قانونی نانوشته می‌گوید در سیاست دوست و دشمن دائمی نداریم

مستقل: ظاهراً برجام را باید برای همیشه تمام شده دانست. شاید هم زمانی که مشخص شد، ابراهیم رئیسی قرار است بعد از دولت روحانی سکان‌دار زمام امور باشد باید به این نتیجه می‌رسیدیم که توافق هسته‌ای از دستور کار نظام سیاسی خارج شده است.
آمدوشد دولت‏‌های مختلف ظهور یافته پس از انقلاب اسلامی، نشان‏‌دهنده واقعی بودن تغییرات در سیاست خارجی در عین حفظ برخی اصول ثابت است. روی کار آمدن دولت سیزدهم نیز حامل برخی عناصر جدید یا دست‏‌کم روایت‏‌های جدید از اصول مزبور است. بر این اساس، سیاست خارجی دولت سیزدهم به مثابه یک گفتمان، حامل و حاوی عناصر خاصی است که آن را از گفتمان‏‌های قبل و بعد از خود متمایز می‏‏‌سازد. پرسش آن است که چگونه می‏‌توان سیاست خارجی دولت سیزدهم را در قالب منظومه گفتمانی ارنستو لاکلاو و شانتال موف، مفهوم‏‌سازی کرد؟ در این راستا، «انقلابی‌گرایی عملگرایی» یا به تعبیر دیگر «چندجانبه‏‌گرایی عدالت ‏‌محور» به مثابه نقطه کانونی (دال مرکزی) گفتمان سیاست خارجی دولت مزبور در نظر گرفته می‏‌شود که به عناصر پیرامونی خود از قبیلِ: راهبرد خنثی‏‌سازی تحریم و متوازن‏‌سازی هوشمند روابط خارجی اقتصادی و سیاسی از طریق دو مکانیسم استراتژی «نگاه به شرق» و «سیاست همسایگی»، و همچنین راهبرد مقاومت، پی‏‌ریزی نظام بین‏‌الملل عادلانه مبتنی بر چندجانبه‏‌گرایی، راهبرد ضدتحریم از طریق دو مکانیسم پپگیری همزمان با خنثی‏‌سازی تحریم (به مثابه راهبرد) و سیاست رفع تحریم (به‏‌مثابه تاکتیک) و نهایتاً سست کردن پیوند میان سیاست خارجی با معیشت و اقتصاد ملی، معنا و مفهوم می‌‏بخشد.

 عبدالرضا فرجی راد کارشناس حوزه بین‌الملل در گفت و گو با «مستقل» در این رابطه اظهار داشت:
قانونی نانوشته رأی به این می‌دهد که در سیاست دوست و دشمن دائمی نداریم. یعنی اصرار به مجادله همیشگی ریشه در اراده و تفکر هیجانی و خارج از چارچوب منطق دارد. به این معنی که اگر بنا بود، کلیه تحرکات دیپلماتیک بر پایه و اساس مصالح نظام سیاسی و منافع عمومی باشد، در چند مقطع باید به این تصمیم می‌رسیدیم که با راهکارهای علمی و منطقی رابطه با آمریکا را تا جایی که فضا را برای کاهش تهدید و تحدیدها فراهم سازد، از حالت مقابله ۱۰۰ درصدی، حتی‌المقدور به حالت تعاملی می‌رساندیم. اما با تاًکید موکد بر نظرات سیاسی و جناحی، این فرصت مملو از بهره را از خودمان سلب کردیم تا دلار به نزدیکی کانال ۵۰ هزار تومان رسید و بالطبع معیشت مردم تنگنای بیشتری را متوجه خود می‌بیند.
استاد ژئوپلیتیک در ادامه سخناش گفت:

نکته هزینه‌ساز دیگری که آشکارا مصالح ملی را با چالش‌هایی جدی مواجه کرده است، چیزی جز «موازی کاری» نیست. دولت به عنوان مسئول اصلی اجرایی و سیاست‌گذاری از مردم رأی می‌گیرد تا دیدگاه و تفکرات خود را در امور جاری و ساری کند. مثلاً مردم به دولت روحانی با این ذهنیت رأی دادند که تنازع هسته‌ای به سرانجامی مطلوب برسد. در همین راستا آقای ظریف قدم‌های مثبت و راهگشایی برداشت. اما همزمان گروه‌هایی که به لحاظ سلیقه سیاسی در برابر دولت‌های یازدهم و دوازدهم قرار داشتند و بر همین اساس هم مخالف برجام و اساساً هر نوع مذاکره‌ای با غرب بودند، با سوء استفاده از ساختار سیاسی بنا بر مداخله‌جویی گذاشتند و در نهایت هم توانستند، موضوع توافق با غرب را حاشیه‌نشین کنند تا بتوان گفت، رأی اکثریت مردم توسط جریانی که اقلیت را نمایندگی می‌کند، خنثی و بی‌اثر شد.

سفیر پیشین ایران در نروژ افزود:

درباره تحرکات هزینه‌ساز همچنین می‌توان به افراط و تفریط اشاره کرد. در واقع این نوع رفتار هم در سیاست خارجی، هم در حوزه مهم اقتصاد و هم در سایر بحث‌های دیگر آسیب‌های زیادی وارد کرده است. من نمی‌دانم این پدیده هزینه‌ساز چرا و چطور در دهه ۹۰ پررنگ شد و خسارت‌های زیادی زد. ایران باتوجه به رویکردی که در مواجهه با نظام بین‌الملل و به ویژه کشورهای غربی دارد، در معرض تهدید و تحدید است و ما به جای اینکه با تکیه بر عقل‌مداری و واقع‌بینی، به فکر مدیریت شرایط دشوار باشیم، با طرح اظهارات و همچنین وعده‌هایی که معلوم است، مورد موافقت قرار نمی‌گیرد، کار را خرابتر و در نتیجه گرفتاری‌مان را بیشتر و شدیدتر می‌کنیم. به نظرم ساختار سیاسی و اجتماعی باید نسبت به این رفتار غلط و بد حساس شود تا بلکه بساط تندروها برای همیشه جمع شود.
عبدالرضافرجی راد در پایان گفت:

متاسفانه باید اذعان داشت، فعلا قرار نیست مشکلی از مشکلات رفع شود و در نتیجه، گره‌های معیشتی مردم به جای باز شدن روز به روز کورتر خواهد شد.