وفاق ملی پزشکیان و انتخابات ریاست جمهوری آمریکا

با شناسایی سرنخ بودجه خواران، مخالفان امضای FATF هم تا حدود زیادی مشخص خواهند شد

محمد صادق ربانی، عضو هیأت علمی بازنشستۀ دانشگاه

انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نه فقط برای مردم آن کشور حائز اهمیت است، بلکه به دلیل تأثیر آن در دیگر کشورها اهمیت دارد. مبارزات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از مدت‌ها قبل، ابتدا به صورت درون حزبی و سپس با رقبای دیگر آغاز می‎‌‌شود.

یک بخش مهم این مبارزات به مناظرۀ میان دو رقیب نهایی مربوط می‎‌شود. بسیاری از افراد غیر حزبی و مردد، منتظر نتایج مناظره‌های  انتخاباتی می‎مانند تا بتوانند تصمیم گیری کنند.

از نظر منافع ملی کشورمان، آگاهی از مواضع هریک از دو کاندیدا، برای تعامل یا تقابل با آن‌ها مفید خواهد بود.

در مراحل اخیر انتخابات آمریکا ترامپ رئیس جمهور پیشین از حزب جمهوری‎خواه با بایدن رئیس جمهوری فعلی به مناظره پرداختند. ارزیابی‎ها پس از اولین مناظره حاکی از برتری ترامپ بود. در نتیجه برخی از اعضای حزب دموکرات بایدن را به کناره گیری از ادامۀ کار تشویق کردند تا فرد دیگری مبارزه را ادامه دهد.

بایدن پس از چندی مقاومت، پذیرفت که ادامۀ کار را به عهدۀ فرد دیگری بگذارد و پیشنهادش برای جایگزینی خانم کاملا هریس معاون رنگین پوست خودش بود.

حزب دموکرات و سپس شخص کاملا هریس طی تشریفاتی این پیشنهاد را پذیرفتند. جایگزینی دیر هنگام مذکور برای ترامپ غیر مترقبه بود ولی در حزب دموکرات جنب وجوش بیشتری ایجاد کرد و کمک‌های ‎ مالی فراوانی برای تبلیغات انتخاباتی هریس فراهم شد.

سرانجام مناظره به مدت 90 دقیقه در فیلادلفیای آمریکا برگزار شد. پرسش‌ها از قبل به آن‌ها داده نشده بود و مجاز به استفاده از نوشته‌ای نیز نبودند. مناظره حول مسائل داخلی آمریکا و موضوعات مهم بین المللی دور می‎زد. مسائل داخلی از جمله آزادی سقط جنین، کاهش یا افزایش مالیات برای اقشار مختلف، هزینه و میزان پوشش بیمه‎‌های پزشکی، آزادی حمل اسلحه، حفاظت از مرزها برای جلوگیری از ورود مهاجرین، چگونگی تأمین انرژی از منابع فسیلی یا انرژی‎‌های پاک و بهای هرکدام، از مواردی بود که بیشترین تأثیر آن بر رأی دهندگان آمریکایی است.

هرچند استفاده از سوخت‌های فسیلی، به ویژه زغال سنگ که مورد علاقۀ ترامپ است، آلودگی‎‌های زیست محیطی را در سطح جهانی افزایش می‎‌دهد.

در این نوشته، تأثیرات برون مرزی انتخابات آمریکا و اختصاصاً در مورد کشورمان مورد نظر است.

در این مناظره چند بار نام ایران مطرح شده است که تشخیص درستی ونادرستی اظهار نظرات آن‌ها و موضع‎‌گیری کشورمان در مورد آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

خوشبختانه در مورد ادعاهای مطرح شده، راستی ‎آزمایی‎هایی توسط کارشناسان داخلی آمریکا صورت می‎گیرد و با اطلاعاتی که در کشورمان وجود دارد، هرچند به ‎صورت غیر شفاف، می توان واقعیت‌ها را تا حدود زیادی استخراج کرد. از موارد مهمی که نام ایران در مناظره مطرح شده، حمایت ایران از حماس و دیگر گروه های معارض علیه اسرائیل است. ترامپ مدعی شد که اگر بر سر کار بود، حملۀ 7 اکتبر حماس به اسرائیل هرگز اتفاق نمی ‎افتاد، چون حامی اصلی این گروه تروریستی، ایران بود و در دوران ریاست جمهوری او ایران دچار ورشکستگی شده، پولی برای ترور در اختیار نداشت و توان کمک به حماس را از دست داده بود. ترامپ اضافه کرد چون همه تحریم هایی که او وضع کرده بود توسط دولت جدید لغو شد؛ اکنون ایران 300 میلیارد دلار ذخیرۀ ارزی دارد. راستی آزمایی در مورد ادعاهای ترامپ به صورت خلاصه این بوده که اکثر ادعاها نادرست و نیازمند شواهد بیشتری هستند. در توضیحات تفصیلی تر گفته شد که ایران برای چند دهه، از جمله در دوران ریاست جمهوری ترامپ، حامی اصلی حماس بوده است. به‎ علاوه‌، مدارک کشف شده توسط نیروهای اسرائیلی از درون غزه که توسط خبرگزاری های مستقل هم تایید شده، حاکی از آن است که تهران ده‎ها میلیون دلار در دوران دولت ترامپ به خارج ارسال کرده است. دو تن از مشاوران ارشد ترامپ در امور خاورمیانه نیز در مقاله‌ای که در سال 2019 منتشر شد، ادعا کردند که ایران سالانه 100 میلیون دلار به حماس و دیگر گروه‌های تروریستی فلسطینی کمک می‌کند. در مورد ادعای لغو تحریم هایی که علیه ایران اعمال کرده بود نیز گفته شد که دولت فعلی، تحریم‌ها علیه ایران را حفظ کرده و حتی تحریم‎های جدیدی به آن افزوده است. البته دولت بایدن در تلاش ابتدایی برای مذاکره مجدد درباره توافق هسته‌ای دوران اوباما که ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شده بود، برخی تحریم‌ها را کاهش داده و معافیت‌های سازمان ملل را بازگردانده اند. از سوی دیگر بر اساس داده‌های کشتیرانی، صادرات نفت ایران طی چهار سال گذشته افزایش یافته است و کارشناسان تخمین می زنند که تهران در دوره ریاست جمهوری بایدن حداکثر توانسته است حدود 100 میلیارد دلار به دست آورد که این مقدار به میزان قابل توجهی کمتر از رقم 300 میلیارد دلاری مورد ادعای ترامپ است. همان گونه که ملاحظه می‎شود، ادعاهای ترامپ در مورد ایران تبلیغاتی و عوامفریبانه است. در عین حال نشان می‎دهد که مسائل مختلف را از دیدگاه تجارتی و اقتصادی بررسی و کنترل می‎کند.

