چگونه پیروزی پزشکیان به اردوگاه محافظه‌‌‌کاران ترک انداخت؟
پزشکیان رقابتی را برد که به معنای واقعی کلمه، نابرابر بود. معاون اجرایی دولت سیزدهم، رئیس ستاد رقیب بود، بسیاری از نهادهای قدرت، مقامات مختلف، روحانیت، حوزه‌های علمیه، صدا و سیما، رسانه‌های حکومتی و... برای پیروزی جلیلی شبانه روز کار کردند.
روحانی انتخابات ۱۵ تیر را رفراندوم خواند
گروه سیاسی- «مردم عزیز ایران انتخابات تمام شد و این تازه آغاز همراهی ماست. مسیر دشوار پیش رو جز با همراهی، همدلی و اعتماد شما هموار نخواهد شد. دستم را به سوی شما دراز می‌کنم و به شرافتم سوگند می‌خورم که در این راه تنهایتان نخواهم گذاشت. تنهایم نگذارید.» این نخستین پیام نماینده سابق مردم تبریز و رئیس جمهور فعلی همه مردم ایران پس از پیروزی در انتخابات چهاردهیمن دوره انتخابات ریاست جمهوری بود که روز جمعه با حضور نیمی از واجدان شرایط پای صندوق‌های رای رقم خورد. پیروزی که با توجه به شرایطی که سعید جلیلی به عنوان رقیب پزشکیان از آن برخوردار بود کمی دور از ذهن به نظر می‌رسید اما مردم توانستند این مهم را به سرانجام برسانند.
روحانی: دولت چهاردهم، دولت اول دکتر پزشکیان است و دولت سوم هیچ کس دیگری نیست
حسن روحانی در واکنش به رئیس جمهور شدن پزشکیان گفت: «اینک با وضوحی غیرقابل انکار، روشن شده است که اکثریت قاطع ملت ایران، چه آن‌ها که با رأی خود، سخنگویی اعتراض به روند موجود را برگزیدند و چه آن‌ها که با عدم مشارکت، اعتراض خود را نشان دادند، خواهان تحول جدی در وضعیت حکمرانی در کشورند و این تحول را در فرآیندی متین، مستمر و قانونمدار پیگیری می‌کنند.»
رئیس دولت‌های یازدهم و دوازدهم اضافه کرد: «یکی از محورهای بارز تقابل دو دیدگاه رقیب، حوزه سیاست خارجی کشور بود. مردم به روشنی در این همه‌پرسی ملی، به دیدگاه تعامل سازنده با جهان و بهره‌گیری از دیپلماسی هوشمندانه و عزتمندانه و احیاء توافق برجام رأی دادند. رأی روشن مردم در این انتخابات نشان داد که سیاست‌های اقتصادی و شیوه مدیریتی را که بالاترین نرخ تورم و شکننده‌ترین درجه شاخص فلاکت را در سه سال گذشته به بار آورده است نمی‌خواهند و در حوزه‌های اجتماعی هم بی‌حرمتی به زنان و سلب حق حضور فعال در فضای اجتماعی و مجازی را برنمی‌تابند.»
روحانی با رفراندوم خواندن انتخابات 15 تیر افزود: «همچنانکه کاهش مشارکت در دور اول انتخابات، پیام اعتراض به محدودسازی‌های غیرقانونی در انتخابات بود، افزایش مشارکت در دور دوم انتخابات، پیام آمادگی برای همکاری در حل مشکلات و رفع موانع را با خود داشت. باید صدای همه ملت را شنید؛ حتی صدای بی‌صدایان را. پیام نیمی از ملت که رأی ندادند و گرچه هرگز در هیچ کشوری همه ملت در انتخابات شرکت نمی‌کنند اما حاکمیت و دولت جدید ایران نباید نسبت به آرای همچنان خاموش بی‌اعتنا باشد و آنان را نادیده بگیرد و باید برای رشد مشارکت در انتخاب‌های بعدی با افزایش رضایت‌مندی و امید و رقابت در جامعه تلاش کرد.
رئیس دولت تدبیر و امید همچنین خاطرنشان کرد. «دولت چهاردهم، بر خلاف آنچه دروغ‌پردازان گفتند، دولت اول دکتر پزشکیان است و دولت سوم هیچ کس دیگری نیست.»
اما در سوی دیگر ماجرا حامیان سعید جلیلی که خود را در یک قدمی پاستور می‌دیدند با انتشار پیام‌های گلایه آمیز خطاب به حامیان قالیباف مدعی شدند که اگر قالیباف در دور نخست انتخابات کنار می‌رفت اکنون جلیلی به جای پزشکیان رئیس جمهور شده بود.
