محیط زیست، قربانی خاموش و فراموش شده جنگ ها و مخاصمات مسلحانه

متن کامل بیانیه به شرح زیر است:

6 نوامبر 2022

با تاکید بر اثرات متقابل مخاصمات مسلحانه بر تغییر اقلیم و حقوق بشر

نیمه پایانی قرن بیستم و دو دهه آغازین قرن بیست و یکم، جهان شاهد درگیری ها و جنگ های متعددی بوده و همزمان با پیشرفت فناوری‌ها جنگی، آثار مخرب جنگ بر محیط زیست افزایش یافته است. متاسفانه همواره تلفات و صدمات ناشی از مناقشات مسلحانه و جنگ‌ها با شمارش تعداد کشته‌ها و زخمی‌های نظامی و غیرنظامی، خرابی شهرها، روستاها و معیشت افراد برآورد شده و کمتر خسارات وارده به محیط زیست مورد توجه قرار گرفته؛ طبیعت، قربانی خاموش و فراموش شده جنگ ها و مخاصمات مسلحانه بوده است. این در حالیست که تخریب محیط زیست، زندگی‌ اقشار مختلف را مورد تهدید قرار می دهد، منجر به تشدید نارضایتی ها و بی ثباتی اجتماعی شده و  با به خطر انداختن چشم انداز صلح پایدار، دور باطل تخریب رقم زده شود.

در واقع، میان هزینه‌های انسانی‌ و اقتصادی مصیبت بار جنگ، مانند آوارگی انبوه مردمانی که از خشونت و عدم امنیت فرار می کنند، اثرات مخرب بر محیط زیست و معضلات فراوان و بلندمدت آن مغفول مانده است. در حالی که خسارات وارده بر منابع آب، خاک و تنوع زیستی می تواند در مواردی غیرقابل برگشت و یا برای چندین نسل جبران نشود.

امسال روز جهانی مقابله با اثرات جنگ بر محیط زیست، با آغاز اجلاس بین المللی کاپ 27  (کنوانسیون تغییرات آب  و هوا) همزمان شده؛ در شرایطی که با افزایش قیمت حامل های انرژی و مواد غذایی در جهان روبرو هستیم که از عوامل آن جنگ روسیه و اکراین است. از تبعات این افزایش قیمت، بالا رفتن هزینه های حمل و نقل با  هواپیما و کشتی بوده و نیز کاهش استفاده از انرژی های پاک و استفاده بیش از حد از سوخت های فسیلی و ذغال سنگ که ناگزیر افزایش تولیدگازهای گلخانه ای را به دنبال خواهد داشت. به علاوه روشن است که افزایش قیمت مواد غذایی مثل گندم و دانه های روغنی و خوراک دامی و کاهش مصرف مواد غذایی مفید می تواند امنیت غذایی جوامع را تحت تاثیر قرار دهد. 

مرکز غیردولتی صلح و محیط زیست که هر ساله 6 نوامبر با حضور متخصصین و صاحبنظران به موضوع مهم آثار جنگ بر محیط زیست پرداخته، در سال جاری با توجه به مشکلات مورد اشاره، ضمن حمایت از توسعه مطالعات تخصصی در خصوص جنگ و آثار سوء آن بر محیط زیست تاکید دارد که برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد، مراکز تحقیقاتی و سازمان‌های غیردولتی مرتبط باید در این زمینه اقدامات جدی را در دستور کار خود قرار دهند.  

همچنین همکاری‌ها در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی در این خصوص باید مستحکم‌تر، متوازن‌تر و متمرکز بر استفاده از ابزارهای موثرتری برای ارزیابی خسارات وارده بر طبیعت در طول مدت جنگ باشد. چنانچه در سطح جهانی نیز نیازمند نگرش‌های نوین بین‌المللی و تعهدات قوی‌تر برای حفاظت از محیط زیست و اقدامات صلح طلبانه هستیم تا از خساراتی که جنگ بر زندگی بشر و طبیعت و منابع طبیعی وارد می کند جلوگیری شود.

مرکز صلح و محیط زیست تاکید دارد که ساز و کارهای حقوقی بین‌المللی موجود برای جلوگیری از تخریب عامدانه و آلوده کردن منابع طبیعی در زمان جنگ، کافی‌ نیست. با مرور کلی‌ بر سازوکارهای موجود به طور جدی به دولت‌ها و سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی توصیه می شود آنها را به صورتی کارآمد و موثر با پشتوانه حقوقی کافی‌ و نیز با تقویت ظرفیت‌های ملی‌ در جهت جلوگیری از تخریب محیط زیست در زمان جنگ به کار بندند.

مرکز غیردولتی صلح و محیط زیست ضمن گرامیداشت «روز جهانی‌ مقابله با آثار جنگ و درگیری های مسلحانه بر محیط زیست» اعلام می کند، ضرورت دارد جامعه جهانی به صورت یکپارچه تهدیدات جنگ را بر بنیان اهداف توسعه پایدار مورد توجه قرار داده و از جوامع و سازمان‌های بین‌المللی می خواهد در جهت صلح و حفظ تنها کره مسکون برای بشر، بیش از پیش در انجام تعهدات خود تلاش کنند.