنین حالتی اظهرمن الشمس است.

نماینده لنگرود در مجلس تصریح کرد: بر مسئولان و تصمیم گیران لازم است، بدون وقفه تلاش شان را به کار بگیرند تا در فصل زمستان فشار کمتری به دلیل کمبود گاز متحمل شویم. چرا که به دلیل افزایش مصرف، نیروگاه ها به کمبود گاز دچار خواهند شد که این می تواند به برقِ کم و در نتیجه تداوم خاموشی های گذشته منجر شود.