ترامپ همچنین در اظهار نظرات تندی هریس را کمونیست و سوسیالیست می‎نامد. او را دشمن اسرائیل دانست و مدعی شد اگر هریس انتخاب شود، اسرائیل ظرف دوسال نابود می‎شود. هریس در دفاع از خود گفت حماس را یک گروه تروریستی می‎داند که 1200 نفر از مردم بی‎گناه اسرائیل را سلاخی و به تعدادی تجاوز و تعدادی را اسیر کرده است. هریس دفاع اسرائیل از موجودیت خودش را، مشروع و مجاز می‎داند ولی چگونگی این دفاع نیز مطرح و مهم است.

هریس نظر نهایی خود را چنین بیان کرد که آتش بس باید به فوریت برقرار شود، اسرا آزادشوند، غزه بازسازی شده و طرح دوکشوری باید پیاده شود. این مواضع تا حدود زیادی منطبق با موضع‎گیری های دبیر کل سازمان ملل در مورد جنگ غزه است. 

اکنون با توجه به مواضع طرفین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‎توان به امور داخلی کشورمان پرداخت. برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران برای اولین بار، چند ماه زودتر از انتخابات آمریکا صورت گرفته است. پیشی گرفتن انتخابات ایران برای دولت نوپای پزشکیان فرصتی چند ماهه فراهم کرده است تا بتواند به وعده‎ های محدود و مهمی که داده جامۀ عمل بپوشاند.

وفاق ملی، تنش زدایی، شفاف سازی و رفع تحریم‎ها جزو شعارهای پزشکیان است. وفاق ملی مهم‎ترین و در عین حال مشکل ترین وعده‎ایست که پزشکیان در تبلیغات انتخاباتی خود داده است. اما با توجه به کسب حدود 27 درصد آرای افراد واجد شرایط در انتخابات، دستیابی به وفاق ملی، شعاری بسیار دیررس می‎نماید. ولی تلاش برای تحقق شعارهای دیگر، می‎تواند افق رسیدن به وفاق ملی را هم روشن کند.

با توجه به اینکه نام ایران به عنوان مهمترین حامی حماس در جنگ ویرانگر اسرائیل علیه مردم مظلوم غزه مطرح و در مناظرۀ انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا به ‎ دفعات از آن نام برده شده، تنش زدایی در منطقه جزو اولویت‎های دولت می‏‎تواند قرار بگیرد.

تلاشهای مکرر نتانیاهو برای رویارویی مستقیم ایران و اسرائیل بیش از همه برای وادار کردن آمریکا به حمایت از اسرائیل و نجات دولت متزلزل خودش قابل ارزیابی است.

ترور اسماعیل هنیه همزمان با مراسم تحلیف پزشکیان در خاک ایران تنها یکی از تلاشهای اسرائیل برای مقابلۀ مستقیم ایران و اسرائیل بود. مواضع دولت بایدن، تمکین کامل به خواسته ‎های نتانیاهو نیست. این واقعیت را در نظرات کاملا هریس می‎توان یافت. در این شرایط گرفتار نشدن در دامی که اسرائیل پهن کرده، از طریق فرصت دادن به دیپلماسی، راهکار معقول برای برون رفت از چالش‎های پیش روی دولت ایران است. 

با نزدیک شدن به فصل بودجه نویسی، شفاف سازی در درآمدها و هزینه‎ ها، قدم مهم دیگری برای تحقق وعده ‎های رئیس جمهور است. سازمان شفافیت بین الملل رتبۀ پاکدامنی کشورمان را 149 از میان 180 کشور جهان محاسبه کرده است.

عدم شفافیت سرچشمۀ همۀ فسادهای دیگر است. امضایFATF به‎ معنای شفافیت در تعاملات مالی هست ولی مانعی برای کمک به نهضت‎های آزادی بخش دنیا نیست. بسیاری از کشورها که این پیمان را پذیرفته ‎اند به مردم غزه نیز کمک می‎کنند. مقاومتی که تا کنون برای عدم پذیرش پیمان مذکور در ایران وجود داشته، مشخصاً به کاسبان تحریم نسبت داده شده است.

اما علاوه بر کاسبان تحریم، ردیف‎های بودجه‎ ای غیر شفاف و کلانی که طی سالها در لوایح بودجه جا خوش کرده اند، کمتر از کاسبان تحریم به منافع ملی کشور ضربه نمی‎زنند. با شناسایی سرنخ این بودجه خواران، مخالفان امضای FATF هم تا حدود زیادی مشخص خواهند شد. تنها به این ترتیب است که مسیر دستیابی به وفاق ملی هموار می‎شود.