نگاهی به کارنامه زاکانی؛ مسئله شهرداری، حجاب است یا ترافیک؟

مستقل: علیرضا زاکانی شهردار تهران با تاکید بر مواجهه با بی‌حجابی در خصوص  عملکرد شهرداری پیرامون اقدامات صورت گرفته در رابطه با حوزه عفاف و حجاب گفت: «از ۵ ماه گذشته کار ایجابی در رابطه با مساله حجاب‌ را در ایستگاه‌های مترو آغاز کردیم و مطابق قوانین کشور در این رابطه پیش می‌رویم، مواجهه یگان حفاظت شهرداری با بی‌حجابان‌ در قدم نخست اطلاع‌رسانی سپس تذکر و سپس ممانعت از ورود به ایستگاه‌های مترو است.»

این سخنان چشم‌اندازی است از سیاست های آتی شهرداری تهران، شهری که مشکلات عدیده در حوزه‌های ترافیک و مدیریت شهری دارد و ابرشهر ۱۵ میلیونی تهران در لیست شهرهای «زیست پذیر» میان ۱۷۲ شهر رتبه ۱۶۳ را کسب کرده و هم‌ردیف کراچی، طرابلس و دمشق در میان ۱۰ شهر پایین رتبه‌بندی قرار دارد.

با این مقدمه، اولویت اجرایی شهردار تهران ایجاد یگان حفاظت شهرداری برای مواجهه با بی‌حجابان و جلوگیری از ورود آنان به مترو است. همچنین در فروشگاه‌های شهروند که از مراکز مالی زیرمجموعه شهرداری است، «طرح تذکر لسانی حجاب» آغاز شده و افکار عمومی و رسانه‌ها را به حواشی بحث حجاب وارد می‌کند. 

غلامعباس ترکی، معاون حقوق عامه پیشگیری از وقوع جرم دادستان کل کشور ۱۸ بهمن پارسال در میان جمعی از نمایندگان رسانه‌ها سخنانی در باب مسائل حقوق عامه به زبان آورد که بخشی از آن درباره آلودگی هوا و اجرای قانون هوای پاک بود. او تأکید کرد که دادستانی کل کشور، 103 مصداق عمده حقوق عامه که موضوع تکلیف دستگاه‌های مختلف است را به دستگاه‌ها ابلاغ کرده و از جمله این مصادیق، موضوع محیط زیست است و یکی از مهم‌ترین ارکان آن آلودگی هواست که با اجرای قانون هوای پاک می‌توان از شدت و حدت آن کاست.

شهرداری تهران یکی از دستگاه‌هایی است که نسبت به اجرای قانون مورد اشاره و رفع آلودگی هوا وظایفی دارد؛ اما معاون دادستان به صراحت آن را متهم به ترک فعل و کوتاهی در انجام وظایف معرفی کرده است.

شهرداری متهم آلودگی هوا

ترکی گفته است: «در سال چند هزار میلیارد تومان جریمه ورود خودرو به محدوده طرح ترافیک وصول می‌شود اما این مبلغ به تأمین نیازمندی‌های اجرای قانون هوای پاک تخصیص داده نمی‌شود. همچنین فرسودگی ناوگان شهری عامل آلودگی شهر تهران است و تا این موضوع نشود آلودگی هوا را در تهران خواهیم داشت.»

شهرداری باید به سهم خود در کاهش آلودگی هوا از طریق حمل و نقل عمومی و طرح ترافیک کوشا باشد، اما در این باره طبق قانون عمل نکرده؛ زیرا شهرداری‌ها موظف به فراهم آوردن سامانه‌های حمل و نقل عمومی برای تامین تردد راحت شهروندان در قبال محدودیت‌هایی طرح ترافیک، شده‌اند و همانطور که اعمال محدودیت در محدوده طرح ترافیک می‌شود، شهرداری تهران موظف به فراهم کردن امکانات مناسب حمل و نقل عمومی است.

فعلا ابراز امیدواری‌ زاکانی

آلودگی هوا از مباحث مطرح‌شده رسانه‌ها در نشست خبری روز گذشته علیرضا زاکانی، شهردار تهران بود. او در پاسخ به سؤالی مبنی بر اقدامات شهرداری تهران در حوزه کاهش آلودگی هوا ابراز امیدواری کرد تا 500 اتوبوس دوکابین وارد حمل‌ونقل شهری شود و علاوه بر آن یک‌هزار دستگاه اتوبوس دیگر در 6 ماهه اول و یک‌هزار دستگاه دوم هم در 6 ماهه دوم وارد ناوگان اتوبوس شهری تهران شود!

زاکانی همچنین از در دستور کار بودن نوسازی تاکسیرانی و استفاده از ون‌های جدید خبر داد و گفت: بازسازی ناوگان مترو نیز به‌صورت جدی در دستور کار قرار گرفته است تا 29 رام اورهال شود.

