چرا مازوت می‌سوزانیم؟
امیررضا نظری
روزنامه‌نگار
گزارش‌های هواشناسی از کاهش شدید دمای اکثر نقاط کشور در این هفته خبر می‌دهد.
کشور ما با که خشکسالی طولانی‌مدت درگیر بوده در چنین روزهایی انتظار زمستان پربارشی را می‌کِشد.
درحالیکه برودت زمستانی امسال معضل کمبود گاز و سوخت نیروگاه‌ها را تشدید خواهد کرد، راه حل مدیران دولتی طبق معمول دست به دعا برداشتن است.
زیرا بحران گاز از همیشه جدی‌تر است و کمبود گاز طبیعی، نیروگاه‌های کشور را به سوزاندن سوخت ارزان و پرآلودگی مازوت سوق داده است.
در این شرایط ممکن است مردم در بسیاری از نقاط کشور با کاهش فشار یا قطعی گاز مواجه شوند و از طرفی در خارج از خانه، قربانی حجم بالای آلودگی هوا شوند.
برای کشورهایی که با آزمون و خطا حل مشکل می‌کنند هیچ راهی جز دعا و استغاثه وجود ندارد، اما راه حل اصلی این مشکل در سیاستگذاری بلندمدت و اصلاح چندین دهه سیاست‌های غلط در حوزه انرژی است.
اصلاح الگوی مصرف ذاتا یک پروژه دولتی پرهزینه است و با نوشتن جمله قصار روی قبوض برق و گاز و بیلبوردهای شهرداری امکان‌پذیر نیست. سالانه در جهان چندین میلیارد دلار خرج "مدیریت سویه مصرف" می‌شود و اصلاح الگوی مصرف یکی از محرکه‌های اصلی پیشرفت صنعتی در جهان است. همه این‌ها نشان می‌دهد کلید حل مشکل نه در دست مردم که در دست دولت و هیولای خصولتی سوار بر انرژی است. با این حال، در این شرایط گزینه‌هایی پیش روی مردم هست که اندکی از مصائبِ زمستانِ سختِ پیشِ رویِ شهروندانِ دومین تولیدکننده‌یِ گازِ طبیعی در جهان بکاهد.
در شرایطی که دولت(ها) برای حل مشکل بی‌انگیزه‌اند و ناتوان، از مردم درخواست می‌کنیم با استفاده از روش‌های مختلف از مصرف انرژی خود بکاهند تا مجبور به تحمل تاریکی و سرمای طولانی نباشند.
نکته اول این است که مصرف برق باید کاهش یابد. کاهش مصرف برق یعنی بار کمتر برای نیروگاه و بار کمتر برای نیروگاه یعنی نیاز کمتر به مازوت. برای سالم ماندن ریه و مغز کودکان خود، مصرف برق خود را تا حد امکان کاهش دهید. تغییر لوازم آشپزخانه قدیمی و پرمصرف، همچون یخچال در این شرایط اقتصادی ممکن نیست. اما می‌توان در این مدت کمتر از ماشین لباس‌شویی، ظرفشویی و ماکروفر و غیره استفاده کرد. در صورتی که مجبور به استفاده از این وسایل هستید، لطفا پس از ساعت 23 و تا پیش از 10 صبح وسایل برقی پرمصرف خود را روشن کنید و از هرگونه استفاده از وسایل برقی پر مصرف مانند اتو، توستر و... در ساعات 16 تا 21 بپرهیزید. درصورتی که هنوز از لامپ‌های حبابی قدیمی استفاده می‌کنید، لطفا در سریع‌ترین زمان ممکن آن‌ها را با لامپ‌های LED تعویض کرده. توصیه می‌شود لامپ‌های کم‌مصرف رشته‌ای را هم برای افزایش بازدهی و نور و کاهش مصرف با لامپ‌های LED جایگزین کنید. لطفا سیستم‌های روشنایی و برقی را پس از ترک اتاق یا منزل خاموش کنید.
