محمود جامساز اقتصاددان در گفتگو با مستقل:
ما عادت داشتیم از خط فقر حرف بزنیم اما از خط فقر به خط گرسنگی رسیده‌ایم!
جامساز می‌گوید: ما عادت داشتیم از خط فقر حرف بزنیم. اما چیزی که مشاهده می‌شود این است که از خط فقر به خط گرسنگی رسیده‌ایم! به‌طوریکه عده‌ای چاره‌ای جز صرفه‌جویی ندارند. یعنی فقط می‌خواهند زنده بمانند و از داخل شهر به حاشیه‌نشینی رسیده‌اند. در کل، آمار رسمی از مردمی به تعداد ۲۰ میلیون نفر خبر می‌دهد که نه سرپناه دارند و نه حتی درآمدی حداقلی!
مستقل: دلار دقیقه به دقیقه گران‌تر می‌شود. قیمت‌ها روز به‌روز بالا می‌رود، تورم خرد کننده؛ رکورد تورم پس از انقلاب در ایران را شکسته است. دولت اما در نوعی بلاتکلیفی قرار دارد و ... وضعیت حال‌حاضر بیش از آنکه روزنه‌های امید را باز کند نشان از کشمکش و جنگ صندلی میان دولت و جناح‌های حامی‌اش دارد. جابجایی در مناصب سیاسی به مردم می‌گوید دولت هنوز کاملا مستقر نشده و در حال بررسی گزینه‌های مختلف برای رده‌های مدیریتی است. برداشت‌ها نسبت به احیاى برجام دیگر چندان مثبت نیست. به اینها اعتراض‌های اخیر را هم اضافه کنیم، به این نتیجه خواهیم رسید که شرایط مردم در مقایسه با دولت روحانی سخت‌تر شده است.
محمود جامساز، کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفت و گو با «مستقل» می‌گوید: هیچ مشکلی نیست که حل‌نشدنی باشد. کافی است یکبار برای همیشه واقع‌بین باشیم و اساس را بر کارِ کارشناسی بگذاریم. اما یک‌کارهایی انجام می‌شود که منطقی نیست و هیجانی است.
مثلاً دولت به این تصمیم رسید که ارز ترجیحی را به ارز نیمایی تبدیل کنند تا از این طریق از سوءاستفادهِ سوءاستفاده‌کننده‌ها جلوگیری شود. در همین راستا قرار شد برای سه دهک ۳۰۰ هزارتومان و از دهک چهارم تا نهم ۴۰۰ هزار تومان پرداخت شود و دولت این مبالغ را واریز کرد. البته من معتقدم قیمت‌ها پایین نخواهد ماند. همچنین باتوجه به اینکه ارز ۴۲۰۰ هزار تومانی به ۲۵ هزار تومان رسیده است، قاعدتاً قیمت‌ها از دو جهت افزایش پیدا خواهد کرد. یکی از جهت همین قیمت ۲۵ هزار تومانی و همچنین به‌خاطر اینکه جنگ روسیه و اوکراین قیمت‌ها را در همهِ دنیا بالا برده است. به‌طوریکه اروپا و آمریکا تورمی ۷ درصدی را تجربه کردند.
خب! این عوامل قیمت کالای اساسیِ وارداتی را گران‌تر می‌کند. این را هم اضافه کنید که مجرای فساد هنوز باز است. چون مسیر فساد در سیستم رانتیر اقتصاد دولتی همواره فضا را برای رانت‌خواران و برای سوءاستفاده فراهم می‌کند تا ثروت‌های هنگفت به جیب بزنند. یعنی کالاهایی که با ارز ۲۵ هزار تومانی وارد شده‌اند، بر اساس قیمت ارزِ آزاد به‌دست مصرف‌کننده خواهد رسید.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه «هزینه‌سازی‌های چنین رویکردی ملموس و غیرقابل‌انکار است» افزود: هیچ کس نیست که رفتارهای اشتباه را متوجه نشود. مشکل این است که دغدغه‌های کنونی تصمیم‌گیران مسائلی غیر از فراهم کردن آسایش مردم و آرامش جامعه است. دقیقاً به‌همین دلیل مردم در فلاکت مطلق هستند.
ما عادت داشتیم از خط فقر حرف بزنیم. اما چیزی که مشاهده می‌شود این است که از خط فقر به خط گرسنگی رسیده‌ایم! به‌طوریکه عده‌ای چاره‌ای جز صرفه‌جویی ندارند. یعنی فقط می‌خواهند زنده بمانند و از داخل شهر به حاشیه‌نشینی رسیده‌اند. در کل، آمار رسمی از مردمی به تعداد ۲۰ میلیون نفر خبر می‌دهد که نه سرپناه دارند و نه حتی درآمدی حداقلی! اساساً باید گفت در حال تحمل ابر‌تورم هستیم. اینکه قیمت بخشی از کالاها در طول یکسال ۱۰۰ و بعضاً ۲۰۰ درصد و حتی در پاره‌ای از موارد نزدیک به ۳۰۰ درصد افزایش داشته است، نشان از وضعیتی کاملاً بحرانی دارد. من از دولتی‌ها و همه ارگان‌هایی که در این دشواری‌ها دخیل هستند می‌پرسم؛ آیا با یارانه ۳۰۰ یا ۴۰۰ تومانی می‌توان دخل و خرج خانوار را تراز کرد؟
محمد جام ساز در پایان گفت: کمبود منابع ارزی و ریالی در شرایطی مانع آرامش می‌شود که برای اخذ مالیات ۵۲۷ هزار میلیارد تومانی به مردم و کسبه فشار می‌آورند. در حالیکه بنیاد مستضعفان، ستاد اجرای فرمان امام و آستان قدس رضوی با گردش مالی چند هزار میلیارد تومانی مالیات نمی‌دهند. دولت قول داده بود در ۴ سال ۴ میلیون خانه بسازد و در آستانه یک‌سالی هیچ کاری نکرده است. اگر اراده و قصد جدی برای حل مشکل مسکن باشد، آستان قدس رضوی فقط برخی از دارایی‌هایش را بفروشد، مشکل مسکن تا بخش زیادی حل خواهد شد. اما اراده‌ای وجود ندارد!
ارتباط قیمت دلار و سکه
ترکش قیمت دلار به بازار سکه رسیده و همانطور که در مقدمه این مصاحبه آمده، بازار سکه در روزهای اخیر تحت تاثیر افزایش قیمت دلار ملتهب شده است.
نرخ دلار در چند وقت اخیر رشد قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده و ترکش آن به بازار سکه رسیده است. قیمت دلار وارد کانال ۳۶ هزار تومان شد و تا نیمه کانال ۳۶ هزار تومان بالا رفت. قیمت سکه هم روز قبل در واکنش به رشد قیمت دلار تقریبا ۱۰۰ هزار تومان گران شد و به نیمه کانال ۱۶ میلیون تومان صعود کرد.
به عبارت دیگر در شرایط فعلی نقش اول بازار سکه را بازیگران ارزی بر عهده دارند. سکه‌بازان روند حرکتی دلار را به دقت رصد می‌کنند تا مسیر خود را پیدا کنند.
گفته می‌شود نرخ دلار در معاملات پشت خطی شب گذشته به روند صعودی خود ادامه داده و به سمت کانال ۳۷ هزار تومان حرکت کرده است. نرخ دلار دیشب بر روی پله نهم کانال ۳۶ هزار تومان قرار گرفت.