محمدعلی الستی جامعه‌شناس در گفتگو با مستقل:
مخالفان نفوذ ایران در منطقه، به دنبال تضعیف راهپیمایی اربعین هستند
الستی می‌گوید: راهپیمایی اربعین کم‌کم در حال تبدیل شدن به راهپیمایی اعتراضی نسبت به نظام سلطه بود و باعث توفیق سیاسیِ شیعه‌سیاسی در منطقه می‌شد. طبیعی است، در چنین حالتی مخالفان نفوذ ایران در منطقه دنبال تضعیف و کمرنگ‌شدن این راهپیمایی باشند.
راهپیمایی اربعین در آستانه دهمین سال، با شرایطی عجیب و غریبی مواجه شد. بی‌نظمی آشکار، محدودیت‌های بهداشتی و ... و البته تداخل برنامه‌ریزی‌ها که موجب کاهش تعداد زائرین شد و همچنین نارضایتی مسافران را فراهم کرد.
محمد علی الستی، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با مستقل با تاکید بر اینکه «بی‌نظمی در راهپیمایی نتیجه کارشکنی مخالفان حضور ایران در منطقه است» درباره این حادثه به اظهارنظر پرداخته است:
راهپیمایی اربعین چرا از یک اتفاق مقتدرانه به تحرکی آسیب‌پذیر تبدیل شد؟
درباره خبر بسته‌شدن مرزهای زمینی عراق در بازه زمانی پیاده‌روی اربعین، نکته‌هایی وجود دارد که توجه به آن‌ها شاید بی‌فایده نباشد. اولین مساله این است که ایجاد اخلال در برگزاری این مراسم تفاسیری را دنبال داشته است. اولین تفسیر درباره سوءاستفاده سیاسی ایران و دومین تفسیر هم درباره سوءمدیریت مطرح می‌شود. چون پیاده‌روی اربعین مثل سیل و زلزله نیست که بگوییم حادثه خبر نمی‌کند.
نگاه سیاسی به این همایش را چطور می‌بینید؟
لازم می‌دانم به دو نکته اشاره کنم. اول اینکه مواضع سیاسی نظام اسلامی کاملا از بدو استقرار «سیاست ما عین دیانت و دیانت ما عین سیاست ما است» را به‌طور آشکاری ترویج کرده است و به‌همین دلیل حج و بقیه مناسک مذهبی را سیاسی می‌‌دانند و سیاسی دانستن پیاده‌روی اربعین موضوعی تازه نیست.
ریشه سوءمدیریت را میتوان در کنش سیاسی مخالفان ایران دانست؟
بله اما در مورد سوءمدیریت باید توضیح داد که چرا در سال‌های گذشته سوءمدیریت خودش را نشان نداده بود. اگر جایگاه راهپیمایی را در ژئوپولتیک شیعه ارزیابی کنیم، به‌این نتیجه می‌رسیم که این اتفاق حیرت‌آور و یکی از بزرگترین پدیده‌های جهانی به‌شمار می‌رود. این در حالی است که تعداد نفراتی که عربستان سعودی در مناسک بسیار مهم حج میزبانی می‌کند، به سه‌میلیون نفر هم نمی‌رسد، اما در اربعین در مسافتی تقریبا ۲ هزار کیلومتری و با استقرار یکصد هزار موکب برگزار می‌شد و زائرانی بالغ بر ۲۵ میلیون نفر راهپیمایی برگزار می‌شود.
به‌طوریکه از ادیان و مذاهب دیگر هم در این همایش عظیم شیعی شرکت می‌کردند و کم‌کم در حال تبدیل شدن به راهپیمایی اعتراضی نسبت به نظام سلطه بود و باعث توفیق سیاسیِ شیعه‌سیاسی در منطقه می‌شد. طبیعی است، در چنین حالتی مخالفان نفوذ ایران در منطقه دنبال تضعیف و کمرنگ‌شدن این راهپیمایی باشند.
درباره «مخالفان نفوذ ایران در منطقه دنبال تضعیف و کمرنگ‌شدن این راهپیمایی باشند» شفاف‌تر توضیح می‌دهید؟
میتوان چند پدیده را بررسی کرد. از جمله اقدام‌هایی که مقتدی صدر به‌عنوان یکی از شناخته‌ترین مخالفان نفوذ ایران در عراق انجام داد. صدر در واقع فارغ‌التحصیل مکتب قم است که در برهه‌ای هم طرفداری از نظام جمهوری اسلامی را واجب می‌دید. اما از آنجایی که در مناسبات قدرت جدی گرفته نشد، موضعش تغییر کرد، تا جایی که از مخالفت با حضور آمریکا در منطقه به مخالفت با حضور ایران در منطقه رسید که با این تغییر حمایت‌هایی را هم جلب کرد. وقتی رژیم عربستان راهپیمایی اربعین را موجب تضعیف نفوذ سیاسی‌اش می‌داند، بنابراین عربستان و به‌طور خاص بن‌سلمان هم که دیدارهای زیادی را با صدر داشت، او را ترغیب به تضعیف راهپیمایی کرد. صدر همچنین در این بحث از حمایت‌های آمریکا هم برخوردار است. بنابراین میتوان گفت، کارشکنی‌ای خاصی با هدف تخریب راهپیمایی صورت می‌گیرد. در همین راستا مقتدی صدر با دعوت طرفدارانش به اشغال مجلس و البته با غافلگیری ناشی از بیانیه آیت‌الله حائری که در آن بیانیه اعلام بازنشستگی کرد و به مقلدینش توصیه کرد به آیت‌الله خامنه‌ای اقتدا کنند، غیرمستقیم به صدر هشدار داد که اقدامی نکند. مقتدی صدر در واکنش اعلام کناره‌گیری از سیاست کرد و آن بلوا کشور عراق را با بحران روبرو کرد. اما خیلی زود پشیمان شد و عذرخواهی کرد، با این توضیح که عذرخواهی با توصیه اینکه برای برنامه‌ریزی راهپیمایی از نیروهای حشدالشعبی که نزدیک به جمهوری اسلامی هستند، کمک گرفته نشود. با این توضیح که حشدالشعبی در برقراری نظم در سال‌های پیش تاثیرگذاری زیادی داشت. همچنین منع تردد هوایی هم عامدانه بود تا از تعداد جمعیت شرکت‌کنندگان کم شود.
ممنون؛ حرفی مانده است؟
در پایان تاکید می‌کنم، سوءمدیریت در راهپیمایی اربعین هیچ ربطی به ناکارآمدی ایرانیان ندارد و بی‌نظمی ریشه در مخالفت جریان صدر و جریان همسوی او دارد تا با کم شدن عظمت این راهپیمایی عظیم حضور ایران در منطقه را کمرنگ کنند.