نکته دوم در خصوص گرمایش و کاهش گاز مصرفی است. درزگیری دقیق پنجره‌ها اولین اقدام پیش روی شما برای گرم کردن خانه است. پس از آن و در صورتی که پنجره‌های شما دوجداره نیستند فورا با استفاده از مواد عایق همچون پرده‌های ضخیم یا پلاستیک اقدام به عایق کردن پنجره‌های اضافی کنید. این اقدام مصرف گاز خانه شما را تا 50 درصد کاهش می‌دهد. توصیه می‌شود همه پنجره‌ها را نپوشانید که نیاز به روشن کردن لامپ‌های اضافی نداشته باشید. اگر اتاق یا اتاق‌هایی در خانه شما استفاده نمی‌شوند با استفاده از چادر یا پتو درزهای درهای آن‌ها را بگیرید و در صورت امکان از باز کردن آن‌ها پرهیز کنید. در شب‌های بسیار سرد توصیه می‌شود درب تمام اتاق‌ها بسته شوند و افراد خانواده در یک منطقه کوچک بخوابند و سیستم گرمایش بقیه خانه را قطع کنند. گرم کردن محیط کوچک‌تر آسان‌تر است و تراکم جمعیت در یک اتاق باعث گرم‌تر شدن آن می‌شود. در نهایت، توصیه می‌شود همان کاری را بکنید که کشورهای اروپایی دهه‌هاست در حال انجام آنند؛ درجه ترموستات وسایل گرمایشی را روی 16-17 درجه تنظیم کنید یا اساسا دمای بخاری‌ها را کاهش دهید و با لباس گرم در خانه تردد کنید و هنگام خواب از لحاف‌های سنگین استفاده کنید. به یاد داشته باشید که در شرایطی که عزم دولتی برای حل مشکل انرژی وجود ندارد، زیاد کردن درجه ترموستات و پوشیدن لباس‌های خنک در زمستان خیانت به خودتان و فرزندانتان است. با پایین گذاشتن درجه ترموستات از وارد شدن آسیب دائمی ناشی از آلودگی هوا به مغز فرزندان خود جلوگیری کنید.
تصوری رایج در ذهن برخی این است که با پرداخت هزینه گاز و برق مختاریم هرچقدر خواستیم مصرف کنیم، درحالی که اولا در این شرایط افزایش مصرف، هزینه گزافی به سلامت و جان خود افراد و بخصوص کودکان وارد می‌کند و ثانیا، مبلغ قبض‌های پرداختی شدیدا سوبسیده شده‌اند و عمده هزینه انرژی شما توسط بقیه مردم پرداخت شده و هزینه‌های جانبی آن از جمله آلودگی و غیره را نیز مردم با جان خود پرداخت خواهند کرد.
در نهایت توصیه می‌شود از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید.
استفاده از خودروهای شخصی نه تنها در شرایطی که بنزین آلوده توزیع می‌شود باعث بیماری و مرگ خود شما می‌شود، بلکه مصرف انرژی را نیز افزایش می‌دهد.
تفاوت هزینه واقعی بنزین با مبلغ پرداختی نیز باید از محلی پرداخت شود که در نهایت این چرخه منجر به افزایش سودخواهی نهادهای تصمیم‌گیر می‌شود و شما ناخواسته چرخه‌ای که منجر به استفاده از مازوت در نیروگاه است را تقویت می‌کنید. از طرفی در روزهای بارانی و برفی با استفاده از وسایل نقلیه شخصی وقت بیشتری از شما تلف می‌شود.
شاید بکاربستن این توصیه‌ها بتواند این زمستان در کاهش آلودگی و کاهش مصرف گاز به کمک خانوارها بیاید اما درواقع روش ثابت، اجباری و همیشگی کشورهای پیشرفته همین گام‌های ظاهرا کوچک است.
اجرای همین روش‌ها در درازمدت می‌تواند دست مافیای انرژی را نیز کوتاه کند.