قرایی مقدم جامعه‌شناس در تحلیل نسل جدید می‌گوید:
دهه هشتادی‌ها از عقل و فهم و منطق خودشان پیروی می‌کنند
خودمختاری تنها یک واژه نیست و یک تئوری به دنبال آن است. به این معنا که جوانان ما به خصوص دهه هشتادی‌ها مرحله سنت خواهی و دنباله‌روی را پشت سر گذشته و در مرحله خودمختاری به سر می‌برند، یعنی از عقل و فهم و منطق خودشان پیروی می‌کنند
قرائی مقدم ویژگی اصلی دهه هشتادی‌ها را قرار گرفتن در مرحله خودمختاری که نوعی تکامل ذهنی است، می‌داند و معتقد است که دوره مشروعیت عقلانی فرا رسیده است.
نامه نیوز نوشت: یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های اعتراضات اخیر و ناآرامی و اغتشاشاتی که از پی آن ایجاد شد، حضور پررنگ جوانان و به خصوص دهه هشتادی‌ها بود. از این است که شاهدیم حالا و بعد از بازگشت آرامش به خیابان‌ها عموم رسانه‌ها و جامعه شناسان و متخصصان در پی بررسی بیشتر ویژگی‌های این نسل هستند تا بتوانند راهکارهای بهتر و کارآمدتری برای گفت‌وگو با آن و متقاعد کردن و برآوردن نیازهای این نسل ارائه دهند.
امان‌الله قرایی‌مقدم، در این باره گفت: «ویژگی این دوره و این نسل از دیدگاه جامعه‌شناسی این است که در مرحله خودمختاری قرار دارد. خودمختاری تنها یک واژه نیست و یک تئوری به دنبال آن است. به این معنا که جوانان ما به خصوص دهه هشتادی‌ها مرحله سنت خواهی و دنباله‌روی را پشت سر گذشته و در مرحله خودمختاری به سر می‌برند. یعنی از عقل و فهم و منطق خودشان پیروی می‌کنند و از دریافت‌های فکری ریش‌سفیدان و بزرگترها یا اینکه رسم و رسوم چیست و ... دنباله‌روی نمی‌کنند.
وی افزود: «این نظر دیوید رایزمن جامعه شناس بزرگ آمریکایی است که می‌گوید، جوامع از سه مرحله سنت خواهی، دنباله‌روی و خودمختاری عبور می‌کنند. کشور ما هم این مراحل را پشت سر گذشته و اکنون به جایی رسیده که جوانان و نسل جدید دهه هشتادی در مرحله خودمختاری قرار گرفته است. مرحله‌ای که نوعی تکامل ذهنی و فکری است. از نظر رایزمن، مکتب فرانکفورت و ماکس وبر در این مرحله مشروعیت عقلانی در جامعه حاکم می‌شود و مشروعیت سنتی و کاریزماتیک رخت می‌بندد».
این استاد جامعه شناسی مشروعیت عقلانی را ویژگی جوامع توسعه یافته قلمداد کرده و گفت: «در جوامع توسعه یافته بر اساس سود و زیان و عقل و منطق تصمیم گرفته می‌شود و نه اینکه گذشتگان چه گفتند و سنت‌ها چطور بوده است. جوانان کشور ما نیز امروز در این مرحله قرار گرفته و خواهان چنین جامعه‌ای هستند. آن‌ها در مرحله خودمختاری بوده و همه اقدامات و رفتارها را با عقل و منطق خود می‌سنجد. یک دختر جوان در این نسل دیگر حرف‌ها مادر و مادربزرگ خود را نمی‌پذیرد و بر اساس عقل و تحصیلات و فکر و نگاه خود قضاوت می‌کند».
وی افزود: «جان دیویسون شاعر اسکاتلندی می‌گوید «جوانان امروز فریاد می‌زنند. هیچ عملی، هیچ اندیشه‌ای و هیچ رسمی حرمت‌اش واجب نیست. اینک می‌توان از آن تخطی کرد» در جامعه ما نیز جوانان به این مرحله رسیده‌اند. گوردون چایلد فیلسوف بزرگ می‌گوید که انسان خود را می‌آفریند. جوانان این دوره این تفکر را دارند و معتقدند که انسان‌ها تاریخ را می‌سازند نه اینکه تقدیر از قبل نوشته شده باشد».