اما جلیل محبی به عنوان حامی قالیباف در توییترش نوشت: «مرکز اسناد انقلاب اسلامی در تاریخ انقلاب بنویسد: آقای سعید جلیلی دو بار انتخابات را به اصلاح طلبان تقدیم کرد.» روح‌الله مومن‌نسب، حامی جلیلی در این انتخابات اما مدعی است که انتخابات را به فیلترشکن باخته‌اند. اظهارنظری عجیب که با واکنش محمود رضوی، مشاور قالیباف مواجه شد و او نوشت: «ادامه راه شهید جمهور را مسدود کردید، با لجاجت کشور را به عقب بازگرداندید، الان اگر سکوت کنید کسی به شما نمی‌گوید لال هستید.»
کانال تلگرامی صابرین نیوز هم بخشی از نظرسنجی دانشگاه تهران (۱ تیر) را منتشر کرد که نوشته بود: مطابق این جدول، قالیباف در صورت کنار رفتن ۳۸ درصد رای به جلیلی و ۲۰ درصد به پزشکیان منتقل می‌کند (یعنی بخش قابل توجهی از آرای قالیباف به سبد پزشکیان اضافه میشد) در صورتی که جلیلی کنار برود ۴۵ درصد رای به قالیباف منتقل می‌کند و فقط ۵ درصد رای به پزشکیان می‌دهد. (یعنی بخش عمده سبد رای جلیلی به سبد قالیباف اضافه میشد)
اگر جلیلی، زاکانی و قاضی زاده کنار بروند قالیباف می‌تواند در دور اول انتخابات را تمام کند.
اما چرا اصولگرایان شکست خوردند؟
آخرین اجماع اصولگرایی در انتخابات ریاست جمهوری 1400 اتفاق افتاد که سه گرایش شورای وحدت، شورای ائتلاف و جبهه پایداری در حمایت از سیدابراهیم رئیسی به اجماع رسیدند اما از آن تاریخ به بعد آن‌ها نتوانستند اتفاق نظر جمعی را به نمایش بگذارند، به طوری که در غیاب اصلاح طلبان، انتخابات مجلس دوازدهم صحنه رقابت جدی لیست‌های اصولگرایی شد. این رقابت به انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم نیز تسری یافت و 5 نامزد اصولگرا نهایتا در رقابت با مسعود پزشکیان نتوانستند یکی شوند.
ابراهیم فیاض درباره معادلات درون اردوگاهی اصولگرایان بعد از شکست در انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم به سایت نامه نیوز نزدیک به مصطفی پورمحمدی گفت: «هم اکنون گفتمان اصولگرایی هیچ گونه چارچوب واضح و روشنی ندارد چون اصلاً کار تئوریک روی آن انجام نشده است بنابراین سلایق اصولگرایی به شدت متنوع هستند.»
این تحلیلگر مسائل اجتماعی و سیاسی با اشاره به مزیت های کمپین انتخاباتی اصلاح طلبان در اظهارنظری عجیب گفت: «آن‌ها از گفتمان‌های بسیار ساده و روشن برای جامعه استفاده کردند و مردم نیز پیام آن‌ها را خیلی راحت می‌فهمیدند اما در مقابل نامزدهای اصولگرا خیلی علمی و آکادمیک بحث می‌کردند و جامعه نیز حوصله نداشت که وقت بگذارد تا مفهوم حرف آن‌ها را دریابد.»
وی با بیان اینکه نامزدهای اصولگرا خیلی علم زده رفتار کردند، ادامه داد: «عرصه انتخابات است و نامزدهای اصولگرا روی بحث درباره برنامه های کارشناسی خود زمان تصدی جایگاه ریاست جمهوری متمرکز بودند، حال آنکه باید این مباحث را در ظرف انتخابات می‌دیدند نه آنکه بخواهند تصور کنند در جلسه‌ای با حضور کارشناسان نشسته‌اند.»
فیاض با بیان اینکه اصولگرایان الزامات انتخابات را نفهمیدند، گفت: «علت شکستشان هم همین بود. نکته دیگر آنکه آن‌ها نتوانستند مطالبات قشر متوسط را متوجه شوند اما اصلاح طلبان در عین اتخاذ گفتمان ساده، خیلی کاربردی و راهبردی اهداف نامزد مطلوب خود را برای جامعه تشریح و تبیین کردند. مفاهیمی همچون رفع فیلترینگ، آزادی و لغو تحریم خیلی ساده و قابل فهم برای جامعه بودند.»
اما برخلاف آنچه این تحلیلگر اصولگرا به آن اشاره می‌کند پزشکیان رقابتی را برد که به معنای واقعی کلمه، نابرابر بود. معاون اجرایی دولت سیزدهم، رئیس ستاد رقیب بود، بسیاری از نهادهای قدرت، مقامات مختلف، روحانیت، حوزه‌های علمیه، صدا و سیما، رسانه‌های حکومتی و... برای پیروزی جلیلی شبانه روز کار کردند.
همچنین در کنار استفاده این نهادها از پول ملت در جهت پیروزی جلیلی در انتخابات در حالی رخ داد که موج تخریب‌هایی که علیه پزشکیان در شبکه‌های اجتماعی در جریان داشت، بی سابقه و کاملاً غیر اخلاقی بود.