اعراب نگرانند که جنگ غزه، طرح‌های اقتصادی‌شان را ناکار کند

اکونومیست نوشت: همه دولت‌های عربی می‌خواهند که جنگ تمام شود و همه می‌خواهند که کسی دیگر آن را خاتمه دهد.

این پیامِ پیش پاافتاده و در عین حال بحث برانگیزِ ۲۲ عضو اتحادیه عرب و ۵۷ عضو سازمان همکاری‌های اسلامی بود و همه آن چیزی که از نشست فوق العاده یازدهم نوامبر آنان در ریاض بیرون آمد.

آنگونه که رنج‌های فلسطینیان، توجه اعراب را به خود جلب کرده و هیجانشان را شعله‌ور می‌سازد، رنج‌های سودانی‌ها یا یمنی‌ها یا سوری‌ها چنین تاثیری ندارد.

به آسانی می‌توان این نشست سران را بعنوان یک "شلوغ بازار" تخطئه کرد، همان سرشت معمول اتحادیه عرب.

چندین رهبر حاضر در این نشست، معیارهای دوگانه غرب در موضوع فلسطین را تقبیح کردند. بسیار منصفانه. اما این کار را در نشستی انجام دادند که بشار الاسد، یکی از بدترین جنایتکاران این قرن، هم به آن نشست دعوت شده بود تا درباره جنایات جنگی اسراییل موعظه کند: نماد دو رویی خود آنان.

همچنین خواستار شکسته شدن محاصره غزه شدند حال آنکه این مصر است که تقریبا در بیست سال گذشته، به این محاصره کمک کرده است. هیچیک از کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی، به اسراییل سلاح نمی‌دهد، اما البته برخی‌شان از اسراییل سلاح می‌خرند.

واقعیت‌های بین خطوط را بخوانید تا سرشت این نشست سران برایتان روشن شود. تناقضات عمیقی در دل واکنش منطقه به جنگ غزه وجود دارد.

برای مثال، بسیاری از کشورهای خلیج (فارس) دوست دارند که اسراییل از شر حماس خلاص شود حتی در شرایطی که هراس دارند چنین کاری، آتش تندروی را در کشورهای خودشان روشن کند.

آن‌ها مایلند که شبه نظامیان "محور مقاومت" ایران آسیب ببینند اما نگرانند که خودشان هم در کوران این آتش گیر بیفتند.

چندین سال است که آن‌ها از خاورمیانه تازه‌ای سخن می‌گویند که بر اقتصاد و نه ایدئولوژی تمرکز دارد. اکنون می‌ترسند که یک جنگ طولانی در غزه، چنین طرح‌هایی را ناکار سازد.

ابراهیم رییسی، رییس جمهوری (تندروی) ایران، تقریبا چهل دقیقه در این نشست حرف زد در حالی که زیر عبایش یک چفیه هم انداخته بود که نمادی از هویت فلسطینی است.

او در بخشی از سخنانش از کشورهای اسلامی خواست که برای فلسطینی‌ها سلاح بفرستند. این پیشنهاد، مودبانه نادیده گرفته شد.

چندین شرکت کننده دیگر خواهان تحریم‌های دیپلماتیک و اقتصادی علیه اسراییل شدند اما این پیشنهاد هم کنار گذاشته شد. پیشنهاد تحریم نفتی علیه اسراییل هم به جایی نرسید. همه به فکر منافع خودشان هستند.

سعودی‌ها تصمیم گرفتند که مراسم "فصل ریاض" را برگزار کنند: یک جشنواره سالانه که بخشی از برنامه محمدبن سلمان برای گشایش در محدودیت‌های فرهنگی کشور است. این کار انتقاداتی را برانگیخت:

ولیعهد می‌خواهد مردم در ریاض تفریح کنند در حالی که مردم در غزه می‌میرند. این انتقادات، موجب آزردگی سعودی‌ها شد: گویی فقط آن‌ها جشن گرفته‌اند و بقیه‌ی منطقه عزادارند!

انتهای داستان؛ بیشتر منطقه همان زندگی معمول خود را دارد. حتی ایران هم تا به اینجا حدی از عملگرایی را در مهار رفتار خود نشان داده است. گفتگوی رو در روی بن سلمان و رییسی نشان داد که آشتی آن‌ها هنوز برقرار است. هیچکس– دست کم در حال حاضر_ خواهان یک جنگ منطقه‌ای نیست.

در درازمدت اما، رخدادهای شش هفته گذشته یه ما یادآوری می‌کند که آرامش اخیر خاورمیانه، شکننده است.

این منطقه هنوز هم در تقاطع یک منازعه بی پایان و پایان دادن به منازعات گرفتار است و جنگ غزه، تنها این گزینه را صیقل داده است.

محمدالیحیا عضو سعودی مرکز بلفر در دانشگاه هاروارد می‌گوید: "اگر اردوگاه صلح شکست بخورد، باید در انتظار یک جنگ گسترده‌تر بود." اما برای موفقیت صلح، اسراییل باید امتیاز بدهد که بعید است. هرچند هیچ تحولی همچون توافق صلح با فلسطینی‌ها نمی‌تواند ایران و نیابتی‌هایش را تضعیف کند اما به نظر نمی‌رسد که دولت راستگرای اسراییل و دولت بی اعتبار فلسطینی، آماده احیای گفتگوهای صلح باشند.

با اینهمه، آغاز گفتگوهای صلح، بهترین امیدواری دولت‌های عربی است. آمریکا آن‌ها را ترغیب کرده که در یک نیروی بین المللی برای تامین امنیت غزه پس از جنگ مشارکت کنند. فیصل بن فرحان، وزیر خارجه سعودی در یک گفتگوی مطبوعاتی پس از نشست سران کنفرانس اسلامی، به خبرنگاران گفت که از او درباره شرایط بعد از جنگ غزه سوال نپرسند. وی گفت: "تنها آینده، همان یک آتش بس فوری است و این موضع یکپارچه اعراب است."

دیپلمات‌های عرب می‌گویند که هرچه این جنگ بیشتر به درازا بکشد، دشوارتر بتوان تصور کرد که در آینده چه رخ خواهد داد.