علی بیگدلی کارشناس حوزه بین‌الملل در گفتگو با مستقل:
دلیل گرایش چین به خاورمیانه، وسعت صادرات انرژی از این منطقه است
بیگدلی می‌گوید: دلیل گرایش چین به خاورمیانه این است که بیشترین حجم صادرات انرژی از این منطقه صورت می‌گیرد. چین سال گذشته حدود ۵۰ میلیارد دلار نفت و محصولات نفتی از عربستان خریداری کرده و همینطور مشتری خوبی برای نفت ایران است
در مدت ۷ سال اخیر مناسبات بسیاری در منطقه خاورمیانه رخ داده است و چهره‌های دولت‌ها دچار تغییراتی شده‌اند و ایران نیز، نیازمند بهبود چهره خود به ویژه در بین کشورهایی است که در خاورمیانه با آن‌ها همزیستی دارد. اما سؤال این است که آیا احیای روابط ایران و عربستان بر مناسبات بین‌المللی ایران و اصلاح چهره ایران در حوزه بین‌الملل موثر است؟
این سوال را با علی بیگدلی کارشناس مسائل بین‌الملل مطرح می‌کنیم. بیگدلی در این باره به «مستقل» می‌گوید:
«ما هنوز از محتویات این مذاکرات خبری نداریم ولی به هر حال آنچه تا الان اتفاق افتاده، می‌تواند خبر خوشی باشد برای اینکه ایران هم به دلیل شرایط داخلی که در چند ماه گذشته اتفاق افتاده و هم به دلیل مسائل منطقه‌ای و فضای بین‌المللی، مقداری در انزوا و جدا افتادگی جهانی قرار گرفته بود و امیدواریم که احیای روابط با عربستان نقطه‌ای برای تغییر دیپلماسی و سیاست خارجی ایران بشود که بتواند مشکلاتش را با کشورهای همسایه بهبود ببخشد.»
او ادامه می‌دهد: «تنش‌زدایی در روابط با کشورهای همسایه جزء سیاست‌های اصلی ایران است، بنابراین از سرگیری رابطه با عربستان می‌تواند نقطه امیدواری برای سیاست خارجی ایران باشد. اگر بتوانیم همچنان که اعلام شده ظرف ۲ ماه دست به تبادل سفیر بزنیم به نقطه امیدوارکننده‌ای می‌رسیم و این خودش باعث خواهد شد که مقدمات خروج ایران از انزوای موجود مهیا شود.»
خروج از انزوایی که بیگدلی به آن اشاره دارد، شروطی دارد که خود وی در توضیحش می‌گوید:
«ضرورت دارد که ما نگاه جدیدی به منطقه داشته باشیم. ما در سیاست‌های منطقه‌ای خود خیلی موفق نبودیم مخصوصاً اخیراً که کشورهای عربی یعنی عراق و سوریه رفته رفته به سمت دنیای عرب قدم برمی‌دارند و به احتمال خیلی زیاد یکی از خواسته‌های عربستان این است که ایران پای خود را از کشورهای عربی یعنی عراق و سوریه و لبنان و همینطور یمن خارج کند.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه می‌دهد:
«به نظر می‌رسد سیاست ما در کشورهای عربی دارد به پایان خود نزدیک می‌شود و این می‌تواند روزنه جدیدی باشد برای این که ما از آن چهره انزوا و جدا افتاده رها شویم که می‌تواند نقطه خیلی مطلوبی برای ما باشد. حالا اینکه تا چه اندازه بتوانیم از این فرصت استفاده کنیم نیازمند مؤلفه‌ای دیگری است و فقط به این نیست که با برقراری رابطه با عربستان سعودی بتوانیم منطقه را به نفع خودمان نوسازی کنیم، بلکه باید نوع نگاه خودمان به منطقه را تغییر دهیم. ما در منطقه از محبوبیت بالایی برخوردار نبودیم و نگاه بیش از حد ما به برخی کشورها و سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی و تسلیحاتی و انسانی که در این منطقه کردیم به نتیجه مطلوب نرسید و به نوعی دنبال این بودیم که در کانون‌های امنیتی و سیاسی و نظامی تاثیرگذاری داشته باشیم که در این هم خیلی موفق نبودیم؛ از جمله در عراق که در همسایگی ما پول‌های ما را بلوکه کرده است.»
بیگدلی تأکید می‌کند:
«باید از این وضعیت خارج شویم و نگاه خودمان به منطقه و نیز به فضای بین‌الملل را تغییر دهیم تا بتوانیم فضای ملتهب و داخلی را التیام ببخشیم. هر روز که می‌گذرد دولت بیشتر به این پی می‌برد که گسلی بین خودش و ملت ایجاد شده که هر روز عمیق‌تر و گسترده‌تر می‌شود. اول باید این وضعیت جبران شود و مسأله احیای روابط با عربستان می‌تواند نقطه آغازی باشد برای حرکت کردن از این نقطه کور به سمت روشنایی.»
از بیگدلی این سؤال را می‌پرسم که آیا میانجیگری احیای روابط توسط چین معنی خاصی دارد؟ او در پاسخ می‌گوید:
«همه دنیا تاکنون وجود چین را بر پایه اقتصاد و تجارت و بازاریابی می‌شناخت اما اخیراً چینی‌ها به این نتیجه رسیدند که اتکا به مسائل اقتصادی سطح تزلزل‌پذیری آن‌ها را خیلی بالا خواهد برد، مخصوصاً دور شدن چین از بازار آمریکا که حجم مبادلات این کشور که قبلآً حدود ۶۵۰ میلیارد دلار بود و الان کاهش پیدا کرده است؛ بنابراین چینی‌ها به دنبال تقویت جایگاه خود هستند و یکی از نقاط هدف آن‌ها در این خصوص منطقه خاورمیانه است.»
استاد دانشگاه می‌افزاید:
«دلیل گرایش چین به خاورمیانه این است که بیشترین حجم صادرات انرژی از این منطقه صورت می‌گیرد. چین سال گذشته حدود ۵۰ میلیارد دلار نفت و محصولات نفتی از عربستان خریداری کرده و همینطور مشتری خوبی برای نفت ایران است. بنابراین الان به این نتیجه رسیده که فقط اتکا به مسائل اقتصادی و تجاری کافی نیست و به دنبال این است که مقداری چهره نظامی، امنیتی و سیاسی به خودش بگیرد.»
بیگدلی ادامه می‌دهد:
«میانجیگری برای احیای روابط ایران و عربستان کاملاً به نفع چین بود که آن را انجام داد. این کشور رقابتی با آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها دارد و در این راستا در اقدامی بی‌سابقه رئیس جمهور این کشور از شیخ‌نشین‌های خلیج فارس دیدن کرد. ایران هم به چین نزدیک است و هم آن‌ها به عربستان نزدیک هستند؛ بنابراین نقش چین در این موضوع بسیار مهم بوده و پرستیژ چین را در منطقه بالا برده است.
وی تأکید می‌کند: «چین در حال حاضر به دنبال سرمایه‌گذاری کلان در منطقه ماست و قراردادهای ۲۵ ساله با همه کشورهای منطقه منعقد می‌کند و همین امر به این کشور یک چهره و جلوه سیاسی، نظامی و امنیتی می‌بخشد که می‌تواند در آینده به زیان غربی‌ها تمام شود.»