دود سفید برای تغییر یا تنش‌زدایی در عرصه ملی
احمد قویدل - فعال مدنی
بوی کبابی که به وقت ناهار بوستان‌های شهرهای مختلف کشور را در ماه رمضان فرا گرفته بود، پیامی بود که مردم در مسالمت‌آمیزترین شکل به حاکمیت اعلام نارضایتی نمودند؛ اگر به بوی کباب و "دود سفید" دنبه رقص و شادی شهروندان فارغ از جنسیت را در بوستان‌های شهر بیفزاییم، پیام روشن‌تری از میزان نارضایتی بسوی حکمرانان در روز سیزده بدر ارسال شد. بی‌تردید وقتی مقاومت برخی زنان و دختران را در مقابل حجاب اجباری را هم به این مجموعه "نافرمانی مدنی" اضافه کنیم، پیام صراحت بیشتری برای حکمرانان دارد و آن‌ها را به حکمروایی به جای حکمرانی دعوت می نماید.
اگرچه قبل از سیزده بدر یک سطل ماست بر سر دو خانم بی‌حجاب آوار شد و انعکاس گسترده بین‌المللی یافت اما سیاست تحمل متکی بر تعقل‌گرایی حاکمیت در هنگام برگزاری مراسم ملی سیزده بدر سیاست درستی بود که از تحمیل هزینه به نظام در شرایطی که نظام وارد فاز اجرایی سیاستگذاری‌های جدید در حوزه دیپلماسی بین‌المللی است، جلوگیری نمود. برخوردهای پراکنده و قلیل نیروی انتطامی در برخورد با مردم با توجه به مدارای عملی گسترده قابل چشم پوشی است.
در اینکه این اَشکال نافرمانی مدنی با انگیزه‌های متفاوتی انجام می‌شود تردیدی نیست ولی مجموعه این انگیزه‌ها یک مخرج مشترک دارد، که در بطن خود پیام بخش قابل توجهی از مردم را که خواهان تغییر وضعیت موجود هستند، به حکمرانان با شفافیت می‌رساند.
اگر فقط تورم را به عنوان یکی از مهمترین انگیزه‌های این نافرمانی‌های مدنی بدانیم، لامحاله برای تحقق شعار سال نظام تغییر سیاستگذاری در حوزه‌های مختلف ضرورت تام دارد. اگر حاکمیت به درستی اشتباه استراتژیک خود را در رابطه با عربستان و دیگر کشورهای عربی منطقه را پذیرفت و فضای دیپلماسی کشور را از انفعال خارج کرد، باید با شجاعت و درایت تغییرات جدی در حوزه‌های دیگر اعم از اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایجاد نماید.
مهار تورم بدون رفع تحریم‌ها چندان قابل تحقق نیست. دیپلماسی دوستی با شرق حاکمیت، به تنهایی قادر نیست شعار سال را محقق نماید. انفعال در برابر انزوای سیاسی ایران توسط کشورهای اروپایی که در سایه فعالیت‌های مستمر اپوزیسیون خارج از کشور شدت یافته است، عواقب وخیمی اقتصادی دارد که از موانع مهم در مهار تورم خواهد بود.
شایسته است در این شرایط از اقداماتی که منجر به واکنش‌های هیجانی مردم می‌شود به شدت پرهیز نمود. اگر نظام جمهوری اسلامی سیاست تنش‌زدایی را در امور بین‌المللی در دستور کار قرار داده است، در حوزه ملی نیز این سیاست باید در دستور کار حکمرانان قرار گیرد.
باید خاطر نشان کرد همانطور که سیاست‌های تنش‌زدایی اخیر دستگاه دیپلماسی موجبات عصبانیت جنگ‌افروزان به خصوص دولت دست راستی اسرائیل را فراهم کرده است، سیاست‌های تنش‌زدایی در عرصه ملی نیز موجب مخالفت و عصبانیت تفکرهای دست راستی داخلی قرار می‌گیرد.
اگر حکمرانان می‌توانند چشم بر روی سختی زندگی اقشار ضعیف و متوسط جامعه ببندند و در جبران تورم لجام‌گسیخته افزایش غیرمنطقی و نامتناسب با رشد تورم حقوق کارگران را افزایش دهند، قطعا می‌توانند با خویشتن‌داری و وفاداری به فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در حوزه ترویج حجاب از ایجاد تنش‌های جدید در جامعه جلوگیری کنند. واقعیت تلخ این است که قیمت‌ها از درصد افزایش حقوق مردم چنان پیشی گرفته که سختی تامین معاش را به اقشار متوسط نیز سرایت داده است. آمارهایی از میانگین مصرف پروتئین در کشور ارائه می‌شود بسیار نگران کننده است. تمرکز تلاش‌های دولت برای مهار تورم اولین گام برای تحقق شعار سال است. تلاش برای پایان دادن و یا حداقل کاهش سطح تحریم‌ها، افزایش ارزش پول ملی یک تلاش همه‌جانبه و مهم است. این تمرکز فقط با تنش‌زدایی در عرصه ملی راه موفقیت را می‌گشاید. تنش‌های ملی به صورت روزانه موضوعات مرتبط با حقوق بشر را به چالش می‌کشد و بستر فعالیت‌های اپوزیسیون خارج نشین را فراهم می‌آورد.
اینکه دولت در حدود و ثغور ساختارهای دولتی برای رعایت حجاب مورد نظر حاکمیت (حجاب کامل و شل حجاب) منطق اقتداری دارد، سرایت دادن این سیاست به بخش خصوصی و اصناف سیاستی است که نه تنها به نفع نظام تمام نمی‌شود بلکه منجر به گفتمان‌هایی می‌شود که موجب وهن نظام و علیه دین تمام خواهد شد.
"خانم حجابتان را رعایت کنید. می‌شناسید این‌ها را، درب اینجا را می‌بندند." این جمله و بدتر از آن را در این مدت نگارنده بارها در محیط‌های مختلف شنیده‌ام. این جملات نه امر به معروف است و نه اثر مثبتی در جامعه دارد بلکه و در دراز مدت نتیجه عکس برای نظام خواهد داشت. این یک تقاضای ملتمسانه فروشنده به خریدار است که اتفاقا همدلی دوجانبه ایجاد می‌کند. خانم حجابتان رعایت کنید. این‌ها را که می‌شناسید!! سیاست تنش‌زدایی در حوزه بین‌المللی به موازات تنش‌زدایی در عرصه ملی موفق می‌شود.