او همچنین در تشریح برنامه‌های شهرداری برای مقابله با آلودگی هوا در پاییز و زمستان پیشِ‌رو گفت: إن‌شاءالله کمتر در شرایط وارونگی هوا قرار بگیریم!

زاکانی که در سال‌های قبل سیاست‌مداری را تمرین کرده، زمانی که در مواجهه با پرسشی درباره صدور کیفرخواست دادستانی تهران در حوزه اجرای قانون هوای پاک علیه مدیران شهری تهران، از مسئولیت ارگان تحت امرش شانه خالی و به این گفته بسنده کرد که؛ این کیفرخواست برای دوره قبل است.

زاکانی همچنین در توضیح در خصوص برنامه‌هایش برای رفع معضل و مشکل ترافیک هم از «امیدواریم» و «إن‌شاءالله» استفاده کرد و در بخشی از سخنانش گفت: در ترافیک تهران حدود 66 درصد با خودروی شخصی تردد دارند و 34 درصد هم حمل‌ونقل عمومی را دنبال می‌کنند؛ إن‌شاءالله تا پایان سال بنا داریم این میزان را 11 درصد افزایش دهیم و به 45 درصد در حوزه حمل‌ونقل عمومی برسانیم.»

تشکر زاکانی از دولت 

زاکانی سپس بخشی از سخنانی که در تشریح برنامه‌هایش درباره کاهش آلودگی هوا را به زبان آورده بود را در خصوص برنامه‌های شهرداری در خصوص رفع معضل ترافیک بازگو کرد و البته ابراز امیدواری کرد که در سه سال اینده 70 درصد ترددها شهری در تهران با استفاده از خودروهای عمومی انجام شود.

او بعد از این اظهار امیدواری، از دولت محترم به‌ویژه آیت‌الله رئیسی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت کشور تشکر کرد.

شهردار تهران همچنین این را گفت که به‌دنبال توسعه حمل‌ونقل عمومی هستیم تا کمر ترافیک شکسته شود.

مسأله زاکانی حجاب است

اما در کنار معضلاتی که تبعات آن دامن‌گیر بسیاری از خانواده‌ها شده است، زاکانی برنامه‌های شهرداری تهران در حوزه حجاب را برشمرد و آن را موضوعی شرعی عنوان کرد که سلیقه‌ای و فردی نیست. زاکانی گفت: «کسی حق ندارد به زندگی افراد سرک بکشد اما موضوعات اجتماعی و شهر در جامعه متفاوت است.»

او با تأکید بر اینکه قبل از اتفاقات چند ماه گذشته و پس از واقعه درگذشت مهسا امینی که کشور را در التهاب فرو برد، موضوع حجاب در برنامه‌های شهرداری تهران قرار داشت، افزود: «معتقد بودیم خیلی از عزیزانی که حجاب را رعایت نمی‌کنند به‌نوعی به‌دلیل شرایطی است که اگر ما اطلاع‌رسانی و به آن‌ها خدمت کنیم و موجودیت اجتماعی خود را پاس بداریم، خیلی از این موارد شرایط جدیدی پیدا می‌کند. در این مسئله مواجهه ما بسیار شفاف بود و درصد قابل‌توجهی از افراد هم رعایت می‌کردند.»

آیا شهرداری وظایف خود را می‌داند؟

درست است که شهرداری معاونت اجتماعی و نیز معاونت فرهنگی دارد، اما به نظر می‌رسد در دَرک شرح وظایف این معاونت‌ها باید بازنگری از سوی زاکانی و اطرافیانش شود، زیرا شهرداری به معنای محلی برای اعطای خدمات به شهروندان است و نه تعیین و تکلیف مشی زندگی اجتماعی که در قالب اجرای قوانین از سوی دستگاه‌های متولی مانند وزارت کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

می‌توانیم این ادعا را مطرح کنیم که مدل تلاش شهرداری تهران برای امری که مراقبت از عفاف و حجاب در جامعه صورت می‌گیرد برای تحقق برنامه‌های سیاسی و حزبی است وگرنه، واکنش زنان و مردان در قبال مواردی مانند جداسازی واگن‌های زنان از واگن‌های مردان با استفاده از پرده‌کشی و نصب موانع دیدی، واکنش تأییدی نیست و اغلب اظهار نظرها در فضای مجازی بر خلاف آن چیزی است که زاکانی آن را جداسازی واگن‌های زنان از مردان عنوان می‌کند.

به هر حال نشست اخیر علیرضا زاکانی، شهردار تهران حاکی از دو نکته مهم بود، اینکه شهرداری برای تحقق اهدافی که سال‌ها در انتظار آن هستیم استراتژی «امیدواریم» و «إن‌شاءالله» استفاده می‌کند و اینکه تمرکز مدیریت شهری و هزینه‌کرد منابع تهران به جای تسریع در پروژه‌های عمرانی صرف اموری می‌شود که بالذات جزو وظایف شهرداری نیست.